گسل ها و چالش یکپارچگی عراق: آثار و پیامدهای امنیتی برای ایران ‏

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 استادیار روابط بین‌الملل پژوهشگاه مطالعات اجتماعی و فرهنگی

2 فارغ التحصیل دکتری روابط بین الملل دانشگاه تربیت مدرس

چکیده

عراق پس از صدام از مهم‌ترین حوزه‌های سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران محسوب می‌شود. در حالی‌که شکاف‌های داخلی، رقابت‌های سیاسی و چالش‌های امنیتی در عراق جدید افزایش یافته، تشکیل کشور کردی در مرزهای غربی ایران و تجزیه عراق به عنوان یکی از سناریوهای محتمل در مورد آینده این کشور بیش از پیش تقویت شده است. هدف از این پژوهش بررسی این مسأله است که تجزیه عراق چگونه می‌تواند بر امنیت ملی ج.ا.ایران تأثیر بگذارد؟ برای سنجش این موضوع از لحاظ نظری، از رهیافت ترکیبی امنیت ملی لی‌نور جی مارتین بهره گرفته شده و از لحاظ روشی، برای فهم رابطه بین متغیرها، از روش علّی، استفاده شده است. یافته‌های پژوهش نشان می‌دهد، گسل‌های حاصل از تجزیه‌ی عراق با فعال ساختن موضوع اقلیت‌ها و دامن زدن به شکاف‌های قومی-مذهبی مختلف، ایجاد دولت‌های جدید در مجاورت ایران و تقویت جریان‌های معارض و بازیگران رقیب، منجر به شکل‌گیری تهدیدات امنیتی گسترده‌ای علیه تمامیت ارضی، انسجام اجتماعی و نظام سیاسی ایران می‌گردد. لذا به رغم اینکه ایران سیاست‌ها و کنش‌های موثری برای حمایت از وحدت و ثبات عراق اتخاذ کرده است، کاهش تهدیدات ناشی از تجریه عراق، نیازمند تمرکز بیشتر بر ابعاد و جوانب احتمالی چنین سناریویی است.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Iraq's Gaps and Challenges of Integration: Implications and Security Implications for Iran

نویسندگان [English]

  • Aliakbar Asadi 1
  • MohammadZaman Rastgoo 2
1 Assistant Professor, Institute for Humanities and Cultural Studies, Tehran, Iran
2 Tarbiat Modares University
چکیده [English]

Post-Saddam Hossein Iraq is one of the most important foreign policy areas of the Islamic Republic of Iran. While internal gaps, political competition and security challenges have increased in the new Iraq, the formation of a Kurdish state in the western borders of Iran and disintegration of Iraq, as one of the most likely scenarios for the future of this country, is further reinforced. So, the purpose of this study is to investigate how the disintegration of Iraq affects the national security of Iran? Theoretically, Lenore G. Martin’s interdisciplinary national security approach have been used to measure this issue. In terms of method, the Casual Method has been applied to understand the relationship between variables. The findings of the study indicate that the faults resulting from the Iraqi disintegration by activating minorities and causing various ethno-religious gaps, the creation of new states in the vicinity of Iran and the strengthening of opposition groups and rival actors have led to the formation of widespread security threats against the territorial integrity, social cohesion and political system of Iran. Therefore, despite the fact that effective policies and practices to support the unity and stability of Iraq has taken by Iran, reducing the threat posed by Iraq experience require greater focus on aspects of the possibility of such a scenario.

کلیدواژه‌ها [English]

  • National Identity
  • National Decomposition
  • National Security
  • Iraq
  • Iran

