لیبی در فضای پسابهارعربی؛ از انقلاب تا ناامنی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 هیات علمی دانشگاه ایت الله بروجردی

2 دانشجوی کارشناسی ارشد دانشگاه گیلان

چکیده

متأثر از تحولات موسوم به بهارعربی که منجر به سقوط سلسله‌وارِ رژیم‌های اقتدارگرایِ آسیای‌غربی و شمال افریقا از اریکۀ قدرت شد، ملت لیبی نیز با پیگیری حرکت‌های اعتراض‌آمیز و دخالت مؤثر ناتو، موفق شد «معمرقذافی» را پس از چهار دهه حکومت، به وادی سقوط کشانده و موجبات تحولات ژرفی را در این کشور انقلابی فرآهم آورد. پژوهش پیش‌رو با هدف بررسی تحولات و کنشگرانِ میدانیِ مؤثر در لیبیِ پساقذافی کوشیده است تا با تأسی از مؤلفه‌های تئوریکِ مطالعات امنیتی جهان سوم و با رویکردی توصیفی ـ تحلیلی به این پرسش پاسخ دهد که فقدان امنیت در سامان سیاسیِ نوینِ لیبی متأثر از چه عواملی می‌باشد؟ فرضیۀ قابل طرح به‌عنوان یافتۀ پژوهش ناظر بر آن است که انباشت مؤلفه‌هایِ مانع و پَس‌ران در دولت‌سازی پس از انقلاب، موجب شده است تا لیبیِ پساقذافی به‌عنوان جامعه‌ای از هم گُسیخته، مُضمحل و واگرا، که در مارپیچِ تنازلی منازعه، ناامنی و فقر قرار دارد به بهشت تروریست‌های مدرن از جمله داعش بدل شود؛ گروه‌هایی که با تمسُک به عنصر دین و با هدف کسب قدرت سیاسی، نه‌تنها در داخل مانع ایجاد هرگونه مردم‌سالاری نهادمند شده‌اند، بلکه در سطحی گسترده‌تر امنیت منطقه و حتی نظام بین‌الملل را آماج حملات تروریستی خود قرار داده‌اند.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Libya in the post-Arab spring; From revolution to insecurity

نویسنده [English]

  • mehrdad alepour 2
2 gfhx
چکیده [English]

Influenced by the so-called Arab Spring, which led to the ousting of authoritarian regimes in West Asia and North Africa from power, the Libyan people succeeded in overthrowing Muammar Gaddafi after four decades of rule, following protests and effective NATO intervention. And brought about profound changes in this revolutionary country. Leading research aimed at examining the developments and influential field actors in post-Gaddafi Libya has tried to answer the question of what factors affect the lack of security in the new Libyan political system by using the theoretical components of Third World security studies and a descriptive-analytical approach. Is? The hypothesis that can be put forward as a research finding is that the accumulation of obstacles and guys in post-revolutionary state-building has led to post-Gaddafi Libya as a disintegrated, fragmented and divergent society, which is in the spiral of conflict and degeneration. Is becoming a haven for modern terrorists, including ISIS; Relying on the element of religion and with the aim of gaining political power, the groups have not only been institutionalized to prevent the establishment of any democracy, but have also targeted the security of the region and even the international system on a larger scale.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Bankrupt government
  • Libya
  • Security
  • ISIS
  • Crisis

