نقش قدرتهای بزرگ در نظام سرمایه‌دارانه جهانیِ پساکرونایی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری رشته علوم سیاسی دانشکده اقتصاد و علوم سیاسی دانشگاه شهید بهشتی

2 استادیار دانشگاه شهید بهشتی

چکیده

همه‌گیری جهانی ویروس کرونا در طی قریب به نه ماه اخیر دگرگونی‌های ژرفی را در تمامی ابعاد زندگی بشر به بار خواهد آورد؛ نظام سرمایه‌دارانۀ جهانی نیز به عنوان یک بستر اقتصادیِ جهان‌گستر که حاوی ویژگیهای بارزی از قبیل گسترۀ جهانی، چندبعدی بودن، و پویایی مستمر است، از این قاعده مستثنا نیست؛ در این میان با توجه به آنکه قدرتهای بزرگ نقشی کلیدی را همواره در پیشبرد نظام سرمایه‌دارانه جهانی، به ویژه به هنگام وقوع بحرانهای اقتصادیِ جهان‌گستر ایفا کرده‌اند، ارزیابیِ دورنمای نقش‌آفرینیِ آنها درنظام سرمایه‌دارانه جهانی، البته با فرضِ مهارِ نهاییِ بحرانِ همه‌گیری جهانی کرونا، که رویدادی بی‌سابقه در تاریخ معاصر جهان به شمار می‌آید مهم به نظر می‌رسد.
در این چارچوب، نوشتار حاضر می‌کوشدبا اتکا به روش سناریونویسی، و بر اساسِ روندکاوی تاریخی و تحلیل محتوای رویدادها و کنشهایِ جاری میان قدرتهای بزرگ در برهۀ مقابلۀ جهان‌گستر با کرونا، حالت‌هایی را که می‌تواند در نقش‌آفرینیِ آنها در نظام سرمایه‌دارانه جهانیِ پساکرونایی پیش آید، مورد ارزیابی قرار دهد.
یافته نوشتار در پرتوی بررسی عوامل موثر بر سناریوهای هفتگانه حاکی از آن است که سناریویِ هفتم مطلوب‌ترین سناریو برای جمهوری اسلامی ایران به شمار می‌آید چراکه با توجه به روند تشدیدشوندۀ تحریمهای بین‌المللی به رهبری امریکا، هرچه رقابت بین قدرتهای بزرگ سرمایه‌دارانه بیشتر باشد، قدرت مانور بیشتری را فراروی کشور خواهد بود. علاوه بر این، این نوشتار می‌توانند هدایتگر امکانهای پژوهشی قابل‌ملاحظه‌ای به ویژه در مورد بایسته‌های سیاستگذاری جمهوری اسلامی ایران در مواجهه با سناریوهای پیش‌روی نقش‌آفرینی قدرتهای بزرگ در نظام سرمایه‌دارانه جهانیِ پساکرونایی باشد.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Role of Great Powers in Post-Corona global capitalist system

نویسنده [English]

  • ali kazemi tame 1
1 phd candidate in Political science, Faculty of Economics and Politics< Shahid Beheshti University
چکیده [English]

