تحلیل بافت سیاست‌های تبلیغاتی در جنگ، پروپاگاندا یا جنگ روانی مورد مطالعه: جنگ‌ ایران و عراق (1358-1367)

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 علوم سیاسی، دانشگاه بین المللی امام خمینی (ره)

2 علوم سیاسی، غضو هیات علمی، دانشگاه بین المللی امام خمینی (ره)

3 استاد بازنشسته، گروه علوم سیاسی، دانشگاه بین المللی امام خمینی (ره)

4 علوم سیاسی، دانشگاه آزاد اسلامی شهر ری

چکیده

تجزیه‌ و تحلیل تبلیغات در منازعات معاصر بدون درک مفهوم و ابعاد دو قالب تبلیغات جنگی شامل "روش‌های جنگ روانی" و یا مقوله "روش‌های پروپاگاندایی" امکان‌پذیر نیست. جنگ 8 ساله ایران و عراق نمونه ای از این منازعات است که تبلیغات جنگی در دو قالب جنگ روانی و پروپاگاندا، نقش مهمی را در آن‌ها ایفاء کرده است. پرسش محوری پژوهش اینست که روند تبلیغات جنگی در جنگ هشت ساله عراق و ایران در کدامیک از قالب‌ها شامل روش‌های جنگ روانی و یا روش‌های پروپاگاندایی قابل ارزیابی است؟ تببین نظری ابعاد و روش‌های جنگ روانی از یکسو و روش‌های پروپاگاندایی از سوی دیگر چارچوب نظری این تحقیق را تشکیل می‌دهد. فرضیه تحقیق بر این نکته اذعان دارد که سیاست‌های تبلیغاتی طرفین منازعه از روش‌های هر دو قالب یعنی جنگ‌های روانی و پروپاگاندا بهره برده‌اند. در این راستا دولت عراق در دوره جنگ، توفیق بیشتری در عرصه کاربرد روش‌های جنگ روانی و پروپاگاندا علیه طرف خصم خود داشته‌ است.
پژوهش حاضر تلاش دارد تا با روش توصیفی – تحلیلی و تحلیل محتوای اسناد و با گردآوردی داده‌ها و اطلاعات لازم به شیوه کتابخانه‌ای، تحولات تبلیغات جنگی را طی جنگ‌ مزبور مورد بررسی قرار دهد و تجربه گذشته را برای مسیر آینده روشن سازد.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Analysis of the context of propaganda policies in war, propaganda or psychological warfare, Case Study: The Iran-Iraq War (1980-1988)

نویسندگان [English]

  • Mohammad Reza Karami Fard 1
  • Majid Bozorgmehri 2
  • Hakim Ghasemi 1
  • Farhad Darvishi 3
  • Gholam Ali Rajaee 4
1 Political Sciences Dep. Imam Khomeini International University
2 Political Sciences Dep. Imam Khomeini International University
3 Political Sciences Dep. Imam Khomeini International University
4 Political Sciences Dep. Islamic Azad University. Shahr Ray Unit.
چکیده [English]

Analysis of propaganda in contemporary conflicts is not possible without understanding the concept and dimensions of two forms of war propaganda, including "methods of psychological warfare" or the category of "propaganda methods". The eight-year Iran-Iraq war and the two wars known as the First and Second Persian Gulf Wars in the last four decades in the West Asian region are examples of these conflicts in which war propaganda in the form of psychological warfare and propaganda has played an important role.
The central question of the research is that the process of war propaganda in the eight-year war between Iraq can be evaluated in which formats, including psychological warfare methods or propaganda methods?
Theoretical explanation of the methods of psychological warfare on the one hand and propaganda methods on the other hand constitutes the theoretical framework of this research.
The research hypothesis acknowledges that the propaganda policies of the parties to the conflict have used the methods of both forms, namely psychological warfare and propaganda. In this regard, the Iraqi government in the Iran-Iraq war has been more successful in using psychological warfare and propaganda methods against their enemy.
The present study tries to study the developments of war propaganda during the mentioned war by descriptive-analytical method and comparative view and by collecting the necessary data and information in a library manner.

کلیدواژه‌ها [English]

  • "War"
  • "Propaganda"
  • "Iraq"
  • "Iran"
  • "USA"

مراجع

ادیبی سده، مهدی (1381)، «جنگ ایران و عراق، تبلیغات از دیدگاه امام خمینی (ره)»، فصلنامه نگین، شماره 3.
تانکارد جیمز و ورنر، سورین (1381)، نظریه‌های ارتباطات، ترجمه‌ی دهقان، علی‌رضا، تهران: انتشارات دانشگاه تهران.
داقرتی، ویلیام (1372)، جنگ روانی، ترجمه حسین حسینی، تهران: دانشگاه امام حسین (ع).
دفتر حقوقی وزارت امورخارجه (1361) " تحلیلی بر جنگ تحمیلی رژیم عراق علیه ایران، بهمن ماه،
رادیو فردا، (بی تا) جنگ ایران و عراق،
https://www.radiofarda.com/a/f35_Iran_Iraq_War_Baghdad_Propaganda/2144101.htmlتاریخ دسترسی 16/8/1400
رجایی، غلامعلی (1398)، " نقش واحد تبلیغات جنگ تا به امروز مغفول مانده است"  مصاحبه، خبرگزاری پانا، دسته بندی: خاطرات شهدا و دفاع مقدس، سه شنبه 2 مهر 1398  https://www.khaterenegari.com/main/
رجایی، غلامعلی(1398) خاطرات شهدا و دفاع مقدس مصاحبه   2 مهر 1398، ، خبرگزاری مهر   https://www.khaterenegari.com/main/  تاریخ دسترسی 2/6/1400
روزنامه جمهوری اسلامی؛ گزارش 31 شهریور و 2و3 مهر 1370ش؛
سلماسی‌زاده، محمد و همکاران (1398)، «وزارت تبلیغات آلمان و سازمان پرورش افکار»، فصلنامه علمی پژوهشی تاریخ‌نامه ایران بعد از اسلام، شماره هجدهم، ص 57-88.
شب انگیز، علیرضا (1392)، "نقش رسانه‌های بیگانه در جنگ تحمیلی عراق علیه ج.ا.ا،  شناسه خبر  18مهر 1392، پایگاه بصیرت : ۲۶۱۳۱۷
https://basirat.ir/fa/news/261317/
صادقی، علی و زهرا هادیان، (1394) «نقش رسانه در جنگ نرم با نگاهی به جمهوری اسلامی ایران»، فصلنامه علمی تخصصی پویش در آموزش علوم انسانی ،دوره 1. ش1. زمستان. ص 1-11
صحیفه نور، ج 13: http://www.imam-khomeini.ir/fa/C207_43234. تاریخ دسترسی 14/8/1400
صفری، محسن (1370)، «ما اعتراف می‌کنیم»، حوزه هنری سازمان تبلیغات اسلامی. زمستان، https://shohada.blog.ir/1390/11/0 . تاریخ استخراج: 18/10/1400

علیزاده، جواد (بی‌تا)،  «نمایشگاه مجازی کارتون و کاریکاتور دفاع مقدس»، ایران کاریکاتور

https://www.irancartoon.com/ir/exhibition/870e0013-9ff4-482b-906c-e6577fb4ed20 تاریخ دسترسی 14/8/1400
فضلی، آزاده  (1398)، کاریکاتور جنگ نقش افشاگرانه داشت/ ماجرای گلابی شدن صدام! نشست بررسی کاریکاتور جنگ در مهر؛ 8 مهر 1398 ، خبرگزاری مهر.

https://www.mehrnews.com/newsتاریخ دسترسی 15/8/1400

کاظمی گودرزی، زهرا و سیاوش صلواتیان (1397)، «الگوی تبلیغ گروه تروریستی داعش در جذب نیرو، مورد مطالعه: مجله "دابق "»، فصلنامه مطالعات راهبردی بسیج، سال بیست ویکم، شماره 79 ، تابستان
کاویانی، محمد (1387)، "تبلیغات و جنگ روانی" کتابخانه دیجیتال تبیان، موسسه فرهنگی و اطلاع‌رسانی تبیان، 1387، نقل از هالستی کی. جی. (1372) تبلیغات و نقش آن در سیاست خارجی، ترجمه حسین حسینی
https://library.tebyan.net/fa/Viewer/Text/90402/0 تاریخ دسترسی: 2/10/1400
کاویانی، محمد، (1387)، نقل از سید مظفر شجاع (1377)، مجموعه مقالات همایش جنگ روانی، تهران: دانشگاه امام حسین(ع)،
کریمى، یوسف (1377)، مجموعه مقالات همایش جنگ روانى، تهران: دانشگاه امام حسین، شیوه‌های تبلیغاتی و جنگ روانی دشمنان http://danesh1388.blogfa.com/post/424، تاریخ دسترسی 9/7/1400.
کلاین برگ، اتو (1386)، روان‏شناسی اجتماعی، ج 2، ترجمه علی‏محمد کاردان، علمی فرهنگی تهران،668 ص.
کمال پور، یحیی، اسنو، نانسی (1388)، رسانه، جنگ، تبلیغات، مترجمان عباس کاردان و سعید کلاهی خیابان، انتشارات موسسه فرهنگی مطالعات و تحقیقات بین‌المللی ابرار معاصر تهران، 300 ص.
گرداب، (1389) " کارکرد فنون تبلیغات در جنگ نرم" 17 شهریور 1389، https://gerdab.ir/fa/news/2070 تاریخ دسترسی: 2/8/1400.
ماهنامه جهان گستر،(1386) «کاربرد نظریه های ارتباطات دراقناع و تبلیغ»، ماهنامه جهان گستر، ش 65.صص:80-87. اسفند.
میر شکاری، جواد (1387)، «تبلیغات سیاسی» علوم سیاسی و روابط بین‌الملل، هم‌ارزِ «propaganda»؛ گروه واژه‌گزینی،  دفتر پنجم،فرهنگ واژه‌های مصوب فرهنگستان، تهران، انتشارات فرهنگستان زبان و ادب فارسی،شابک ۹۷۸-۹۶۴-۷۵۳۱-۷۶-۴.
مرادی، حجت اله، مولائی، سید یوسف (1391)، «جنگ‌های مدرن و راهبردهای قدیمی؛ از تبلیغات تا عملیات روانی»، فصلنامه مطالعات عملیات روانی، شماره 34 ص 95-119.
مرکز پژوهش‌های اسلامی صداوسیما http://pajuhesh.irc.ir/product/book/show.text/id/2635/indexId/253946
تاریخ دسترسی: 18/8/1400.
منطقی، مرتضی (1372)، نگاهی به هشت سال جنگ تبلیغاتی، انتشارات جهاد دانشگاهی،
منطقی، مرتضی (۱۳۸۸)، تهاجم تبلیغاتی، تهران: عابد.
مؤسسه مطالعات و پژوهش‌های سیاسی، (بی تاریخ). «بررسی نقش تبلیغات عراق در جنگ تحمیلی هشت‌ساله علیه ملت ایران»، سایت عملیات روانی https://psri.ir/?id=izsiv6lgwf تاریخ دسترسی: 10 آبان 1400.
موسسه مطالعات و پژوهش‌های سیاسی (شهریور 1400) تجاوز نظامی رژیم متجاوز بعث عراق به ایران در قاب کاریکاتور (بخش اول) قابل‌دسترسی درسایت: https://psri.ir/?id=7g3hz2ku دسترسی 20 آذرماه 1400.
نصیری، عزت اله (1387)، نقد و بررسی کتاب رسانه، جنگ و تبلیغات، کتاب ماه: کلیات ارتباطات اطلاعات و دانش شناسی.
Baran, S. J. & Davis, D. K. (2009). Mass Communication Theory: Foundations, Ferment, and Future (5th.Ed.).Wadsworth
Cutlip, S M. & Baker, B. 2012. A Brief History of Public Relations. In Clarke Caywood, ed. The handbook of strategic public relations and integrated communications pp: 15-33.
Deepa Kumar.(2003) Media, War, and Propaganda: Strategies of Information Management During the 2003 IraqWar.Communication and Critical/Cultural Studies.Vol. 3, No. 1, https://doi.org/10.1080/14791420500505650 (accessed  on 15.12.2021)
Idris. Ika,I, (2019)Propaganda in Contemporary Public Relations ,DOI: 10.5220/0009400200820089.  The 1st International Conference on Anti-Corruption and Integrity (ICOACI 2019): 82-89. ISBN: 978-989-758-461-9. Copyrightc 2020 by SCITEPRESS – Science and Technology Publications
Jowett, Garth S. and Victoria O`Donnell (2006), “Propaganda and Persuasion” Sage Publications. Fourth Edition. London. UK. PP:1-198.
Kamalipour, Yahya, R (2000), “Media Image of Arabs, Muslims and the Middle
East in the United States”. In Leo A. Gher & Hussein Y. Amin (Ed.), Civic
Discourse and Digital Age Communications in the Middle East. : 55-
70. Ablex Publishing Corporation.
Lasswell, H.D. (1937), “Propaganda”, In E.R.A. Seligman and A.Johnson (eds.), Encyclopedia of the Social Sciences, Vol.12, pp. 521-528. NewYork: Macmillan
Lee, A. M., & Lee, E. B.( 1979), “The Fine Art of Propaganda”, San Fransisco: International Society for General Semantics.
Scriver, Stacey. (2015). War Propaganda. International Encyclopedia of the Social & Behavioral Sciences. National University of Ireland, Galway 34 PUBLICATIONS   141 CITA. :395400 https://www.researchgate.net/institution/National_University_of_Ireland_Galway  (accessed  on 12.12.2021)
https://www.bbc.com/persian/world/2014/07/140710_l44_ww1_propaganda. (accessed  on 15.12.2021)
http://pajuhesh.irc.ir/product/book/show.text/id/2635/indexId/253946(accessed  on 15.10.2021)
https://snn.ir/fa/news/921972/ (accessed  on 15.09.2021)
https://snn.ir/fa/news/921972/ (accessed  on 15.11.2021)
https://www.bbc.com/persian/world/2014/07/140710_l44_ww1_propaganda
Nupur_Chatterji.https://y9history.fandom.com/wiki/Category:Iran-Iraq_War:_1980-1988-_ (accessed  on 14.11.2021)
 

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار