ایران وآسیای مرکزی روندهای منطقه‌ای و چشم انداز آینده

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشیار روابط بین الملل دانشگاه تهران

2 استادیار علوم سیاسی، دانشگاه پیام نور

چکیده

این مقاله به بررسی پیامدهای روندهای اقتصادی، سیاسی، امنیتی و ارتباطاتی و همگرایی منطقه ای در آسیای مرکزی برای منافع جمهوری اسلامی ایران متمرکز است. پس از فروپاشی شوروی و استقلال دولت های قزاقستان، ترکمنستان، تاجیکستان، قرقیزستان و ازبکستان، آسیای مرکزی به عنوان یک زیرسیستم فرعی در عرصه بین المللی در حال تکامل بوده است، این منطقه به طور فزاینده ای به عرصه ای برای کشمکش و نیز همکاری قدرت های مطرح پیرامونی و نیز ایالات متحده به مثابه یک قدرت فرامنطقه ای تیدیل شده است، بر این اساس حضور قدرت های پیرامونی به عواملی اثرگذار بر پویش ها و روندهای اقتصادی، سیاسی، امنیتی و ارتباطاتی این حوزه تبدیل گریده است، و همانگونه که منافع این بازیگران بر روندهای منطقه ای آسیای مرکزی تاثیر می گذارد این روندها نیز بر منافع بازیگران ذی نفع اثرگذار هستند، در این راستا از بدو فروپاشی شوروی تحولات برجسته آسیای مرکزی بر منافع جمهوری اسلامی ایران به عنوان یک قدرت مطرح پیرامونی تاثیرگذاشته اما آنگونه که یافته های این مقاله نشان می دهد سیاست ایران به طور کلی در این حوزه فاقد خلاقیت هایی بوده است که برای اغتنام فرصت ها و بهره بری بیشتر در جهت افزایش ثروت، نفوذ و قدرت ملی کشور در این منطقه ضرورت دارد.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Iran and Central Asia, Regional Trends and Future Prospects

نویسندگان [English]

  • Jahangir Karami 1
  • Alireza Karimian 2
1 Tehran University
چکیده [English]

Central Asia is an integral part of the strategic environment of Iran, which has become an important concern for Iranian policy-makers with independence from the Russian federation. Over the past three decades, major trends have begun in the four areas of development, communication, integration and security in the region. Each of them has been of special importance to Iran. The purpose of this article is to examine these trends and the role of Iran in them. The author's main idea is that Iran's role in the region is more defensive, prudence, preserving the status quo and moving alongside Russia's foreign policy. No operational initiative can be seen. In fact, although Iran may have not lost something, it has not achieved anything. Iran's policy in this region has been overshadowed by Iran's policy in other areas and issues like hostility with the United States. As a result of the fact that, given Iran's importance, but its real role is very small, Iran can be considered as a missing link of cooperation and the convergence of the region and the strategic capacities of Iran is ignored. Research method in this article is the research process by focuses on the four main issues of in the region and using the qualitative analysis of the last studies and the knowledge of significant reserches in this region.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Iran
  • Central Asia
  • Convergence
  • security
  • Communications

مراجع

بهشتی پور، حسن 1390، سیاست آمریکا در آسیای مرکزی و قفقاز همه چیز بدون ایران
کولایی، الهه 1379، سازمان همکاری اقتصادی اکو، تهران، انتشارات دانشگاه تهران.
لینک، پیتر، ناومکین، ویتالی 1390، آسیای مرکزی؛ دو دهه پس از استقلال؛ ترجمه مهدی سنایی و علیرضا عیاری، تهران: مؤسسه ایراس.
مشیرزاده، حمیرا 1384، تحول نظریه روابط بین الملل، تهران، سمت.
هاس، ارنست، مطالعه همگرایی منطقه‌ای در: لینک لیتر 1385، جامعه و همکاری در روابط بین الملل، تهران، وزارت خارجه.
هانگی. هینر و دیگران. میان منطقه گرایی و روابط بین الملل. ترجمه الهه کولایی و محمد کاظم شجاعی. تهران. مرکز آموزش و پژوهشهای بین المللی. 1392.
آلیسون، روی و جانسون، لنا 1382 امنیت در آسیای مرکزی، ترجمه محمدرضا دبیری، تهران، انتشارات وزارت امور خارجه.
امیر احمدیان، بهرام بهار 1383 "جغرافیای اوراسیا"، فصلنامه فرهنگ و اندیشه، سال سوم، شماره 9.
تکمیل همایون، ناصر بهار 1383 " نقش فرهنگ و تمدن ایرانی در اوراسیا"، فصلنامه فرهنگ و اندیشه، سال سوم، شماره 9.
تکمیل همایون، ناصر زمستان 1385 " مناسبات ایران و آسیای مرکزی در دوره قاجاریه"، فصلنامه مطالعات ایراس، سال اول، شماره 2.
حاجی یوسفی، امیر محمد 1384 سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران در پرتو تحولات منطقه‌ای، تهران، انتشارات وزارت امور خارجه.
دهقانی، سید جلال الدین زمستان 1385 " بررسی گفتمانی سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران در آسیای مرکزی"، فصلنامه مطالعات ایراس، شماره 2.
رمضانی، روح الله 1380"چارچوبی تحلیلی برای بررسی سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران" ترجمه علیرضا طیب، تهران، نشر نی.
کولایی، الهه 1384 بازی بزرگ جدید در آسیای مرکزی، تهران، انتشارات وزارت امور خارجه.
ابلاغیه سند چشم انداز جمهوری اسلامی ایران در افق 1404 "، دبیرخانه مجمع تشخیص مصلحت نظام.
Basic, G 2006”Turkey’s New Geopolitical Narratives”, Central Asia and the Caucasus, No.3 39.
Brzizinski, Z 1997 Grand Cheeseboard, New York, Basic Books.
Burkanov, Aziz 2007”The EU Strategy in Central Asia”, Central Asia and the Caucasus, No.3 45.
Cichock, M 2003 Russian and Eurasian Politics, New York, Longman.
Cohen, Saul.B 2003 Geopolitics of the World System, Boulder, Rowman and Littelfield.
 Cornell, Svante Fall 2006”Eurasia: Crisis and Opportunity”, The Journal of International Security Affairs, No.11.
Cornell, Svante 2001 Small Nation and Great Powers, London, Routledge.
Fairbanks,C January 2001 “ Strategic Assessment of Central Eurasia “, the Atlantic Council of the United States, Central Asia-Caucasus Institute, SAIS,Washington D.C.
Haliday, Fred 1996 “The Empires Strike Back? Russia, Iran and New Republics”, The World Today, Nov.1995.
Hunter, Shirin Spring 2003 “Iran’s Pragmatic Regional Policy”, Journal of International Affairs, Vol. 56, No.2.
Laumulin, Murat 2007”U.S Strategy in Central Asia”, Central Asia and the Caucasus, No.4 46.
Millaward, J Spring 2004 The History of Central Eurasia, George Town University.
Sushko, O 2003 " The Dark Side of Integration: Ambitions of Domination in Russia's Backyard", The Washington Quarterly.
Tolpov, F 2007”Russia in Central Asia”, The Journal of Central Asia and Caucasus, No.5 47.
Waldner, Bentia Ferrero 22/01/2007 Press Conference on New European Neighborhood Policy Europe ENP Related Proposals,www.wider.org
Wallersteine, Immanuel 1989 Historical Capitalism, London, Verso.
Weitz, Richard Summer 2006”Averting a New Great Game in Central Asia”, The Washington Quarterly.
Mitrany, David 1984, The Functional Approach to World Organization, International Affairs, 24.
Peyrouse, Sebastien 2014, Iran’s Growing Role in Central Asia? Geopolitical, Economic and Political Profit and Loss Account, 6 April 2014, in: http://studies.aljazeera.net/en/dossiers/2014/04/2014416940377354.htm
Rumer, Eugene, Richard Sokolsky and Paul Stronski 2016, U.S Policy Towards Central Asia, Carnegie Endowment for International Peace, in: http://carnegieendowment.org/files/CP_259_Central_Asia_Final.pdf
Ramani, Samuel 2016, Has Iran Finally Found a Security Partner in Central Asia? The Diplomat, May 19, 2016 http://thediplomat.com/2016/05/has-iran-finally-found-a-security-partner-in-central-asia.
Weitz, Richard 2015, Monday, 19 October, Iran's empowerment in Central Asia and the South Caucasus, in:http://cacianalyst.org/publications/analytical-articles/item/13293.
Herzig, Edmund 2004, Regionalism, Iran and Central Asia, in: https://www.researchgate.net/publication/227723934.
Zhambekov, Nurzhan 2015, Central Asian Union and the Obstacles to Integration in Central Asia, 07 January 2015, The Central Asia- Caucasus Analyst in: http://www.cacianalyst.org/publications/analytical-articles/item/13116.

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار