بررسی رابطه تأمین امنیت انرژی فسیلی و تهدید امنیت زیست‌ محیطی خلیج فارس

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 گروه علوم سیاسی و روابط بین الملل، واحد بین الملل کیش، دانشگاه آزاد اسلامی، جزیره کیش، ایران

2 گروه علوم سیاسی ، دانشکده حقوق و علوم سیاسی، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد تهران جنوب، تهران، ایران

3 گروه علوم سیاسی ، واحد شیراز، دانشگاه آزاد اسلامی، شیراز، ایران

چکیده

یکی از مباحث مهم امنیت، امنیت انرژی است. اگرچه امروزه توجه به انرژی‌های پاک و تجدیدپذیر افزایش یافته است،اما هنوز تولید و مصرف انرژی فسیلی، همچنان نقش اصلی را در تأمین امنیت انرژی جهان ایفا می‌کند. بنابراین، هم این منابع و هم کشورها و مناطق دارنده این انرژی دارای اهمیت هستند.یکی از این مناطق مهم، منطقه خلیج فارس است که هشت کشور در آن حضور دارند و همگی از جمله تولیدکنندگان نفت و برخی گاز طبیعی می‌باشند. منطقه خلیج فارس،دارای 60 درصد منابع نفتی جهان و 50 درصد منابع گازی جهان است و نقش مهمی در تأمین امنیت انرژی جهان دارد. از سوی دیگر انرژی فسیلی، یکی از موارد مخرب برای محیط زیست است و به این‌سان، تولید این انرژی در خلیج فارس هم،می‌تواند امنیت زیست‌محیطی این منطقه را با تهدید مواجه کند. از آنجا که بخش مهمی از امنیت انرژی جهان و نیز اقتصادهای رانتیر این منطقه، به نفت و گاز وابسته است،پرسش اصلی این مقاله آن است که چه رابطه‌ای میان تأمین امنیت انرژی فسیلی و امنیت زیست‌محیطی خلیج فارس وجود دارد؟برای بررسی پاسخ این پرسش از روش توصیفی استفاده شده و هدف مقاله نیز مشخص کردن زمینه‌ها و مؤلفه‌های اصلی این رابطه است. یافته کلی مقاله نشان می‌دهد که تولید و استخراج منابع انرژی فسیلی منطقه، یعنی نفت و گاز،با دلایل مختلفی چون دولت‌های رانتیر غیرپاسخگو، ورود مواد شیمیایی به خلیج فارس،حمل و نقل نادرست انرژی،جنگ‌افروزی و رقابت با درآمدهای نفتی و گازی، بی‌توجهی به معاهده زیست‌محیطی راپمی و... امنیت زیست ‌محیطی خلیج فارس را تهدید می‌کند.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Investigating the Relationship between Fossil Energy Security and Persian Gulf Environmental Threat

نویسندگان [English]

  • Soheil Soheily Najafabadi 1
  • Garineh Keshishyan Siraki 2
  • Mohammadreza Ghaedi 3
1 Department of Political Science and International Relations, Kish International Branch, Islamic Azad University, Kish Island, Iran
2 Department of Political Science, South Tehran Branch, Islamic Azad University, Tehran, Iran
3 Department of Political Science, Shiraz Branch, Islamic Azad University, Shiraz, Iran
چکیده [English]

