تحلیل جنبش جهانی محیط زیست در راستای تاثیرگذاری ایران در تدبیر جهانی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکترای دانشگاه شاهد

2 دانشیار گروه علوم سیاسی و مطالعات انقلاب اسلامی دانشگاه شاهد

چکیده

با توجه به اهمیت روز افزون نقشِ جهانی جنبش‌های نوین اجتماعی همچون جنبش‌های محیط زیستی، این مقاله به دنبال تحلیل نسبت مولفه‌های جنبش‌های محیط زیستی در راستای تاثیرگذاری ایران در عرصه تدبیر جهانی است. باتوجه به تأثیر اساسی رویکردهای ناشی از انقلاب اسلامی در تنظیم سیاست‌های جهانی ایران، سوال این مقاله بدین صورت طرح شد که مولفه‌های جنبش‌های جهانی زیست محیطی چه نسبتی با مولفه‌های جنبش‌ساز انقلاب اسلامی ایران در عرصه جهانی دارند؟ این مقاله با روش کیفی و با استفاده از تکنیک مقوله‌بندی و قیاس، مولفه‌های جنبش‎ساز انقلاب اسلامی در عرصه جهانی و مولفه‌های ‌جنبش جهانی محیط زیست را استخراج و میان آنها نسبت‌سنجی کرده است. بدین‌منظور بر اساس نظرات «آلن تورن» به مطالعه تطبیقی سه مولفه: هویت، هدف و رقیب پرداخته شد. یافته‌های این تحقیق حاکی از آن است که «انقلاب اسلامی» هویت، هدف و رقیبی فراتر از «جنبش‌ محیط زیست» دارد، اما با این وجود نه تنها تضادی میان مولفه‌های آنها وجود ندارد بلکه زمینه‌هایی برای همسویی و هم‌افزایی میان انقلاب اسلامی و جنبش‌های محیط زیستی برقرار است. بنابراین امکان بهره‌گیری از جنبش-های محیط زیستی برای حضور ایران در عرصه تدبیر جهانی وجود دارد. لذا مناسب است سیاستگذاران در تنظیم سیاست‌های جهانی ایران، نقش و ظرفیت این جنبش را برای حضور ایران در عرصه تدبیر جهانی لحاظ نمایند.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Analysis of the Global Environmental Movement to Influence Iran on Global Governance

نویسندگان [English]

  • hasan naserkhaki 1
  • ali morshedizad 2
  • abbas keshavarz shokri 2
2 Associate Professor, Department of Political Science and Islamic Revolution Studies, Shahed University
چکیده [English]

Given the increasing importance of the role of new social movements in the field of global governance, this article seeks to answer the fundamental question of how environmental movements, as one of the most important new social movements, can play a role in Iran's global politics. Given the fundamental impact of the approaches of the Islamic Revolution on world politics in Iran, this article focuses on how environmental movements are related to the approaches of the Islamic Revolution in the world. Therefore, according to Alain Touraine’s theoretical basics about new social movements and using a qualitative method, this paper comparatively studied three components of identity, purpose, and competitor in the Islamic Revolution and the Environmental movement as one of the new social movements in the world arena. It also extracted, compared, and examined the relations between these movement-stimulant components using categorization and encoding techniques. According to the findings of this study, Islamic Revolution has an identity, a goal and a opponent beyond environmental movement. However, there is no contradiction between their components and therefore there is an overlap between the Islamic Revolution and environmental movement in the field of global governance.

کلیدواژه‌ها [English]