مراجع

اسدی، علی‌اکبر (1390)، «رفتارشناسی بازیگران تحولات یمن»، فصلنامه مطالعات راهبردی جهان اسلام، سال دوازدهم، شماره 45.
اسکندری، محمدرضا (1393)، «سیاست مردم مسلح قذافی و بحران‌آفرینی امریکا و عربستان در لیبی»، قابل بازیابی در http://www.basirat.ir
ایوب، محمد؛ محمودی، احمد (1381)، «معضل امنیت ملی در جهان سوم»، مطالعات راهبردی، شماره 16.
پیربالایی، روح‌الله؛ خورشیدی، ناصر؛ نوده، محمدعلی (1398)، «واکاوی متغیرهای اثرگذار بر استمرار بحران سیاسی و چالش‌های امنیتی لیبی»، فصلنامه علمی مطالعات سیاسی جهان اسلام، سال هشتم، شماره 1.
جانسیز، احمد؛ عله‌پور، مهرداد؛ میرزایی، معصومه (1395)، «روابط ایران و کشورهای حوزه خلیج‌فارس در پرتو نظریات امنیتی»، یازدهمین همایش ملی خلیج‌فارس.
دهبانی‌پور، رضا؛ مختاری، علی (1398)، «مواجهه دولت لیبی با چالش‌های جهانی‌شدن حقوق بشر»، دوفصلنامه مطالعات اقتصاد سیاسی بین‌الملل، دوره سوم، شماره 1.
دهشیار، حسین (1389)، «دولت در خاورمیانه عربی: رخنه‌ناپذیری نظام سیاسی»، مطالعات خاورمیانه، شماره 186.
ذاکریان، مهدی؛ عمادی، سید رضی (1395)، «علل ناکامی در کاربرد سازوکارهای عدالت انتقالی و تأثیر آن بر بی‌سامانی سیاسی در لیبی پساقذافی»، فصلنامه رهیافت‌های سیاسی و بین‌المللی، سال هفتم، شماره 45.
رضوی‌نژاد، سیدامین؛ ملک‌محمدی، حمیدرضا (1397)، «درآمدی تحلیلی بر مسئله‌شناسی در سیاستگذاری امنیتی»، فصلنامه مطالعات راهبردی سیاستگذاری عمومی، دوره هشتم، شماره 27.
رکابیان، رشید؛ محمدنیا، مهدی؛ عله‌پور، مهرداد (1398)، «بحران دولت در لیبی و امنیت اروپا»،فصلنامه تحقیقات سیاسی بین‌المللی دانشگاه آزاد اسلامی واحد شهرضا، شماره 39.
زیبائی، مهدی (1398)، «بررسی تطبیقی ناآرامی‌های یمن و لیبی: نقش دولت‌های ضعیف»، دوفصلنامه علمی جامعه‌شناسی سیاسی جهان اسلام، دوره هفتم، شماره 1.
سردارنیا، خلیل‌الله (1393)، «تحلیل کنشگری چرایی تثبیت حکومت اقتدارگرا در مصر از دهه 1980 تا ژانویه 2011»، فصلنامه مطالعات سیاسی جهان اسلام، سال پنجم.
سردارنیا، خلیل‌اله؛ عمویی، رضا (1393)، «تحلیل انقلاب لیبی و چالش‌های فراروی حکومت پسااقتدارگرا از منظر بحران هویت و آمریت»، فصلنامه روابط خارجی، سال ششم، شماره 1.
سعادت، علی؛ بختیاری، ارشد؛ میکائیلی، مهدی (1391)، «چالش‌های دولت ـ ملت‌سازی در آسیای مرکزی»، فصلنامه ره‌نامه سیاستگذاری، سال سوم، شماره 2.
سمیعی‌ اصفهانی، علیرضا؛ نوروزی‌نژاد، جعفر (1393)، «انقلاب لیبی؛ دولت شکننده و چالش‌های گذار سیاسی»، فصلنامه رهیافت‌های سیاسی و بین‌المللی، سال پنجم، شماره 38.
صابراردکانی، مهرداد؛ گلکاری، غلامحسین (1397)، «بررسی نظریه‌ها و راهکارهای برقراری امنیت در جهان سوم»،پژوهشنامه تاریخ، سیاست و رسانه، سال اول، شماره 2.
عبدالله‌خانی، علی (1392)، «نظریه‌های امنیت»، تهران: ابرار معاصر تهران.
قاسمی، مصطفی (1396)، «آینده سیاسی لیبی (با تأکید بر ائتلاف ژنرال حفتر و سیسی)»، فصلنامه مطالعات راهبردی جهان اسلام، سال هجدهم، شماره 1.
قناد باشی، جعفر (۱۹۰۷/۹۴)، «آینده دولت وحدت ملی در لیبی». دیپلماسی ایرانی، قابل دسترسی در:http://www.irdiplomacy.ir/fa/page/1952366
کاتزنشتاین، پیتر. جی (1390)، «فرهنگ امنیت ملی؛ هنجارها و هویت در سیاست خارجی»، تهران: پژوهشکده مطالعات راهبردی.
موسی‌زاده، رضا؛ رنجبر، رضا (1392)، «بررسی تطبیقی عملکرد شورای امنیت در قبال تحولات لیبی، یمن و بحرین 2012 ـ 2011 از دیدگاه حقوق بین‌الملل»، سازمان‌های بین‌المللی، شماره 3.
نیاکویی، سیدامیر (1391)، «کالبدشکافی انقلاب‌های معاصر در جهان عرب»، تهران: نشر میزان.
نیاکویی، سیدامیر (1392)، «بررسی بحران‌های عراق و سوریه در پرتو نظریه‌های امنیتی»، فصلنامه سیاست جهانی، دوره دوم، شماره 1.
نیاکویی، سیدامیر؛ اعجازی، احسان (1395)، «واکاوی بحران امنیتی در یمن: علل و زمینه‌ها»، فصلنامه تحقیقات سیاسی بین‌المللی دانشگاه آزاد اسلامی واحد شهرضا، شماره 28.
نیاکویی، سیدامیر؛ پیرمحمدی، سعید (1398)، «سیاستگذاری امنیتی ایران در قبال منازعات خاورمیانه پس از بهار عربی (2018 ـ 2011)»،فصلنامه سیاستگذاری عمومی، دوره پنجم، شماره 1.
