تحلیل امکان یا امتناع شکل گیری مشارکت راهبردی فراگیر در روابط ایران و چین

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

دانشگاه گیلان

چکیده

چکیده
روابط ایران و چین در دوره بعد از انقلاب اسلامی با فراز و نشیب های زیادی توأم بوده و همین موضوع، امکان شکل گیری روابط استراتژیک میان دو طرف را با تردیدهای جدی مواجه ساخته است. با این وجود، پی ریزی مشارکت راهبردی فراگیر را می توان به منزلة آغاز فصل جدیدی از مناسبات استراتژیک تهران و بیجینگ تلقی کرد. پرسش اصلی پژوهش حاضر، امکان یا امتناع شکل-گیری توافق همکاری استراتژیک فراگیر در روابط ایران و چین با تکیه بر بنیان های فرهنگی و هویتی دو کشور می باشد. درک روابط ج.ا.ایران و چین در چارچوب یادشده، مستلزم شناخت نگرش ها و تصورات نخبگان دو کشور از خود، دیگری و بازیگران مداخله گر می باشد. در همین ارتباط، پژوهش حاضر با بهره گیری از مفروضه های نظریه سازه انگاری درصدد به آزمون کشیدن این فرضیه است که عوامل فرهنگی و هویتی به همان اندازه که زمینه ساز شکل گیری مشارکت راهبردی فراگیر در روابط دو کشور می باشند، به میزان مشابهی نقشی تعیین کننده در تحدید همکاری های استراتژیک دو طرف دارند. روش تحقیق در این پژوهش، روش علی می باشد و شیوه گردآوری اطلاعات نیز براساس روش کتابخانه ای قرار دارد که با مراجعه به کتاب ها، مقالات، اینترنت و... فیش برداری و تنظیم شده است.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Analysis of the possibility or refusal of a comprehensive strategic partnership in Iran-China relations

نویسندگان [English]

  • Ahmad Jansiz
  • Saeed Pirmohammadi
University of Guilan
چکیده [English]

Abstract
The main objective of this article reviews the possibility of or refusal to the formation of strategic partnership relations between the Islamic Republic of Iran and Republic of China through relying on cultural and identity foundations of the two countries. Relations between Iran and China have faced with a lot of ups and downs in the period after the Islamic revolution, and this, in turn, has cast serious doubt on the possibility of the formation of the strategic relations between the two sides. However, founding the pattern of strategic partnership is considered as the beginning of a new chapter of strategic relations between Tehran and Beijing. Understanding the relations between the Islamic Republic of Iran and China within the aforementioned framework requires knowing the attitudes and viewpoints of the elites of two countries from themselves, each other and intervening actors. In this connection, the present study utilizes the structural theory to test the hypothesis that cultural and identity factors can have a determining role in jeopardizing their strategic relations as it does in forming strategic cooperation pattern in their relations. Research methodology in this study is causative and the method of data collection is also based on a library method done through referring to books, articles, Internet, etc.

کلیدواژه‌ها [English]