  • new social movements
  • Environmental Movement
  • Global Governance
  • Islamic Revolution
امام خمینی (بی­تا)، نرم­افزار صحیفه امام، نسخه3، موسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی(ره).
امین­زاده، بهناز (1381)، «جهان­بینی دینی و محیط زیست: درآمدی بر نگرش اسلام به طبیعت»، محیط­شناسی، سال28، شماره 30.
بارنز، جک، واتزرآلیس و کلارک، استیو (1390)، سرمایه­داری و تخریب محیط زیست، مترجم: حامد صدیقی، نشر طلایه پرسو.
پیرعباسی، یحیی؛ رهامی، روح­الله و بیاتی، محمدحسین (1398)، «تحول سیاست امنیتی جمهوری اسلامی ایران در حقوق حوزه محیط زیست»، رساله دکتری، دانشگاه عدالت.
تورن، آلن (1396)، پارادایم جدید، ترجمه سلمان صادقی­زاده، انتشارات علمی و فرهنگی.
تورن، آلن (1386)، مقدمه­ای بر مطالعه جنبشهای اجتماعی، ترجمه علی حاجیلی، در کتاب فهم و مطالعه جنبشهای اجتماعی جدید، انتشارات جامعه و فرهنگ.
جمالی، حمید­رضا (1389)، «محیط زیست بین­المللی و میراث مشترک بشریت»، فصلنامه تحقیقات سیاسی و بین­المللی، شماره4.
جمشیدی، مهدی (1390)، بنیادهای اجتماعی وقوع انقلاب اسلامی در نظریه علامه مرتضی مطهری، دانشگاه امام صادق(ع).
دلاپورتا، دوناتلا، دیانی، ماریو (1390)، مقدمه­ای بر جنبش­های اجتماعی، ترجمه: محمدتقی دلفروز، نشر کویر.
رودگر، محمدجواد (1384)، فیلسوف فطرت، قم: انتشارات وثوق.
سیف­زاده،سیدحسین (1384)، نظریه­ها و تئوریهای مختلف در روابط بین­الملل فردی-جهانی شده: مناسبت و کارآمدی، دفتر مطالعات سیاسی و بین­المللی.
صالحی،صادق،حمایت­خواه جهرمی، مجتبی (1393)، «مقایسه تحلیلی ارزشهای زیست­محیطی جهان اسلام و غرب؛ تحلیل ثانویه داده­های پیمایش ارزشهای جهان(WVS)»،فصلنامه مطالعات و تحقیقات اجتماعی در ایران، شماره3.
طاهرپور، محمدشریف؛ جاویدی، طاهره؛ باقری، خسرو و نقی­زاده، حسن (1395)، «مبانی، اصول و روشهای تربیت شهروند زیست­محیطی از دیدگاه اسلام»، فصلنامه پژوهش در مسائل تعلیم و تربیت اسلامی، شماره 30.
عابدی سروستانی، احمد،؛ شاه­ولی، منصور و محقق­داماد، سیدمصطفی (1386)، «ماهیت و دیدگاه­های اخلاق زیست محیطی با تاکید بر دیدگاه اسلامی»، فصلنامه اخلاق در علوم و فناوری، سال دوم، شماره­های 1و2.
عبادی، اعظم؛ فاضلی، محمد؛ حاضری، محمدعلی، عبادی (1397)، «سیاست انقلاب و محیط‌زیست»، رساله دکتری، پژوهشکده امام خمینی (ره) و انقلاب اسلامی.
قدیر، محسن (1394)، «حق بر محیط زیست از منظر حقوق بشر بین­المللی و اسلام»، فصلنامه حقوق اسلام و غرب، سال دوم، شماره دوم.
کاستلز، مانوئل (1389)، عصر اطلاعات(2): اقتصاد، جامعه و فرهنگ: قدرت هویت، ترجمه: احد علیقلیان و افشین خاکباز، نشر طرح نو.
کاستلز، مانوئل؛ اینس، مارتین (1384)، گفتگوهایی با مانوئل کاستلز، ترجمه حسن چاوشیان و لیلا جوافشانی، نشر نی.
کوهن، جین و دیگران (1386)، فهم و مطالعه جنبش­های اجتماعی جدید، ترجمه علی حاجلی، انتشارات جامعه فرهنگ.
لسانی، سید بهزاد؛ مشهدی، علی و حبیب‌نژاد، سیداحمد (1395)، «نسبت محیط زیست، دولت و شهروندی، رویکرد تقنینی نظام جمهوری اسلامی ایران»، رساله دکتری، دانشگاه آزاد اسلامی ‌واحد قم.
محقق­داماد، سیدمصطفی (1380).«الهیات محیط زیست»، نامه فرهنگستان علوم، سال 6، شماره17.
مشیرزاده، حمیرا (1381)، درآمدی نظری بر جنبش­های اجتماعی، پژوهشکده امام خمینی(ره) و انقلاب اسلامی.
مشیرزاده، حمیرا؛ هاشمی، سیده­فاطمه (1392)، «نقش جنبش­های فراملی در تدبیر جهانی امور زیست محیطی»، فصلنامه سیاست، دوره43، شماره1.
