نقش پویایی فکری آذربایجان در تکوین ایده دولت ملی در ایران

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری علوم سیاسی گرایش مسائل ایران، گروه علوم سیاسی و روابط بین الملل دانشگاه آزاد واحد تبریز، تبریز، ایران

2 استاد یار گروه آموزشی علوم سیاسی ، دانشکده حقوق و علوم اجتماعی ، دانشگاه تبریز،تبریز، ایران

3 استادیار گروه علوم سیاسی و روابط بین الملل دانشگاه آزاد واحد تبریز – دانشکده حقوق الهیات و علوم سیاسی، تبریز، ایران

چکیده

مقاله حاضر با عنوان « نقش پویایی فکری آذربایجان در تکوین ایده دولت ملی در ایران » به شیوه تحلیلی- توصیفی و رویکرد باری بوزان به دولت انجام گرفته است و هدف اصلی آن، تحلیلی محققانه از نقش و سهم اندیشه‎ورزان و مصلحان آذربایجان در تکوین و توسعه هویت ملی و ایده‎ی ناسیونالیسم در ایران می‎باشد. آذربایجان در طول تاریخ ایران از جایگاه ویژه‎ای برخوردار بوده و این جایگاه در تاریخ معاصر برجسته‎تر شده است. این منطقه دروازه ورود ایده‎ها و افکار جدید جهان غرب به ایران و آسیا در سده‎های اخیر بوده است. از جمله این ایده‎ها می‎توان به مفهوم ناسیونالیسم اشاره نمود. این ایده نوعی سازه‎ای نظری برای انسجام و وحدت‎بخشی به ملت و تقویت بنیان‎های استقلال و تمامیت ارضی کشور محسوب می‎شود. اندیشه‎ورزان آذری، رواج ناسیونالیسم را برای حفظ استقلال و تمامیت ارضی کشور و ترویج ایده‎های مردم‎سالارانه و مشروطه‎خواهی ضروری می‎دانستند. بزرگانی چون آخوندزاده، مستشارالدوله، طالبوف و تقی‎زاده، چهار اندیشمند و مصلح بزرگ در این حوزه هستند که از نظر فکری به رواج مولفه‎های ناسیونالیسم نقش بی‎بدیلی را ایفا نموده‎اند آنان عناصری چون سرزمین، تاریخ و زبان و دین مشترک را عامل مهم و قوام‎بخش هویت ایرانی می‎دانند و علاوه بر اندیشه‎ورزان این منطقه مردم آذری نیز در طول تاریخ برای حفظ هویت ملی و تمامیت ارضی کشور چه جانفشانی‎ها که نکرده‎اند.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

The role of Azerbaijan's intellectual dynamism in the formation of the idea of a national government in Iran

نویسندگان [English]

  • ali shokri 1
  • ali shiari 2
  • mohammad yousefi jooybari 3
1 PhD Student in Political Science, Department of Political Science and International Relations, Azad University, Tabriz Branch, Tabriz, Iran
2 Assistant Professor, Department of Political Science, Faculty of Law and Social Sciences, University of Tabriz, Tabriz, Iran
3 Assistant Professor, Department of Political Science and International Relations, Azad University, Tabriz Branch - Faculty of Theology, Political Science, Tabriz, Iran
چکیده [English]

This article, entitled "The Role of Azerbaijan's Intellectual Dynamism in establishing the Idea of the National Government in Iran" has been implemented in an analytic-descriptive method and Barry Buzan's approach to the government and its main purpose is a scholarly analysis of the role and contribution of Azerbaijani thinkers and reformers in formation and development of national identity and the idea of nationalism in Iran. In the history of Iran, Azerbaijan has had a special position in and this position has become more prominent in contemporary history. This region has been the gateway for entrance of new ideas and thoughts of the Western world to Iran and Asia in recent centuries. One of these ideas that can be pointed out is the concept of nationalism. This idea is a theoretical structure concept for cohesion and unification of the nation and strengthening the foundations of independence and territorial integrity of the country. Azerbaijani thinkers were considering the prevalence of nationalism necessary to preserve the independence and territorial integrity of the country and developing the ideas of democracy and constitutionalism. The great people such as Akhodzadeh, Mostasharadoleh, Talbof and Taghizadeh are four great thinkers and reformers in this field who had a unique role in developing the components of nationalism. They consider the concepts like territory, the history and common religion and language as a strengthening and important factor in Iranian identity and in addition to the thinkers of this region,