Covid-19 Pandemic may bring about deep transformation in all aspects of human life, including Global Capitalist System as a world-wide economic context, characterized by global reach, complexity, and continuing dynamics. Given to a role played by great power in promoting it, not least during global economic crises, it seems necessary to evaluate prospect of their involvement in it, presuming that this pandemic finally and successfully contained.
In this framework, the paper seeks to evaluate scenarios related to capitalist great powers roles in post-corona capitalist system, drawing on future-study approach and using scenario-writing method in which events and actions among them will be traced and analyzed. Thus, seven scenarios, including three one-fold, three two-fold, and one three-fold scenarios have been identified. Findings show that one-fold scenario can be seen as most desirable scenario, since it may enhance Iranian power of maneuver internationally given US-led increasing sanction on Iran. in addition, the paper can open new horizon toward research on Iran foreign policy implications in countering post-corona capitalist world.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Great Powers
  • global capitalist system
  • Post-Corona
اختیاری امیری، علیپور، فاطمه و حسن زاده، فرامرز (1398)، «تأثیر ناسیونالیسم اقتصادی امریکا بر نظم تجاری لیبرال»، فصلنامه علمی سیاست جهانی، دوره هشتم، شماره اول، بهار 1398، صص 192-161.
اسمیت، روی، الانیس، عماد و فاراندس، کریستوفر (1392)، اقتصاد سیاسی بین‌الملل در سده  بیست و یکم، ترجمه‌ امیر محمد حاجی یوسفی و روح الله طالبی آرانی، چاپ اول، تهران: نشر مخاطب.
برچیل ، اسکات و دیگران (1393)، نظریه‌های روابط بین‌الملل، ترجمه حمیرا مشیرزاده و روح اله طالبی آرانی، تهران: میزان.
بل وندل (1392)، مبانی آینده‌پژوهی، اهداف دانش علوم انسانی برای عصر جدید، مصطفی تقوی و محسن محقق. جلد اول. تهران: نشر مؤسسه آموزشی و تحقیقاتی صنایع دفاعی. مرکز آینده پژوهی علوم و فناوری دفاعی.
چرمک، توماس (1394)، برنامه‌ریزی سناریویی در سازمانها: چگونگی خلق، به‌کارگیری و ارزیابی سناریوها، ترجمه مسعود منزوی، تهران: چاپ اول، مرکز آینده پژوهی علوم و فناوری دفاعی، مؤسسه آموزشی و تحقیقاتی صنایع دفاعی.
شوارتز، پیتر (1390)، هنر دورنگری: برنامه‌ریزی برای آینده در دنیایی با عدم قطعیت، ترجمه عزیز علیزاده، تهران: مرکز آیندهپژوهی علوم و فناوری دفاعی، مؤسسه آموزشی و تحقیقاتی صنایع دفاعی.
عسگرخانی، ابومحمد (1383)، رژیم‌های بین‌المللی، تهران: انتشارات ابرار معاصر.
عیوضی، محمدرحیم (1395)، «آینده پژوهی سیاسی»، فصلنامه راهبرد، سال بیست‌وپنجم، شماره 79، صص 198-177.
فخرایی، مرضیه و کیقبادی مرضیه (1393)، نگاهی به روشهای آینده، معرفی شش تکنیک مهم و پرکاربرد در آینده پژوهی، تهران: آینده پژوه.
کیلی، ری (1394)، نگاهی نو به امپریالیسم و مسایل آن، ترجمه روح اله طالبی آرانی و مرتضی نورمجمدی، تهران: نشر میزان.
گریفیتس، مارتین (1394)، دانشنامه روابط بین‌الملل و سیاست جهانی، ترجمه علیرضا طیب، تهران: نشر نی.
نقیب زاده، احمد (1388)، تاریخ دیپلماسی و روابط بین‌الملل، تهران: قومس.
رنجکش، محمد جواد، نورمحمدی جواد و اسکندران، منصوره (1395)، «جهانی شدن و دیپلماسی اقتصادی آمریکا (2001-1991)»، فصلنامه علمی پژوهشی سیاست جهانی، دورة پنجم، شمارة اول، صص 114-97.
Allison, Graham (2017), Destined For War: Can America and China escape Thucydides's Trap, Houghton Mifflin Harcourt, Boston.
Baldwin, Richard and di Mauro, Beatrice Weder (2020), Economics in the Time of COVID-19, Paris: A CEPR Press VoxEU.org eBook
Bell, Wendell (2003), Foundations of Futures Studies I: History, Purposes, Knowledge. New Brunswick, NJ: Transaction Publishers, 1997.
Biscop, Sven (2020), Coronavirus and Power: The Impact on International Politics, the Egmont, Royal Institute for International Relations, at: http://www.egmontinstitute.be/coronavirus-and-power-the-impact-on-international-politics
Busby, Joshua (2020), What International Relations Tells Us about COVID-19, at: https://www.e-ir.info/2020/04/26/what-international-relations-tells-us-about-covid-19/
George T. Crane & Abla Amawi (1997), the theoretical evolution of International Political Economy, London: Oxford university press.
Goffman, Ethan (2020), “In the wake of COVID-19, is glocalization our sustainability future? Sustainability: Science, Practice and Policy, 16:1, 48-52.
IPSOS, (2020), Global Trends: Understanding Complexity, at: https://www.ipsos.com/sites/default/files/ct/publication/documents/2020-02/ipsos-global-trends-2020-understanding-complexity.pdf
Mishra, Mukesh Kumar (2020), “The World after COVID-19 and its impact on Global Economy”, ZBW– Leibniz Information Centre for Economics, Kiel, Hamburg.
OECD (2020), Coronavirus: The world economy at risk, Interim Economic Assessment, 2 March 2020, at: https://www.oecd.org/berlin/publikationen/Interim-Economic-Assessment-2-March-2020.pdf
Patomaki, Hidemi (2005), The Political Economy of Global Security, New York: Rutledge.
Pavel, Carmen E. (2015), Divided Sovereignty International Institutions and the Limits of State Authority, London: Oxford University Press.
Ruggie, J. (1982), ‘International Regimes, Transactions and Change: Embedded Libe ralismin the Postwar Economic Order’, International Organization, 36(2): 195–231.
Saad-Filho, Alfredo (2020), "From COVID-19 to the End of Neoliberalism", Critical Sociology, 1–9, at: https://journals.sagepub.com/doi/full/10.1177/0896920520929966
Speck, Ulrich (2020), Between confrontation and Cooperation: Coronavirus and the International Order, at:  https://eu.boell.org/en/2020/07/06/between-confrontation-and-cooperation-coronavirus-and-international-order.
Steinmüller, A., Steinmüller, K. (2004), Wild Cards, Wen Das Unwahrscheinliche Eintritt, Humburg: Murmann.
Lomfeld, Bertram, Somma, Alessandro, and Zumbansen, Peer (eds.) (2016), Reshaping Markets: Economic Governance, the Global Financial Crisis and Liberal Utopia, Cambridge: Cambridge University Press.