مصباح، محمدتقی (1380)، آموزش عقاید، جلد پنجم، تهران: بین­الملل.
مطهری، مرتضی (1374)، فلسفه تاریخ، جلد4، صدرا.
مطهری، مرتضی (1385)، یادداشتهای استاد مطهری، جلد دهم، صدرا.
مطهری، مرتضی (1387)، آینده انقلاب اسلامی ایران، صدرا.
نقوی، سیدحسین (1386)، «جنبش­های اجتماعی جدید در عصر جهانی­شدن و تاثیر آن بر توسعه سیاسی در ایران»، دانشنامه حقوق و سیاست، شماره7.
یعقوبی، ابوالقاسم (1380)، «اسلام و محیط زیست»، فصلنامه حوزه، شماره105و 106.
Barry, John (2007), Environment and Social Theory, Second Edition. London and New York: Routledge.
Bishop, Steve (1991), "Green Theolgy and Deep Ecology: New age or New Creation?", Themelios,16(3),8_14.http://theologicalstudies.org.uk/pdflecology_bishop.pdf.
Bratich, Jack (2013),"Occupy All the Dispositifs: Memes, Media Ecologies, and Emergent Bodies Politic, Communication and Critical", Cultural Studies, 2013, 1-10.
Clarke, John N. and Edwards, Geoffrey R. (2004) “Introduction.” In Global Governance in the Twenty-First Century, Edited by John N. Clarke and Geoffrey R. Edwards, pp. 120. Houndmills and New York: Palgrave Macmillan
Cohen, Robert & Rai, Shirin M (2000), Global Social Movements, Athlone Press.
Dan Berger, Peter Funke and Todd Wolfson (2011), "Communications Networks, Movements and The Neoliberal City: The Media Mobilizing Project in Philadelphia", Transforming Anthropology, Vol. 19, Number 2, pp.187–201.
Doyle, Timothy (2005), Environmental Movements in Majority Worlds a Global Perspective. New Brunswick, New Jersey, and London: Rutgers University Press.
Esty, Daniel C & Mendelsohn, Robert (1998),"Moing from National to International Environmental Policy". Policy Siences, 31.
Eyerman, Ron & Jamison, Andrew (1989),"Environmental Knowledge as an Organizational Weapon: The Case of Greenpeace", Social Science Information (SAGE, London.Newbury Park and New Dehly), 28,2, pp.99-119.
Foei ND, our Vision and Mision. Available at http://www.foei.org/about-foei/mision-and-vision
Giugni, M. and Grasso, M.T (2015),"Environmental Movements:Heterogeneity, Transformation, and Institutionalization."Annual Review of Environment and Resources
Motavalli J (2002), "Stewards of the Earth", The Environmental Magazine, 13(6).
Rootes, Christopher (1999), Environmental Movements, Local,National and Global, Routledge.
Scholte, Jan.A art (2000) Globalization: A Critical Introduction. New York: Palgrave, Macmillan.
Touraine, A (1981), The Voice and the Eye: An Analysis of Social Movements. Cambridge: Cambridge University Press.
Touraine, A (1985), "An Introduction to the Study of Social Movements".Social Research, Vol. 52, No.4, Social Movements (WINTER 1985), pp.749-787.
WWF (2001), WWF Annual Report 2001(40 years conservation achievement). Available at http://d2ouvy59p0dg6k.cloudfront.net/downloads/wwf01rapportang.pdf
Zurn, Michael (2004), Global Governance and Legitimacy Problems. Government and Opposition 39 (2): 260-87.