هانتینگتون، ساموئل (1375)، «سامان سیاسی در جوامع دستخوش دگرگونی»، ترجمه محسن ثلاثی، چاپ دوم، تهران: نشر علم.
هراتی، محمدجواد، پاکزاد، رحیم (1397)، «آزمون‌پذیری نظریه چالمرز جانسون با انقلاب‌های جهان اسلام (مطالعه موردی ایران، مصر و لیبی)»، فصلنامه مطالعات سیاسی جهان اسلام، سال هفتم، شماره 4.
هراتی، محمدجواد، حسینی، آسیه (1398)، «امکان‌سنجی نظریه بسیج منابع در انقلاب‌‎های تونس و لیبی»، فصلنامه سیاست جهانی، دوره هشتم، شماره 4.
هراتی، محمدجواد؛ یوسفی، رضا (1398)، «بررسی تطبیقی انقلاب‌های جهان بر اساس نظریه جیمز دیویس (مطالعه موردی: انقلاب تونس، مصر و لیبی)»، دوفصلنامه علمی جامعه‌شناسی سیاسی جهان اسلام، دوره هفتم، شماره 2.
یزدانی، عنایت‌الله؛ قاسمی، مصطفی (1390)، «تحلیلی بر دولت ورشکسته در لیبی»، فصلنامه دولت‌پژوهی، دوره دوم، شماره 6.
CNN. (2015), "2011 Libya Civil War Facts", 1 April, Available at: http://edition.cnn.com/2013/09/20/world/libya-civil-war-fast-facts/
Tempelhof, Tarkowski & Susanne & Manuel Omar (2012). "Stakeholders of Libya's February 17 Revolution", United States Institute of Peace, Special Report, Washington.
Mokhefi, Mansouria (2011), "Gaddafi's Regime in relation to the Libyan Tribe", Aljazeera Center for Studies, Qatar.
John, Bruce St (2011), "Libyan Myths & Realities", Research Paper, Institute for Strategy, Royal Danish Defense College.
Batty, David (2011), "Military Action Begins Against Libya", the Guardian, 26 March.
Ayoob, Mohammed (2007), "Security in the Third World: The Worm About to Turn?", International Security, London: SAGE Publication.
Anderson, Lisa (2011), "Demystifying the Arab Spring: Parsing the Difference Between Tunisia, Egypt & Libya", Foreign Affairs.
Al Barhomi, Majed (2016), "The Dilemma of Democracy in Libya: Lessons Tunisia", Dar Al Afaq.
Al Jamal, Abdol Majid (2018), "France & Libyan Crisis: 2011 – 2016", The Magazine of Libyan Affairs.
Al Meqdadi, Ahmad (2018), "Libya: Paris agreement & Accomplishment Opportunities", Al Alam Network.
Flachi, Lorenzo (2017), "Italy & France Odds over Libya?", Institute Affair International.
Mayyof, Ahmad (2018), "Way to Palermo…Possibilities for Success", eanlibya, Accessed in 2018/10/24. https://www.eanlibya.com
OPEC (2018), "Libya: Facts & Figures", Annual Statistical Bulletin, Accessed in Organization of the Petroleum Exporting Countries 2018/10/03.
Qasem Housein, Ahmad (2016), "Reasons for Rivalry Between France & Italy over Libya", Translated by: Zahra Moheb Ahari, Pars Today.
Pedde, Nicola (2017), "The Libyan Conflict & Its Conversial Roots", European View.
Slav, Irina (2018), "East Libyan Government Accuses Qatar of Aiding Militants", Oil price.
The Libya Observer (September 2018), "After Calling Italy Enemy Haftar Meets With Italian Foreign Minister Near Benghazi", www. LibyanObserver.com, Accessed in 2018/ 10/03.
Vannas, Al Monsef (2018), "Libya, Which I have Seen, Land of Distress", Tunisia: Mediterranean Publishing House.
Ilardo, Matteo (2018), "The Rivalry Between France & Over Libya & Its Southwest Theatre", Austria Institute for Europe.
Chivvis, Christopher S. & Martini, Jeffrey (2014), “Libya after Qaddafi Lessons & Implications for The Future”, National Security Research Division.
    Ashour, O. (2015), “Between ISIS & a failed State: The saga of Libyan islamists”.
    Rice, Susan E. & Patrick, Stewart (2008), “Index f State Weakness in The Developing World”, The Brookings Institution, Washington, DC.
    Toaldo, Mattia (2015), “Migrations Through & From Libya: AMediterranean Challenge”,  Istituto Affari Internazionali.
 

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار