سیاست کنش متوازن چین و برنامه هسته‌ای ایران

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 استادیار روابط بین‌الملل و عضو هیئت علمی دانشگاه شیراز

2 استادیار علوم سیاسی و عضو هیئت علمی دانشگاه شیراز

چکیده

تبدیل شدن برنامه هسته‌ای ایران در یک دهه اخیر به یکی از موضوع­های مهم و بحث‌برانگیز امنیت بین‌المللی باعث شده تا حساسیت‌های فراوانی نسبت به نقش و موضع قدرت‌های بزرگ در قبال این برنامه شکل گیرد. این مقاله با هدف واکاوی موضع چین به عنوان یک قدرت در حال ظهور و در عین حال نزدیک به ایران معتقد است که رویکرد چین در قبال برنامه هسته‌ای ایران بر «سیاست کنش متوازن» ابتنا یافته است. بر همین اساس، چین هم به الزامات رابطه با ایران توجه داشته و هم به عنوان یک «قدرت بزرگ مسئول» ناگزیر از پاسخ‌گویی به سایر قدرت‌ها بوده است. در تلاش برای تبیین و ارائه پاسخ به چرایی اتخاذ این رویکرد از جانب چین، این مقاله زمینه‌های اتخاذ این موضع از جانب چین را در سه سطح ملی، منطقه‌ای و بین‌المللی مورد بررسی قرار می‌دهد. یافته‌های این پژوهش نشان می‌دهد که در سطح ملی تکثر هویت‌های بین‌المللی چین و نیازهای اقتصادی، در سطح منطقه‌ای حفظ توازن در خلیج فارس و در سطح بین‌المللی اهمیت روابط با اسرائیل، رویکرد چین به مسئله گسترش هسته‌ای و حفظ توازن در روابط همزمان با ایران و امریکا در اتخاذ این موضع گیری چین موثر بوده است. با هدف بررسی این ادعا، این مقاله بعد از ارائه چارچوب نظری، نخست روندهای سیاست کنش متوازن چین در قبال برنامه هسته‌ای ایران را مد نظر قرار داده و در ادامه ریشه‌های اتخاذ این سیاست در سه سطح ملی، منطقه‌ای و بین‌المللی را تببین می‌کند.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

China Balanced Action Policy and Iran Nuclear Program

نویسندگان [English]

  • . . 1
  • . . 2
چکیده [English]

In the last decade, Iran Nuclear Program had been one of the most important issues in international security and between great powers. The article with emphasis on china position toward Iran nuclear program argues china attitude toward the issue has constructed on “Balanced Action” policy. Hence, the policy concern simultaneously iran s benefits for Beijing and keep responsible relations with other great powers. This Position have rooted in three in three level: national, regional and international. In national level, some factors such as china multiple international identities and economics needs and in regional level some variables like balance of power in Persian Gulf are important. Finally, in international level focus on relation with Israel, position toward nuclear proliferation and relations with Iran and U.S are factors that have influenced Beijing position toward Iran nuclear program. Theoretical framework, trends of Balanced Action policy and explanation of the policy are the main sections of the article.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Iran
  • China
  • Nuclear Program
  • Balanced Action Policy
  • United States of America
 
 
 