کلیدواژه‌ها [English]

  • Nationalism
  • Azerbaijan
  • national identity
  • historical commonalities

مراجع

ابراهیمیان، حجت‌اله، (1385)، اسلام و ایران (گزیده‌ای از کتاب خدمات متقابل اسلام و ایران)، تهران: نشر صدرا.
اتابکی، تورج، (1376)، آذربایجان در ایران معاصر، ترجمه محمدکریم اشراق، تهران: نشرتوس.
اتابکی، تورج، (1381)؛ آذربایجان و ناسیونالیسم ایرانی، تهران، گفتگو، شماره 33.
احمدی، حمید، (1382)؛ «هویت ملی ایرانی در گستره تاریخ»، تهران، فصلنامه مطالعات ملی، سال چهارم، شماره 1.
اشرف، احمد (1386)، بحران هویت ملی و قومی در ایران (در مجموعه مقالات ایران)، هویت، ملیت، قومیت، تهران، موسسه تحقیقات و توسعه علوم انسانی
اشرف، احمد، (1390)؛ هویت ایرانی به سه روایت، ترجمه: حمید احمدی، تهران، ایران‌نامه، سال بیست و چهارم.
اکبری، محمدعلی، (1384)، تبارشناسی هویت جدید ایرانی: عصر قاجاریه و پهلوی اول، تهران: نشر علمی و فرهنگی.
انتخابی، نادر، (1381)؛ ناسیونالیسم و تجدد در فرهنگ سیاسی بعد از مشروطیت، تهران، نگاه نو، شماره 12.
آبراهامیان، یرواند، (1383)، ایران بین دو انقلاب، ترجمه احمد گل محمدی و محمد ابراهیم فتاخی، تهران: نشر نی.
آبراهامیان، یرواند، (1389)، تاریخ ایران مدرن، ترجمه: محمد ابراهیم فتاحی، تهران: نشر نی.
آجودانی، ماشاءالله، (1383)، مشروطه ایرانی، تهران: نشر اختران.
آخوندزاده، فتحعلی، (1357)، الفبای جدید و مکتوبات، به کوشش حمید محمدزاده، تبریز: نشر احیاء.
آدمیت، فریدون، (1340)، فکر آزادی و نهضت مشروطیت ایران، تهران: نشر سخن.
آدمیت، فریدون، (1363)، اندیشه‌های طالبوف تبریزی، تهران: نشر دماوند.
آذری، مهرداد، (1361)، آذربایجان و نغمه‌های تازه استعمارگران، تهران: نشر هفته.
آشوری، داریوش (1377)، ما و مدرنیت، تهران: نشر موسسه فرهنگی صراط.
باوند، هرمیداس، (1379)؛ «سیر تحول تاریخی هویت ملی در ایران از اسلام تا به امروز»، تهران، فصلنامه مطالعات ملی، سال دوم، شماره 15.
برتون رولان، (1387)، قوم شناسی سیاسی، ترجمه ناصر فکوهی، تهران: نشر نی.
بوزان، باری، الی ویور و یاپ دو ویلد (1392)، چارچوبی تازه بارای تحلیل امنیت، ترجمة علیرضا طیب، تهران: پژوهشکده مطالعات راهبردی
بهنام، جمشید، (1383)، ایرانیان و اندیشه تجدد، تهران: نشر بیستون.
تقی‌زاده، اکبر، (1391)؛ اقوام ایرانی و قومیت در کتاب‌های درسی مقطع ابتدائی دوره پهلوی اول، تهران: نشر فروزان.
خستو، رحیم، (1388)، روشنفکران ایرانی: آغاز گرایش ایدئولوژیک و نفی مدرنیته سیاسی، تهران: نشر جم.
داوری اردکانی، رضا، (1364)، ناسیونالیسم، حاکمیت ملّی و استقلال، تهران: نشر پرسش.
دیوان بیگی، سید احمد، (1365)، «حدیقه الشعرا»، ج اول، با توضیحات عبدالحسین نوایی، تهران: نشر زرین.
زرگری‌نژاد، غلامحسین، (1386)، رسایل مشروطیت (هیجده رساله و لایحه درباره مشروطیت)، تهران: نشر کویر.
زرگری‌نژاد، غلامحسین، (1386)؛ عباس میرزا؛ نخستین معمار «بنای نظام جدید» در ایران، تهران، تهران، مجله دانشکده ادبیات و علوم انسانی دانشگاه تهران، شماره 184.
شعبانی، امامعلی، (1389)؛ مولفه‌های هویت ملی ایرانیان، تهران، جام جم (ویژه‌نامه ایام: تاریخ معاصر)، شماره 61، نهم مهرماه.
شیفر، برندا، (1385)، مرزها و برادری: ایران و هویت آذربایجانی، ترجمه یاشار صدقیانی آذر، تهران: نشر اولوس.
صدرنیا، باقر، (1388)، «پیشینه تاریخی و مبانی نظری سره‌نویسی»، تهران، مجله دانشکده ادبیات و علوم انسانی دانشگاه تربیت معلم، سال 17، شماره 65.
طالبوف، عبدالرحیم، (1356)، کتاب احمد، با مقدمه و حواشی باقر مؤمنی، تهران: نشر شبگیر.
طباطبایی، سیدجواد، (1386)؛ مکتب تبریز و مبانی تجددخواهی، تهران: نشر ستوده.
قیصری، علی، (1383)، روشنفکران ایرانی در قرن بیستم، ترجمه محمد دهقانی، تهران: نشر هرمس.
کچویان، حسین و محمدرضا جوادی یگانه، (1385)؛ «دوره اول هویت‌یابی ایرانی (پیدایی مساله هویت و نفی خود)»، تهران، نامه پژوهش فرهنگی.
کدی، نیکی آر، (1369)؛ ریشه‌های انقلاب ایران، ترجمه عبدالرحیم گواهی، تهران: نشر قلم.
کسروی، احمد، (1340)؛ تاریخ مشروطه ایران، تهران: نشر امیرکیبر.
لمبتون، آن. ک. اس، (1367)؛ زمینه‌های دگرگونی اجتماعی در ایران در قرن نوزدهم میلادی،، ترجمه چنگیز پهلوان، تهران: نشر مؤلف.
لمبتون، آن. ک. اس، (1367)؛ علمای ایران و جنبش اصلاحی مشروطیت، ترجمه چنگیز پهلوان، تهران: نشر گیو.
مجله کاوه (1295 ش)، سال دوم، شماره 1، برلین: چاپخانه کاویانی.
مددپور، محمد، (1372)؛ سیرتفکر معاصر (تجدد و دین‌زدایی در اندیشه‌های میرزافتحعلی آخوندزاده)، تهران: نشر تربیت.
مرشدی زاده، علی، (1384)، روشنفکران آذری و هویت ملی و قومی، تهران: نشر مرکز.
مطهری، مرتضی، (1362)، اسلام و مقتضیات زمان، تهران: نشر صدرا.
وزیری، رضا (1384)، «تجددگرایی و هویت ایران در عصر پهلوی»، تهران، ماهنامه اندیشه و تاریخ سیاسی ایران معاصر، سال 4، شماره 40.
Buzan, B (1991), People, States and Fear: An Agenda for International Security Studies in the Post-Cold War Era, Boulder, CO: Lynne Rienner.

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار