اقتصاد سیاسی قاچاق کالا در ایران: آسیب شناسی سیاست گذاری و سازوکارهای حکمرانی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری تخصصی علوم سیاسی، گروه علوم سیاسی، دانشکده حقوق، الهیات و علوم سیاسی، واحد علوم و تحقیقات دانشگاه آزاد اسلامی تهران، تهران، ایران.

2 دانشیار روابط بین‌الملل، عضو هیأت علمی دانشگاه آزاد اسلامی واحد قم

3 استاد علوم سیاسی، عضو هیأت علمی دانشگاه تهران

چکیده

این مقاله با هدف آسیب شناسی و ارزیابی قوانین و سیاست‌گذاری‌های مبارزه با قاچاق کالا در ایران و به روش توصیفی_تحلیلی انجام یافته است. از آن جایی که مبارزه مؤثر با قاچاق کالا مستلزم شناخت علل و زمینه‌های بروز پدیده قاچاق کالا و هم‌چنین قوانین و سیاست‌های مربوط و عملکرد دستگاه‌های عهده‌دار امر مبارزه با قاچاق کالا است، حوزه مطالعاتی پژوهش حاضر شامل قوانین و سیاست‌های مصوب، کتاب‌ها، مقالات و پژوهش‌های مرتبط بوده است. ابتدا قوانین و سیاست‌های مصوب مد نظر قرار گرفته و از منابع چاپی و دیجیتالی (برخط) که مرتبط با بحث بوده، استفاده گردیده است. چارچوب مطالعه حاضر رویکرد اقتصاد نهادگرا بوده که از طریق آن نقش نهادهای اجتماعی، سیاسی و اقتصادی در تعیین وقایع اقتصادی مورد بررسی قرار گرفته است. مهمترین پرسش این پژوهش آن است که چرا علی‌رغم بارها بازنگری در قوانین مربوط به قاچاق کالا، سیاستهای مبارزه با قاچاق کالا نتوانسته است با پدیده قاچاق به مقابله مؤثر بپردازد؟ استدلال اصلی در پاسخ به این پرسش این است که عدم توجه کافی به امر ریشه‌یابی قاچاق کالا توسط مقام تقنینی برای رفع یکباره پدیده قاچاق، بالا بودن تعرفه واردات کالا، عدم شفافیت در قوانین ابهامات و چالش های تقنینی بسیار، از مهمترین دلایل عدم موفقیت در مقابله با پدیده قاچاق کالا می‌باشد.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Political Economy of Commodity Smuggling in Iran: The Pathology of Policy Making and Governance Mechanisms

نویسندگان [English]

  • Edris Ghaderi 1
  • sadegh zibakalam 3
1 PhD Student in Political Science, Department of Political Science, Faculty of Law, Theology and Political Science, Science and Research Branch of Islamic Azad University of Tehran, Tehran, Iran.
2 Associate Professor of International Relations, Faculty Member, Islamic Azad University, Qom Branch
3 Professor of Political Science, Faculty Member, University of Tehran
چکیده [English]

