روابط ایران و دژ منطقه ای شورای همکاری خلیج فارس

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 استادیار گروه علوم سیاسی دانشگاه شیراز

2 دکتری تخصصی روابط بین الملل، دانشگاه علوم تحقیقات، اصفهان

چکیده

به موازات پیروزی انقلاب اسلامی در فوریه 1979 بازتاب منطقه­ای و بین­المللی این انقلاب با توجه به رخداد آن در منطقه حساس خاورمیانه اهمیت یافت. بازتاب این انقلاب برای برخی امیدوار کننده و برای برخی نیز نگران­کننده بود. در این بین کشورهای عربی منطقه که به لحاظ فرهنگی و اقتصادی ایران را رقیب خود می­دانستند، درصدد مقابله با تاثیرات احتمالی انقلاب ایران برآمدند. یعنی اگر نمود اصلی برخورد مستقیم اعراب علیه ایران حمله نظامی رژیم عراق به ایران بود، اما نشان اقدام غیرمستقیم کشورهای عربی منطقه، شکل­گیری ائتلافی منطقه­ای با عنوان شورای همکاری خلیج فارس در ماه مه 1981 در شهر ابوظبی امارات متحده­ عربی بود. البته اگرچه به موازات فاصله گرفتن از شرایط خاص انقلاب اسلامی، روابط ایران و شورای همکاری خلیج­فارس دچار تغییر و تحولاتی گردید، اما در ادامه نیز دو طرف و خصوصاً کشورهای عرب منطقه رقابت را بر همکاری ترجیح دادند. با در نظر داشتن این مهم این جستار درصدد است با بهره­گیری از تئوری جامعه امن و نظریه دژ منطقه­ای الکس جی بلامی، مناسبات ایران و شورای همکاری خلیج­فارس را به بوته بحث گذاشته و نشان دهد بر اساس آن، چگونه دولت­های درون شورا، روابط درونی خود را مبتنی بر انگاره جامعه امن تعریف کرده و جمهوری اسلامی ایران را مطابق با انگاره دژ منطقه­ای بلامی به چشم دگر خود و تهدیدی برای قواعد و هویت­های خود پنداشته ­اند.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Relations between Iran and Regional fort of PGCC

نویسندگان [English]

  • Hadi Sadeghi Aval 1
  • Jafar Naghdi Eshrat Abad 2
چکیده [English]

The Islamic revolution of 1979 has different reflections in the Middle East. It was inspiring for oppressed people and disturbing for many repressive governments. Meanwhile, the Arab regimes have been attempting to confront the potential impacts of the Iranian revolution. They announced officially the establishment of the Persian Gulf Cooperation Council in May 1981 with the aim to confront Iran. Although the relationship between Iran and the Persian Gulf Cooperation Council has been unsteady and complicated, it seems that both sides especially the Persian Gulf Cooperation Council prefer competition rather than cooperation. In the present paper, the theory of  "security community" and "regional Fortresses” (Alex Bellamy) was used To better understand the relationships between Iran and PGCC. Based on this approach, the authors demonstrate that how PGCC Suppose Iran as a threat to their identity and act in accordance with this supposition.

کلیدواژه‌ها [English]