 
منابع
الف- فارسی
رمضانی، روح‌الله (1380) چارچوبی تحلیلی برای بررسی سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران، ترجمه علیرضا طیب، تهران: نشر نی.
زهرانی، مصطفی و دولت‌خواه، زهرا (1389) «مقایسه تحریم‌های اعمال شده علیه ایران و کره شمالی در شورای امنیت»، فصلنامه راهبرد، سال نوزدهم، شماره 55، تابستان، صص 170-139.
سجادپور، محمدکاظم (1386) چارچوب‌های مفهومی و پژوهشی برای مطالعه سیاست خارجی ایران، تهران: دفتر مطالعات سیاسی و بین‌المللی.
شریعتی‌نیا، محسن (1389) «چین و اسرائیل: تجارت راهبردی، بازیگران ثالث»، فصلنامه مطالعات منطقه‌ای (اسرائیل شناسی- آمریکاشناسی)، سال یازدهم، تابستان، صص. 64-49.
شریعتی‌نیا، محسن (1391) «عوامل تعیین‌کننده روابط ایران و چین»، فصلنامه روابط خارجی، سال چهارم، شماره 2، تابستان، صص209-179.
قاسمی، فرهاد (1390)  نظریه‌های روابط بین‌الملل و مطالعات منطقه‌ای، تهران: میزان.
گارور، جان (1388) چین و ایران: شریکان باستانی در جهان پس از امپراطوری‌ها، ترجمه سعیده موسوی، تهران: مرکز مطالعات سیاسی و بین‌المللی.
ب- انگلیسی
Alterman John B. (2013) “China’s Balancing Act in the Gulf”, Gulf analysis paper, CSIS Middle East Program, August, (Retrieved 20/9/2013) at:
Bridges, William (1980) Transitions: Making Sence of Life s Changes, DA Capo Press.
Chen, Wen – Sheng (2010) “ China’s Oil Strategy: "Going Out to Iran",”, Asian Politics and Policy, Vol. 2,No.1, pp. 39-54.
Cordesman, Anthony H. & et al .(2013) “U.S. and Iranian Strategic Competition; Sanctions, Energy, Arms Control and Regime Change”, Center For Strategic & International Studies, April 19,(Retrieved 4/10/2013) available at: csis.org/files/publication/120124_Iran_Sanctions.pdf
Djallil, Lounnas ( 2011) “China and the Iranian Nuclear Crisis: Between Ambiguities and Interests”, European Journal of East Asian Studies, 10, pp.227-253.
Entesar، Nader (2009) “ Iran`s Nuclear Decision-Marking Calculus” ، Middle East Policy, Vol.XVI. No.2, pp.26-38.
Fitzpatrick, Mark  (2006) “Assessing Iran's Nuclear Programme”, Survival: Global Politics and Strategy, 48:3, 5-26.
Gentry, Brandon J .(2005) “The Dragon and the Magi: Burgeoning Sino-Iranian Relations in the 21 Century”, The China and Eurasia Forum Quarterly, November, Vol.3, No.3, pp.111-125.
Hunter, Shirin T. (2010) Iran’s Foreign Policy in the Post –Soviet Era, California and London: Prager.
-Iranwatch (2012) “A History of Iran's Nuclear Program”, March 1, (Retrieved: 16/10/2013)  at: http://www.iranwatch.org/our-publications/history-irans-nuclear-program
Jun, Liu & Lei, Wu (2010) “ Key Issues in China-Iran Relations”, Journal of Middle Eastern and Islamic Studies (in Asia), Vol.4, No.1, pp.40-57.
Katzman, Kenneth  (2013) “Iran s Sanctions”, CSR Reports to Cngress,Congressional Research Service, (Retrieved 15/10/2013) from http://www.fas.org/sgp/crs/mideast/RS20871.pdf
Kemenade, Willem V.(2010) " China vs. the Western Campaign for Iran Sanctions." The Washington Quarterly,33:3, pp:99-114.
Li, Rex (2009) A Rising China and Security in East Asia: Identity Construction and Security Discourse, London & New York: Routledge.
Lanteigne, Marc (2009) Chinese Foreign Policy: An Introduction, London and New York: Routledge.
Organization of the Petroleum Exporting Countries (2014) “OPEC Annual Statistical Bulletin”, (observed:29/06/2015)at: http://www.opec.org/opec_web/static_files_project/media/downloads/publications/ASB2014.pdf
Ozcan, Ali. N & Ozdamar, Ozgur  (2009) “ Iran`s Nuclear Program and the Futer of U.S- Iranian Relation”,  Middle East Policy. Vol.XVI, No.1.Spring, pp.121-133.
Rosenau, James N .1969. Linkage Politics, NewYoork: The Free Press.
 Shen, Dingli (2006) “Iran's Nuclear Ambitions Test China's Wisdom”, The Washington Quarterly, 29:2, 55-66.
Shen, Dingli (2009) “Toward a Nuclear Weapons Free World: A Chinese Perspective”, The Lowy Institute for International Policy, November, (Retrieved 21/10/2013) at: http://lowyinstitute.org/files/pubfiles/Shen,_Toward_a_nuclear_weapons_free_world.pdf
Shambaugh, David  (2011) "Coping with a Conflicted China.” The Washington Quarterly, 34:1, pp:7-27.
Shambaugh, David (2013) “China as a Global Power: Understanding Beijing’s Competing Identities”, The Elliott School of International Affairs, available at: http://www.risingpowersinitiative.org/wp-content/uploads/PolicyReport_Feb2013_ChinaGlobalPower.pdf
Waltz, Kenneth N. (1979) Theory of International Politics. New York and London: Routledge.
Wu, Xinbu (2004) “The Promise and Limitations of a Sino-U.S. Partnership”, The Washington Quarterly , Autumn, 27:4 pp. 115–126.
Zahirinejad, Mahnaz & Vrushal Ghoble (2010) “Energy Factor in China-Iran Relations”, Journal of Peace Studies, Vol. 17, Issue 2&3, April-September, pp.1-12.