This article has been done with the aim of pathology and evaluation of anti-trafficking laws and policies in Iran in a descriptive-analytical method. Since the effective fight against smuggling of goods requires recognizing the causes and contexts of the phenomenon of smuggling of goods as well as the relevant laws and policies and the functioning of the agencies responsible for combating smuggling of goods, the study area of ​​the present study includes Approved laws and policies have been related to books, articles and research. First, approved laws and policies are considered and print and digital (online) sources that are relevant to the discussion are used. The framework of the present study is an institutionalist economics approach through which the role of social, political and economic institutions in determining economic events is examined.
The most important question of this research is why, despite repeated revisions in the laws related to smuggling, anti-trafficking policies have not been able to effectively deal with the phenomenon of smuggling? The main argument in response to this question is that insufficient attention to the root cause of smuggling of goods by the legislature to eliminate the phenomenon of smuggling, high import tariffs, lack of transparency in the law, many ambiguities and legislative challenges, are the most important reasons for failure. It is to deal with the phenomenon of smuggling of goods.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Pathology
  • smuggling
  • customs
  • policymaking
  • antitrafficking
آزاد، ریاحی؛ ریاحی، حامد (1398)، «طراحی الگوی بومی فرآیند کنترل قاچاق کالا و ارز از منظر رفاه اجتماعی»، دوماهنامه اقتصاد پنهان، شماره 18 و 19.
آقازاده، علیرضا (1385)، بررسی تحلیلی و کاربردی سیاست جنایی ایران در قبال قاچاق کالا، چاپ اول. تهران: آثار اندیشه.
باکاک، روبرت (1381)، مصرف، ترجمه خسرو صبری، تهران: شیرازه.
پایگاه اینترنتی رسمی ستاد مبارزه با قاچاق کالا و ارز ریاست جمهوری اسلامی ایران به آدرس: https://epe.ir/
توسلی و دیگران، محمود (1389)، اقتصاد نهادی: پیشگامان نهادگرایی که علم اقتصاد را متحول کردند، چاپ اول، تهران: انتشارات دانشگاه امام صادق.
توسلی و دیگران، محمود (1390)، تجدید حیات اقتصاد نهادی (نگاهی به اندیشههای اقتصاددانان نهادی جدید)، چاپ اول، تهران: انتشارات دانشگاه امام صادق.
توکلی، کیان دخت (1390)، پاسخ­های سیاست جنایی ایران به جرائم قاچاق گمرکی، چاپ اول. تهران: خرسندی.
حقیقت، سید صادق (1391)، روش شناسی علوم سیاسی، چاپ سوم، قم: انتشارات دانشگاه مفید.
خندان عباس (1397)، «عوامل مؤثر بر افزایش قاچاق کالا و روش مبارزه با آن با عنایت به سیاست‌های اقتصاد مقاومتی»، دوماهنامه اقتصادی پنهان، شماره 14 و 15.
دانش، مصطفی؛ ابراهیمی، شهرام (1398)، «تحلیل شکلی - ماهوی قانون مبارزه با قاچاق کالا و ارز»، مطالعات حقوق کیفری و جرم شناسی، دوره 49، شماره 2.
دهخدا، علی اکبر (1390)، لغت‌نامه، تهران: انتشارات دانشگاه تهران.
زنگنه عینالو، رضا (1393)، «جستاری در مفاهیم قاچاق در لایحه جدید قاچاق کالا و ارز»، مجله دانش انتظامی، دوره 4، شماره 10.
زینال‌زاده، ایرج (1395)، مجموعه اطلاعات کاربردی قاچاق کالا و ارز، چاپ اول، تهران: بازرگانی.
زینال­زاده، ایرج (1396)، قاچاق کالا و ارز، چاپ سوم، تهران: بازرگانی.
ستاد مرکزی مبارزه با قاچاق کالا و ارز (1395 الف)، آشنایی با مفهوم قاچاق کالا و پیامدهای آن(ویژه نخبگان فرهنگی، دینی، علمی و اجتماعی)، چاپ دوم، تهران: معاونت فرهنگی و پژوهش ستاد مرکزی مبارزه با قاچاق کالا و ارز.
ستاد مرکزی مبارزه با قاچاق کالا و ارز (1395ب)، مسئله­شناسی قاچاق کالا و ارز، چاپ چهارم، تهران: معاونت فرهنگی و پژوهش ستاد مرکزی مبارزه با قاچاق کالا و ارز.
ستوده گندشمین، مجتبی؛ جوانمرد، محمد؛ مرشدی، مسعود (1396)، «نقدی بر سیاست جنایی ایران در قبال قاچاق ارز (با تاکید بر قانون مبارزه با قاچاق کالا و ارز)»، اقتصاد پنهان، 4 و 5 .
فرجی‎ راد، خدر؛ صمدزاده، حسن؛ تقی پور، حمیدرضا؛ کوهی، نادر (1397)، «شناسایی و تحلیل بسترهای نهادی قاچاق کالا»، پژوهش نامه نظم و امنیت انتظامی، سال یازدهم، شماره1.
قانون تعزیرات حکومتی راجع به قاچاق کالا و ارز مصوب 12/2/1374 (مصوب مجمع تشخیص مصلحت نظام)
قانون مبارزه با قاچاق کالا و ارز مصوب 1392.
معین، محمد (1394)، فرهنگ فارسی، تهران:  انتشارات امیر کبیر .
نجفی قوشخانه، محمدرضا (1396)، «سیاست جنایی ایران در قبال کالای قاچاق»، پایان‎نامه کارشناسی ارشد، دانشگاه امام صادق(ع)
Lehman, Jeffry and Shirelle Phelps, (2008), west's           Encyclopedia of American law, Vol. 9, 2ND Edition.  
Tamura, Yuji. (2010), Migrant smuggling, Jurnal of public Economics, Vol. 94, Issues 7 -8.