دیپلماسی آب، از منازعه تا همکاری

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

عضو هیات علمی دانشکده وزارت امورخارجه تهران

چکیده


آب ماده‌ای حیاتی و غیرقابل جایگزین است. تغییرات آب و هوایی، افزایش جمعیت وتغییر سبک زندگی موجب افزایش تقاضا برای آب و فشار برمنابع آب شیرین گردیده است. منابع آب درسراسرجهان در مرحله بحرانی است. با این حال شدت و ضعف آن در مناطق مختلف متفاوت است. مناطقی مانند خاورمیانه، ساحل در حاشیه صحرای بزرگ آفریقا و منطقه جنوب آفریقا بیشتردر معرض خطر کمبود آب هستند. به منظور شناخت وضعیت موجود و یافتن راه حل‌های بحران آب، هیدروپلیتیک به عنوان یک دانش جوان وارد مطالعات دانشگاهی شده است. از آنجا که حل مشکلات ناشی از کمبود آب از عهده تک تک کشورها بر نمی‌آید، لذا همکاری‌های دوجانبه و چندجانبه و بین‌المللی در این زمینه اجتناب ناپذیراست. به این منظور دولت‌ها نیازمند سیاست خارجی فعال، پویا و متناسب با شرایط جدید هستند. آب مجازی از دیگر راه‌های مدیریت چالش‌های آب در قرن بیست و یکم در نواحی خشک و نیمه خشک به شمار می‌رود. آب مجازی به معنای واردات هوشمند مواد غذایی یا کالاهای آب بر، بر اساس اصل مزیت نسبی است. در این خصوص دو راهبرد کلی قابل ذکراست: 1- واردات کالاهای آب­بر؛ 2- تولید کالاهای آب­بر در مناطق پر آب با سرمایه‌گذاری مشترک کشورهای کم آب. این مقاله کوششی است به منظور ارائه راه حل‌های عملی در جهت تطبیق کشور با شرایط جدید آب و هوایی و کمبود منابع آب.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Hydro Diplomacy: From Conflict to Cooperation

نویسنده [English]

  • Seyed Abbas Araghchi
چکیده [English]

Water is a vital and irreplaceable material. Climate changes, population increase and life style changes have leaded to the increase of water demands. At the time being, the situation of water resources in all over the world is critical. However, some regions such as the Middle East and the south of Africa are more vulnerable. Hydro politics is a young knowledge which deals with the examination of water resources and finding solutions for water crisis. Since the solving of water problems is difficult for individual states, bilateral and multilateral cooperation seems inevitable. Accordingly states have to pursue active and dynamic foreign policy to overcome the challenges. Virtual water is one of the methods for managing the water problems in arid and semiarid regions. Virtual water means the smart import of water dependent food or goods according to relative advantage. Accordingly two strategies have been mentioned: 1) import of water dependent goods and 2) production of water dependent goods in watery regions with the common investment of arid and semiarid countries. The present paper is an endeavor to submit practical solutions for overcoming the water crisis in our country.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Water
  • Hydro Politic
  • Conflict
  • Cooperation
  • Foreign Policy
اردکانیان، رضا و سهرابی، روح اله، (بی تا) تجارت آب مجازی: ادبیات جهانی و کاربرد در ایران.
ببران، صدیقه و هنربخش، نازلی، (1387) بحران وضعیت آب در جهان و ایران؛ فصل نامه راهبرد، سال شانزدهم،‌ شماره 48، تابستان.
بدیعی، ربیع، (1373)، جغرافیای مفصل ایران؛ تهران: انتشارات اقبال.
حافظ نیا،‌ محمدرضا، (1385) اصول و مفاهیم ژئوپلیتیک؛ مشهد:‌ انتشارات پاپلی.
دالبی، سایمون، (1377) امنیت، اطلاعات، منافع ملی و محیط زیست جهانی، مجموعه مقالات اطلاعاتی ـ امنیتی، جلد سوم؛ تهران: دانشکده اطلاعات.
سجادپور، سیدمحمدکاظم، (1383) چارچوب‌های مفهومی و پژوهشی در مطالعات سیاست خارجی، تهران: دفتر مطالعات سیاسی و بین‌المللی.
فخاری، غلامرضا،‌ (1371) اختلاف دولتین ایران و افغانستان در مورد رود هیرمند؛ تهران: دفتر مطالعات سیاسی و بین‌المللی.
مورگنتا، هانس جی، (1375) سیاست میان ملت‌ها، ترجمه حمیرا مشیرزاده، تهران: دفتر مطالعات سیاسی و بین‌المللی.
Awoonor - Renner, Marilyn, (2009) Visual Geography of sierra Leon: London: Evans Brothers Limited.
Allan, Tony, (1999), Global system ameliorates local droughts: waters, food and trade, SOAS occasional paper 10. London: London school of oriental and Africa studies.
Boto, Isolina, (2011), Geopolitics of food: Implications for ACP, Brussels:  Briefing No 21.
Buzan, Bary, (1994), National security in post cold war third world, Institute for political studies. University of Pretoria; Pretoria.
Carles, Alexis and Petrella, Emmanuel, (2009) world water Atlas, Brussels: European Parliament: working document: DT. 4. 2009. EN.
Collins, (2009), Atlas for Uganda, London: Harper Collins Publishers.
Eckstein, Gabriel, (2002) Development of international water Law and UN watercourse convention, Washington.
Elhance, A.P. (1997), Conflict and cooperation over water in the Aral Sea basin, studies in Conflict and Terrorism 20(2).
Ercin, Ali, (2006), Social and Economic Impacts of the Southeastern Anatolia Project. A Thesis submitted to The Graduate School of Natural and Applied Sciences. Ankara: Middle East Technical University.
Evans, J.P. and Alsamavi, A. (2011). The importance of the Zagros mountain Barrier Jet to Future precipitation in the Fertile Crescent, The open Atmospheric sciences Journal, volume 5.
FAO, (2003), Agriculture, food and water, A contribution to the World Water Development Report.
Frontier economics, (2008), The concept of Virtual Water: A critical review.
Giddens, Anthony, (1990) The Consequences of Modernity, London: Polity press.
Goldsmith, Edward, (1990), 5000 days to save the planet; London: Hamlyn Publishing.
Hassan, Fekri, (2012), Water: History for out time, International Hydrological Program, UNSCO.
Hassan, Hamdy, A and Al Rasheedy, Hassan, (2007) The Nile River and Egyptian Foreign Policy, African Sociological Review.
Hoekstra, Arjen. Y, (2003) Virtual Water Trade, Proceedings of the international Expert Meeting on Virtual Water Trade. Delft University: Netherlands.
Kehl, Jenny, R. (2011), Hydro political Complexes and Asymmetrical Power: Conflict, Cooperation and Governance of International River Systems, Journal of World- Systems Research, American Sociological Association, Volume 17, No I.
Kibaroglu, Aysgul. (2005), Cooperation on Turkey's Trans  Boundary Waters, Status Report Commissioned by the German Federal Ministry for Environment, Nature Conservation and Nuclear safety.
Kumar, Ashok, (2006), Globalization of Water: opportunities and threats of virtual water trade. Dissertation submitted in fulfillment of the requirements of the Board for the Doctorate of Delft University. The Netherlands.
Nakalenikova, Iulio, (2009) The integrated water basin approach for the sustainable water management.
Swatuk, L.A. and Vale, P.(2000), Swimming Upstream: Water and discourse of security, University of Pretoria.
Turton, Anthony, (2001), Towards Hydro solidarity: Moving from resource capture to Cooperation and alliance. Keynote address at the Stockholm International Water Institute (SIWI) Symposium on Water Security for Cities, Food, and Environment. Stockholm 18 August.
Turton, Anthony and Hen wood, Roland, (2002) Hydro politics in developing world: A Southern African Perspective, Pretoria: University of Pretoria, African Water Issues Research Unit.
UNESCO, (2012) The Managing Water under Uncertainty and Risk, United Nations World Water Development Report, 4 Volume I.
Wolf, A.T. (2007) Freshwater trans boundary dispute data base, Cornvallis OR , USA, Oregon State University.
World Bank. (2011) Middle East and Northern Africa Water Outlook, Commissioned by World Bank.