  • PGCC
  • Security Community
  • Regional Fortresses
  • Norms
  • Iran
برزگر، ابراهیم(1381)، «نظریه پخش و بازتاب انقلاب اسلامی»، فصلنامه پژوهش حقوق و سیاست،سال سوم، شماره 8، بهار.
بلامی، الکس. جی(1386)، جوامع امن و همسایگان:دژهای منطقه­ای یا همگرایان جهانی، ترجمه محمود یزدان فام و پریسا کریمی نیا، تهران: پژوهشکده مطالعات راهبردی.
پرتوی، اصغر و موسوی، سید محمدرضا(1393)، «نقش ایالات متحده آمریکا و عربستان سعودی در خشونت­های ضدشیعی در پاکستان بعد از انقلاب اسلامی ایران»،فصلنامه مطالعات سیاسی جهان اسلام،سال سوم،شماره 11، پاییز.
جعفری ولدانی، اصغر(1376)، نگاهی تاریخی به جزایر ایرانی تنب و ابوموسی، تهران: دفتر مطالعات سیاسی و بین­المللی.
حافظیان، محمدحسین(1389)، «روابط ایران و کشورهای عربی خلیج فارس: چشم اندازهای آینده»، فصلنامه مطالعات خاورمیانه، سال شانزدهم، شماره 2، تابستان.
درویشی سه تلانی، فرهاد و محمدی، علی (1393)، «اصلاحات سیاسی در بحرین(ریشه­ها، روندها و نتایج)»، فصلنامه مطالعات سیاسی جهان اسلام،سال سوم،شماره 11، پاییز.
شهابی، سیف­الرضا(1386)،دیدگاه­های شورای همکاری خلیج فارس، تهران: انتشارات اطلاعات.
«شورای همکاری خلیج فارس و برنامه هسته­ای ایران»،(7/1/1394)، سایت ویستا
صادقی اول،هادی و نقدی عشرت آباد،جعفر(1393)، «واکنش شورای همکاری خلیج فارس به بیداری اسلامی»، فصلنامه مطالعات سیاسی جهان اسلام،سال سوم،شماره 11، پاییز.
صالحی، حمید(1390)، «مناسبات راهبردی امارات متحده عربی با جمهوری اسلامی ایران (2011-2000)»، فصلنامه مطالعات راهبردی، سال چهاردهم، شماره اول، بهار.
طباطبایی، سیدعلی(1387)، «شورای همکاری خلیج فارس؛ توانمندی هسته­ای صلح آمیز ایران، تحلیل رفتارها و متغیرها»، فصلنامه­ی تخصصی علوم سیاسی دانشگاه آزاد واحد کرج، سال چهارم، شماره پنجم، بهار.
طبرسا، نقی(1390)،جزایر سه گانه ایرانی در خلیج فارس:پژوهشی تاریخی و حقوقی،تهران: موسسه مطالعات و تحقیقات بین المللی ابرار معاصر.
غفاری هشجین،زاهد و علیزاده سیلاب،قدسی(1393)، «مولفه­های فرهنگ سیاسی جریان سلفی تکفیری(مطالعه موردی داعش)»، فصلنامه مطالعات سیاسی جهان اسلام، سال سوم، پاییز.
گارنر، فرانک(1394)،«یمن؛ میدان نبرد ایران و عربستان سعودی»،(7/1/1394)، سایت بی بی سی فارسی
150326/03/2015http://www.bbc.co.uk/persian/world/
نادری نسب، پرویز(1389)، «چالش­های روابط جمهوری اسلامی ایران و عربستان در منطقه»، فصلنامه سیاست، مجله دانشکده حقوق و علوم سیاسی، دوره 40، شماره 1، بهار.
«نشست­شورای­همکاری؛حمایت­از منصورهادی و مذاکرات هسته‌ای و انتقاد از ایران»،(7/1/1394)،خبرگزاری فارس                          
نعیمی ارفع، بهمن(1370)، مبانی رفتاری شورای همکاری خلیج فارس در قبال جمهوری اسلامی ایران، تهران: دفتر مطالعات سیاسی و بین المللی.
نعیمی ارفع، بهمن(1387)، مناقشه­ی ایران و عراق، پنج سال آینده، تهران: دفتر مطالعات سیاسی و بین­المللی.
واعظی،محمود(1389)، «شورای همکاری خلیج فارس و ایران»،در شورای همکاری خلیج فارس: سیاست خارجی وروندهای داخلی،تهران:پژوهشکده مطالعات راهبردی.
 
Amuzegar, Jahangir(1998) “khatamis Iran, One year Later”, Middle East Policy, Vol 4, No 2. October.
Bellamy,  Alex J.( 2004) Security communities and their neighbours: regional fortresses or global integrators?, New York: Palgrave Macmillan.
Cetinoglu, Nur (2010) “The Gulf Cooperation Council (GCC) after U.S. led Invasion of Iraq: Toward a Security Community?”,Uluslararası Hukuk ve Politika. Vol. 6, No. 24.
Fuller, Graham (May 2006) “ The Hizballah-Iran Connection: Model for Sunni Resistance”, The Washingtonn Quarterly,  Winter, Retrieved from:
http://catalogo.casd.difesa.it/GEIDEFile/07winter_fuller.PDF?Archive=191308091958&File=07winter_fuller_PDF
GCC welcomes Jordan and Morocco entry bids,( May 2011), Saudi wave, Retrieved from: http://www.saudiwave.com/International/gcc-welcomes-jordan-and-morocco-entry-bids.html
Goldeston, Jack A(1980) “Theories of Revolution; the third generation”,world politics, vol.32.no.3.apr.
Gulf  leaders agree to keep studying union proposal, The Daily Star,(May 2012), Retrieved from: http://www.dailystar.com.lb/News/Middle-East/2012/May-15/173400-gulf-leaders-agree-to-keep-studying-union proposal.ashx#ixzz1vWLL4AXE
Haji-Yousefi, Amir(2010),”Iran's Foreign Policy during Ahmadinejad: From Confrontation to Accommodation”, Presented to the Annual Conference of the Canadian Political Science Association June 2-3, Concordia University, Montreal, Canada.
Hass, Richard(November/ December 2006) “The New Middle East”, Foreign Affairs, Retrieved from: < http://www.iceta.org/rh080107.pdf>
Pradhan, Prasanta Kumar(March 2012) “GCC and the Syrian Crisis, Institute For Defence Studies and Analyses”, Retrieved from:
http://www.idsa.in/idsacomments/GCCandtheSyrianCrisis_Pradhan_210612
Ramazani, R.K,( 1989) Revolutionary Iran: challenge and Response in the Middle East Baltimore, The John Hopkins university press.
Ramazani, R.K(1998) “The Emerging Arab–Iranian Rapprochement; Towards on Integrated U.S policy in the Middle East”, Middle East Policy, Vol 6, No 1.