  • "Iran"
  • "China"
  • "inclusive strategic partnership"
  • "Constructivism"
  • "cultural and identity factors"
ارغوانی­پیرسلامی، فریبرز (1394)، بازدرآمدی بر روابط راهبردی چین و ایران، در پرتو هویت­های بین­المللی، تهران: نشر مخاطب.
ایرنا (۴/۱۱/۱۳۹۴)، ایران هیچ­گاه همکاری چین در دوران تحریم را فراموش نمی­کند، کد خبر: 81932695.
آدمی، علی (1389)، «راهبرد نگاه به شرق در سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران: دیدگاه­ها، زمینه­ها و فرصت­ها»، فصلنامه مطالعات سیاسی، سال دوم، شمارة 7، صص 126-97.
بلوجی، حیدرعلی (1389)، «دیپلماسی دفاعی چین»، فصلنامة راهبرد دفاعی، سال هشتم، شمارة 31.
تاراجی، منصور (1350)، چین؛ سرزمینی که باید از نو شناخت، تهران: دنیای کتاب.
ثقفی­عامری، ناصر (1385)، در جستجوی افق­های جدید در سیاست خارجی ایران، سیاست نگاه به شرق، تهران: مرکز پژوهش-های سیاست خارجی مرکز تحقیقات استراتژیک.
زون، دینگ (1388)، «انگیزه­ها و موانع عمده گفتگوی بین فرهنگ چین و فرهنگ اسلامی»، مجموعه مقالات چین در آیینة فرهنگ (1)، تهران: انتشارات بین­المللی الهدی.
سازمند، بهاره و فریبرز ارغوانی (1392)، «ایران، چین و چالش­های فراروی همکاری­های فراگیر»، فصلنامه سیاست، دوره 43، شماره 3، صص 104-83.
سجادپور، سیدمحمدکاظم و شهروز شریعتی (1390)، «گزاره ایران در روابط آمریکا و چین 2009-1991»، فصلنامه ژئوپلیتیک، سال هفتم، شماره 2، صص 104-71.
شریعتی­نیا، محسن و حمیدرضا عزیزی (1396)، «همکاری ایران و چین در کمربند اقتصادی جاده ابریشم»، فصلنامه روابط خارجی، سال نهم، شماره 4، صص 29-7.
شریعتی­نیا، محسن (1391)، «عوامل تعیین­کننده روابط ایران و چین»، فصلنامه روابط خارجی، سال چهارم، شماره دوم، تابستان، صص 209-179.
طاهایی، سیدجواد و مریم اتابکی (1374)، «درآمدی بر نگرش چینی به روابط بین­الملل»، فصلنامه راهبرد، شماره 7.
عسگریان، حسین (1394)، چشم­انداز روابط ایران و چین، تهران: مؤسسه فرهنگی مطالعات و تحقیقات بین‌المللی ابرار معاصر تهران.
غفاری، مسعود و شهروز شریعتی (1387)، «امکان­سنجی گسترش روابط راهبردی ایران و چین از منظر نظریات اتحاد و همگرایی»، فصلنامه ژئوپلیتیک، سال چهارم، شمارة 1،، صص 95-75.
قاضی­زاده، شهرام و عباس طالبی­فر (1390)، مناسبات راهبردی ایران و چین، تهران: پژوهشکده مطالعات راهبردی.
کسینجر، هنری (1392)، چین، ترجمة حسین رأسی، تهران: فرهنگ معاصر.
کسینجر، هنری (1396)، نظم جهانی: تأملی در ویژگی ملت­ها و جریان تاریخی، ترجمة محمدتقی حسینی، تهران: انتشارات علمی و فرهنگی.
گارور، جان (1390)، جنبه‌های مختلف سیاست خارجی چین در قبال ایران، در حسین عسگریان، کتاب آسیا (۷) (ویژه روابط ایران و چین)، تهران: موسسه ابرار معاصر تهران.
مشیرزاده، حمیرا (1383)، «سازه­انگاری به­عنوان فرانظریه روابط بین­الملل»، فصلنامه سیاست، شمارة 65، صص 143-113.
مینگ، هوالی (1389)، «شصت سال روابط چین نوین و ایران»، مجلة مطالعات آسیای غربی و افریقا، فرهنگستان علوم اجتماعی چین، شمارة 4، صص 24-13.
هادیان، ناصر (1382)، «سازه­انگاری: از روابط بین­الملل تا سیاست خارجی»، فصلنامه سیاست خارجی، سال هفدهم، شمارة 4، صص 950-915.
هادیان، ناصر (1397)، شرق نمی‌تواند مسائل استراتژیک ایران را حل کند، پرشیا دایجست، کد مطلب : N-4195.
Al-Sudairi, Mohammed Turki (2012), Sino-Saudi Relation: An Economic History, Gulf Research Center (GRC) Paper.
Blanco, Luis (2011), Strategic Partnership: a new form of association in International Relations?, www.wiscnetwork.org/porto2011/papers/WISC_2011-523.pdf.
Dorraj, Manochehr (2016), 2016. The Future of Sino-Iran Relations, in: Horesh, Niv (Ed.), Toward Well-Oiled Relations? China’s Presence in the Middle East following the Arab Spring, Palgrave Macmillan.
EIA, (2017), World Oil Transit Chokepoints, U.S. Energy Information Administration, July 25.
EIA, (2018), Country Analysis Brief: Iran, U.S. Energy Information Administration, April 9,
Foley, Sean. (2017), When Oil Is Not Enough: Sino-Saudi Relations and Vision 2030, Asian Journal of Middle Eastern and Islamic Studies, Vol. 11, No. 1, pp. 107-120.
Garver, John. (2007), China and Iran: Ancient Partners in a Post-Imperial World, Seattle: University of Washington Press.
Harold, Scott and Alireza Nader (2012), China and Iran: Economic, Political, and Military Relations, International Programs at RAND, Center for Middle East Public Policy.
Hong, Zhao (2013), China's Dilemma on Iran: Between energy security and a responsible rising power, Journal of Contemporary China, Vol. 23, No. 87, pp.408-424
Hunter, Shireen (2010), Iran s Foreign Policy in the Post- Soviet Era: Resisting the new International Order, California and London: Praeger.
Jun, Liu and Wu Lei (2010), Key Issues in China-Iran Relations, Journal of Middle Eastern and Islamic Studies (in Asia), Vol. 4, No. 1, pp.40-57.
Price, Richard and Christian Reus-Smit (1998), Dangerous Liaisons? Critical International Theory and Constructivism, European Journal of International Relations, Vol. 4, No. 3, pp. 259-294.
Singh, Michael. (2016), China's Middle East Tour; Beijing's Post-Sanctions Ambitions, Foreign Affairs, January 24.
Van Kemenade, Willem (2009), Iran’s Relations with China and the West Cooperation and Confrontation in Asia, The Hague, Netherlands Institute of International Relations ‘Clingendael’, Diplomacy Papers, No. 24. 
Walt, Stephen (1987), The Origins of Alliances, Ithaca: Cornel University Press.
Weitz, Rockford (2018), Why is the Strait of Hormuz important? The Conversation, July 9.
Wuthnow, Joel (2016), Posing Problems Without an Alliance: China-Iran Relations after the Nuclear Deal, Strategic Forum, No. 290.
Xian, Xiao (2016), The “Belt and Road Initiative” and China-Israeli Relations, Journal of Middle Eastern and Islamic Studies, Vol. 10, No. 3, pp. 1-23.
Zhongping, Feng and Huang Jing (2014), China’s strategic partnership diplomacy: engaging with a changing world, ESPO working paper, No. 8.