One of the most important security issues is energy security. Although the focus on clean and renewable energy is increasing today, fossil energy production and consumption still play a key role in securing the world's energy. Therefore, both these resources and the countries and regions that own this energy are important. One of these important areas is the Persian Gulf region, which has eight countries, all of which are oil and natural gas producers. The Persian Gulf holds 60 percent of the world's oil and 50 percent of its gas resources and plays an important role in securing world energy. Fossil energy, on the other hand, is one of the most damaging to the environment and, in the same way; the production of this energy in the Persian Gulf can also threaten the environmental security of the area. Since a significant part of the world's energy security and the rentier economies of the region depend on oil and gas, the main question of this paper is what is the relationship between fossil energy security and the Persian Gulf's environmental security? Descriptive method was used to study the answer to this question. The overall findings of the article show that the production and extraction of the region's fossil energy resources are neglected for a variety of reasons, such as unaccountable rentier states, chemicals entering the Persian Gulf, improper energy transportation, warfare and competition with oil and gas revenues. ROPME's environmental treaty and ... threatens the Persian Gulf's environmental security.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Security
  • Energy
  • Environment
  • Persian Gulf
  • ROPME
میدی، مریم (1389)، «آلودگی‌های زیست محیطی: تهدید آینده خلیج فارس»، فصلنامه رشد آموزش جغرافیا، دوره25، شماره2(93)، تابستان، صص33-28.
تقوی، محمدرضا (1398)، «منشا آلودگی نفتی آب‌های خلیج فارس چیست؟»، نفت ما؛ آژانس رویدادهای مهم نفت و انرژی، 13 مهر، در: http://www.naftema.com/news/117506/
حسینی، سیدنورالدین (1395)، «مشکلات زیست محیطی استخراج نفت و گاز»، در کتاب دومین همایش ملی مهندسی نفت ایران، دانشگاه آزد اسلامی واحد امیدیه، 11 اسفند، امیدیه: انتشارت دانشگاه آزاد اسلامی واحد امیدیه.
حیدری، حجت‌اله، زهرا پیشگاهی‌فرد، عزت‌الله عزتی و عمران علیزاده (1397)، «امنیت‌سازی پایدار در خلیج فارس»، فصلنامه جغرافیا (برنامه‌ریزی منطقه‌ای)، سال هشتم، شماره 4، پاییز، صص59-41.
دلفروز، محمدتقی (1393)، دولت و توسعه اقتصادی: اقتصاد سیاسی توسعه در ایران و دولت‌های توسعه‌گرا، تهران، آگاه.
زرگر، علی‌اصغر و زینب نوروزی کلرمی (1395)، «مسئولیت و نقش دولت‌های حوزه خلیج‌فارس در حفاظت از محیط‌زیست»، فصلنامه مطالعات روابط بین‌الملل، دوره9، شماره33، بهار، صص281-251.
سازمان حفاظت از محیط زیست (1397)، «تعریف محیط زیست»، تارنمای رسمی سازمان حفاظت از محیط زیست جمهوری اسلامی ایران، 10 اسفند، در: https://www.doe.ir/portal/home/?120406
شیرزادی، رضا (1386)، بررسی اجمالی جنگ‌های خلیج فارس، تهران: پژوهشکده دفاع مقدس.
صمن‌خانی، اقبال (1391)، چگونگی آلوده‌سازی محیط زیست در میادین عملیاتی حفاری و بهره‌برداری نفت در مناطقه خشکی، آبادان، اداره کل حفاری مناطق نفت‌خیز جنوب.
ضیایی‌بیگدلی، محمدرضا (1389)، حقوق بین‌الملل عمومی، تهران: نشر گنج دانش، چاپ سی‌ونهم.
قوام، عبدالعلی (1393)، روابط بین‌الملل: نظریه‌ها و رویکردها، تهران: سمت، چاپ هشتم.
کامران، حسن و دیگران (1390)، «پیامدهای زیست‎محیطی و حقوقی ساخت جزایر مصنوعی در خلیج فارس»، فصلنامه پژوهش‌های جغرافیای انسانی، شماره 79، بهار، صص140-117.
متقی، افشین، مراد کاویانی‌راد و سجاد نجفی (1394)، «رابطه امنیت زیست‌محیطی با امنیت ملی (مطالعه موردی بیوتروریسم»، فصلنامه راهبرد و مجلس، سال22، شماره83، پاییز، صص99-71.
کویورروآ، تیمو (1394)، مقدمه‌ای بر حقوق بین‌الملل محیط زیست، ترجمه سبحان طیبی و مهناز ضرابی، تهران، انتشارات میزان.
گودین، رابرت ای. (۱۳۸۷)، «اخلاق بین‌المللی و بحران زیست محیطی»، در:  اندرو لینکلتر،  جامعه و همکاری در روابط بین الملل، ترجمه بهرام مستقیمی، تهران، دفتر مطالعات سیاسی و بین المللی.
ملکی، عباس (1386)، «امنیت انرژی و درس‌هایی برای ایران»، فصلنامه راهبرد یاس، شماره 12، زمستان، صص222-206.
موسوی، میرطیب (1390)، مسایل سیاسی اقتصادی جهانی نفت، تهران، نشر مردمسالاری، چاپ دوم.
Booth, Ken (1991), “Security and Emancipation”, Review of International Studies, Vol. 17, No. 4, Oct., pp. 313-326.- Cambridge Dictionary (2019), “Security”, Online University – AIU, 31 March, at: https://dictionary.cambridge.org/dictionary/english/security
ECOLEX (2020), “Kuwait Regional Convention for Co-operation on the Protection of the Marine Environment from Pollution”, in 1978, ECOLEX: The Gateway to Environmental Law, 8 January, at: https://www.ecolex.org/details/treaty/kuwait-regional-convention-for-co-operation-on-the-protection-of-the-marine-environment-from-pollution-tre-000537/
El-baz, Farough and M.R. Makhrita (2017), Gulf War and The Environment, 2Ed., London, Routledge.
EU-OPEC Energy Dialogue (2016), “Draft Joint Conclusion of the EU-OPEC Energy Dialogue 12th High-Level Meeting”, Vienna, 21 March, at: https://ec.europa.eu/energy/sites/ener/files/documents/Joint%20Conclusion%2012th%20EU-OPEC%20Energy%20Dialogue%20EU%20and%20OPEC%2021March1300.pdf, pp. 1-2.
http://www.gp.org (2019), 21 July.