عوامل ژئوپلیتیک و ثبات منطقه ای مطالعه موردی منطقه قفقاز جنوبی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

عضو هیات علمی دانشگاه پیام نور رشت

چکیده

از ویژگی‌های اساسی دوران  جنگ سرد  ایستایی و عدم تحرک در ساختار ژئوپولیتیکی جهان بود. پس از پایان جنگ سرد، عوامل تاثیرگذار منطقه ای فعال تر شده و هر حوزه ژئوپولیتیکی اساساً واجد نیروهای همگرا و واگرایی است که تحت شرایط خاص عمل نموده و با یکدیگر به رقابت می‌پردازند و چیرگی هر یک از آنها بر دیگری، نوع رفتار اجزای حوزه ژئوپلیتیکی و اساساَ الگوی رابطه بین اعضای آن را شکل می‌دهد، یعنی تقویت نیروهای تجزیه گر و واگرا می‌تواند الگوی رفتار خصومت آمیز در حوزه را شکل دهد و بالعکس، تقویت نیروهای همگرا می‌تواند الگوی همکاری، اتحاد و رفتار مشترک و همگرایی را در حوزه پدید آورد. منطقه ژئوپولیتیک قفقاز از جمله حساسترین مناطق ژئوپولیتیک جهان در دوران جنگ سرد وپس از آن است. هدف این مقاله مشخص نمودن علل بی ثباتی در قفقاز از چشم انداز رویکردی امنیتی می باشد. روش پژوهش نیز روش تبیینی است و داده ها نیز به شیوه کتابخانه ای گردآوری شده است.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Geopolitical Factors and Regional Stability: A Case Study of the South Caucasus

نویسنده [English]

  • Mehrdad Bordbar
چکیده [English]

The basic features of the cold war,was the static and immobility in the geopolitical structure of the world. After the end of the cold war, regional factors were more active and every area of the geopolitics creats convergent and divergent forces in order to act under certain circumstances and compete with each other. Hence, giving each of them over the other, the behavior of the components of geopolitical area form the pattern of relationship between its members. Therefore, supporting separatist and divergent forces can make hostile behavior patterns and conversely. Supporting the divergent forces can also generate model of collaboration, alliance, common behavior and convergence in the region. Caucasus geopolitical region, involves the most sensitive geopolitical zones during and after the cold war in the world. The aim of this study is going to show the causes of instability in the Caucasus in the sight of security. Research method is also presented in the case of explanation and the data is collected through library.
.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Cold War
  • Geopolitical Factors
  • Regional Stability
  • South Caucasus
الف- فارسی
یدین، م 1380. ”ریشه‎های داخلی بی‎ثباتی در آسیای مرکزی و قفقاز“، فصلنامه مطالعات آسیای مرکزی و قفقاز، وزارت امور خارجه، تهران: سال دهم، دوره سوم، شمارة 36، زمستان
امیر احمدیان، ب 1373. ”پتانسیل‎های حمل و نقل و انرژی در قفقاز و نقش ژئوپولیتیکی آن‌ها” فصلنامه مطالعات آسیای مرکزی و قفقاز، وزارت امور خارجه، تهران: سال سوم، دورة دوم، شمارة 8، زمستان
امیر احمدیان، ب 1375. “ تهدیدهای امنیتی در قفقاز“ فصلنامه مطالعات آسیای مرکزی و قفقاز، وزارت امور خارجه، تهران: سال پنجم، دورة دوم، شماره 13، بهار
امیراحمدیان، ب 1375. “ تهدیدهای امنیتی در قفقاز”، فصلنامه مطالعات آسیای مرکزی و قفقاز، وزارت امور خارجه، تهران: سال پنجم، دوره دوم، شماره 13، بهار
اُتوتایل، ژ. و دیگران 1380. اندیشه‌های ژئوپلیتیک در قرن بیستم،‌ ترجمة: محمدرضا حافظ نیا و هاشم نصیری، تهران: دفتر مطالعات سیاسی و بین المللی
بیات، ک 1370، “ ناسیونالیزم ترک و ریشه‏های تاریخی آن”، نگاه نو، سال دوم، شماره چهارم، زمستان
جلالی، م 1370. ”قفقاز و آسیای مرکزی: ورود به صحنه و ترکیب‎بندی مجدد فضای ژئواستراتژیک“، فصلنامة مطالعات آسیای مرکزی و قفقاز، تهران: سال سوم، دورة دوم، شمارة 6، پاییز
خریجی ح 1370. “ آذربایجان در راه استقلال: پرسترویکا و نتایج آن”، ویراستار سیروس سعیدی، تهران: انتشارات اطلاعات،
حافظ‌نیا، م 1385. اصول و مفاهیم ژئوپلیتیک، مشهد: انتشارات ‌پاپلی (وابسته‌به‌پژوهشکده‌ امیرکبیرجهان)
حبیبی، ا 1380، ”نقش آمریکا در منطقه خزر: ” نقش قدرت‏های خارجی“، تهران مؤسسه مطالعات دریای خزر، مرکز چاپ و انتشارات وزارت امور خارجه.
روزنامه ستاره سرخ، مصاحبه رمضان عبدالطیف اف، معاون شورای فدراسیون روسیه، 20 آوریل 1994.
فغانی، ح 1378 “ گسترش ناتو به شرق: بررسی موضع گرجستان”، فصلنامه مطالعات آسیای مرکزی و قفقاز، تهران: وزارت امور خارجه، سال هشتم، دوره سوم، شماره 26، تابستان
گلدنبرگ، س 1375. ”بحران‎های قفقاز شمالی: غرور ملت‎های کوچک قفقاز و نابسامانی‎های دوران پس ازشوروی“ ترجمه بهرام امیراحمدیان، فصلنامه مطالعات آسیای مرکزی و قفقاز، تهران: وزارت امور خارجه، سال پنجم، دورة دوم– شمارة 15، پاییز
مک کین،‌آردی،‌لیتل،‌لای آر 1380. امنیت جهانی، رویکردها و نظریه‎ها، ترجمه اصغر افتخاری، تهران: پژوهشکده مطالعات راهبردی، چاپ اول،
مؤسسة رند. 1381 ”اهداف و منافع غرب در منطقة خزر“، نقش قدرت‎های خارجی، مؤسسة مطالعات دریای خزر، تهران: مرکز چاپ و انتشارات وزارت امور خارجه،
موسوی، ر 1382. ”سازوکارهای امنیتی در قفقاز جنوبی“، مجله مطالعات آسیای مرکزی و قفقاز، ویژه‎نامه امنیت در قفقاز جنوبی، وزارت امور خارجه، تهران سال یازدهم، دورة سوم، شمارة 42، تابستان
نافذ عارفی ح 1374. “تئوری‏های میانجیگری در روابط بین الملل و دیپلماسی ایران در مناقشه قره باغ”، تهران: رساله چاپ نشده کارشناسی ارشد، دانشکده روابط بین الملل.
واعظی، م 1382. ”مناقشه قره‎باغ: میراثی از چالش‎های قومی شوروی“، مجلة آسیای مرکزی و قفقاز، ویژ‎نامه امنیت در قفقاز جنوبی – وزارت امور خارجه، تهران: سال یازدهم، دورة سوم، شمارة 42، تابستان
واعظی، محمود”میانجی‎گری جمهوری اسلامی ایران در بحران‎های آسیای مرکزی و قفقاز“، رساله منتشر شده دکترای روابط بین‎المل، فصل دوم و سوم.
هپل، ل 1382. تجدید حیات ژئوپلیتیک، ترجمة درة میر حیدر،‌ تهران: مجلة اطلاعات سیاسی- اقتصادی شمارة 47- 48، مرداد
ب- انگلیسی
Werner G 1994. “Economic and Political Development in the Central Asia Turkish Republic”, Eurasian Studies, 1: 2, Summer
Cohen B. 2002. Geopolitics of the World System, 22
Demeco, 1994. Geopolitics in the new world Era, Recordering the world, edited by G.J. Demko and W.B.wood, westview press, U.S.A,
Cohen, Sual B 1994. Ggeopolitics in the New World Eea.Chapter 2 from Recordering the World, Edited by;George J.Demko and William B.wood. USA; Westview press.
Taylor,P 1994.Polotical Geography,England:Longman Scientific & Technical Longman,.-25