مراجع

- ابراهیمی، نبی‌اله (1392). نو سلفی‌گری و جهانی شدن امنیت خاورمیانه، تهران: پژوهشکده مطالعات راهبردی.
- اسدی، علی‌اکبر (1393). «ایران و امریکا در عراق: تنوع کنش­ها»، فصلنامه روابط خارجی 24، سال ششم، شماره 4، زمستان 93، صص127-155.
- اسلامی، محسن و علی شمس آبادی (1397)، «عوامل ناکامی همه پرسی جدایی اقلیم کردستان عراق»، فصلنامه ژئوپلیتیک، سال چهاردهم، شماره سوم، پاییز 97، صص63-94.
- امام جمعه‌زاده، سید جواد و مهدیان، حسین (1393). « شکاف‌های قومی- مذهبی مؤثر بر امنیت ملی ایران»، فصلنامه علمی-پژوهشی و بین المللی انجمن جغرافیای ایران، دوره جدید، سال 12، شماره 41، تابستان 93، صص316-297.
- باقری، حسین (1392). «بازیگران داخلی در ساختار سیاسی عراق نوین و تأثیر آن بر امنیت ملی جمهوری اسلامی ایران»، فصلنامه آفاق امنیت، سال پنجم، شماره 19، تابستان 92، صص165-135.
- «بررسی نقش و عملکرد گروهک‌های شبه نظامی معاند (مجاهدین خلق، کومله ، دموکرات و توده) در دوران دفاع مقدس»، (1396). پایگاه موزه انقلاب اسلامی و دفاع مقدس، http://iranhdm.ir/uploads/article-sries3-11.pdf، (15 آبان 1396).
- برزگر، کیهان (1387). ایران، عراق جدید و نظام سیاسی- امنیتی خلیج فارس، تهران: معاونت پژوهشی دانشگاه آزاد اسلامی؛ دفتر گسترش تولید علم، چاپ اول.
- بیژنی، علی و عزتی، عزت اله (1387). «کالبد شکافی جنبش‌ها و گروه‌های قومی در استان خوزستان»، فصلنامه جغرافیایی سرزمین (علمی – پژوهشی)، سال پنجم، شماره 20، زمستان87، صص30-15.
- جعفری ولدانی، اصغر (1371). کانون‌های بحران در خلیج فارس، تهران: انتشارات دفتر پژوهش‌های موسسه کیهان.
- «چرا تلاویو از استقلال کردستان حمایت می‌کند؟»، 15 تیر1393، دیپلماسی ایرانی، http://www.irdiplomacy.ir/fa/page/1935355، (24 فروردین 1397).
- حافظ‌نیا، محمدرضا (1385). «تأثیر خودگردانی کُردهای شمال عراق بر کشورهای همسایه»، فصلنامه تحقیقات جغرافیایی، ش ٨٣، زمستان، صص 36-5.
- حافظ نیا، محمدرضا (1381). جغرافیای سیاسی ایران، تهران: انتشارات سمت.
- حائری قزوینی، یاسر (1397). «ایران به مثابه دیگری در هویت ملی عراق»، پژوهشهای علوم تاریخی، سال 10، شماره 2، پاییز و زمستان 97، صص 171-190.
- حق‌پناه، جعفر (1394). «تجزیه عراق؛ مساله‌ای فراعراقی»، 23 اردیبهشت، دیپلماسی ایرانی، http://www.irdiplomacy.ir/fa/page/1947590، (14 دی 1396).
- حق‌پناه، جعفر(1387). کردها و سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران، تهران: مؤسسه فرهنگی مطالعات و تحقیقات بین‌المللی ابرار معاصر تهران.
- دانایی‌فر، حسن (1396). « عراق عربی و اقلیم کردستان امتداد ژئوپلیتیک فرهنگی و قومی ایران»، 9 اسفند، فراتاب، http://www.faratab.com/news/7481، (11 اسفند 1396).
- سیدنژاد، سید باقر (1390). «سلفی‌گری در عراق و تأثیر آن بر جمهوری اسلامی ایران» در چشم انداز عراق آینده؛ بررسی روندهای داخلی و خارجی، تهران: پژوهشکده مطالعات راهبردی.
-قیم، عبدالنبی (1391). فراز و فرود شیخ خزعل، تهران: کتاب آمه.
- مارتین، لی‌نور جی. (1389). چهره‌ی جدید امنیت خاورمیانه، ترجمه قدیر نصری، تهران: پژوهشکده‌ی مطالعات راهبردی و انتشارات دانشگاه امام صادق(ع) .
- محمد احمد، صافیناز (2017)، «العلاقات السعودیة العراقیة.. دلالات التقارب فی ضوء المتغیر الإیرانی»، مرکز الأهرام للدراسات السیاسیة والاستراتیجیة، (5-4-2017)، علی الموقع:
http://acpss.ahram.org.eg/News/16270.aspx
- محمدی لرد، عبدالمحمود (1395). آینده پژوهی ثبات سیاسی ایران، تهران: پژوهشکده‌ی مطالعات راهبردی، چاپ دوم.
- موسوی‌زاده، علیرضا و جاودانی مقدم، مهدی (1388). «جایگاه استراتژیک کردستان عراق در سیاست خارجی اسرائیل و الزامات سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران»، دانشنامه حقوق و سیاست، شماره 11، بهار و تابستان 88،صص201-223.
- نصری، قدیر (1393). مناطق حیاتی خاورمیانه، تهران: انتشارات دانشگاه امام صادق (ع).
 
-Coates Ulrichsen, Kristian (2016). “Israel and the Arab Gulf States: Drivers and Directions of Change”, center for the Middle East Rice University ̓s Baker Institute for Public Poilcy, September.
- Hawramy, Fazel (2018), Iran missile strike opens door to escalation with Kurdish armed groups, al-monitor, (September 14, 2018), accessible at:
 https://www.al-monitor.com/pulse/originals/2018/09/iran-koya-pdk-kdpi-missile-attack-kurds-escalation-iraq.html

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار