پیامدهای ژئواکونومیک پیوند میان‌منطقه‌ای حوزه عربی خلیج فارس و آسیای مرکزی در حوزه زیرساخت‌های راهبردی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری روابط بین الملل دانشگاه گیلان

2 دانشیار گروه علوم سیاسی دانشگاه گیلان

چکیده

کشورهای عربی حوزه خلیج فارس از دهه دوم قرن بیست و یکم فرایند مشارکت در توسعه زیرساخت‌های راهبردی آسیای مرکزی را آغاز کرده‌اند. این مشارکت در حوزه توسعه زیرساخت‌های تولید و انتقال انرژی و تقویت بسترهای لجستیک و ترانزیت صورت گرفته است. با این حال به دلیل عدم پیوستگی و پایداری در مشارکت و عدم انسجام در رویکردهای همگرایانه درونی (با کشورهای عربی) و بیرونی (با دیگر بازیگران بین‌المللی فعال)، چگونگی تاثیرگذاری این روند تاکنون مشخص نبوده است. مقاله حاضر در پی پاسخ به این سوال است که مشارکت کشورهای عربی حوزه خلیج فارس با منطقه آسیای مرکزی در حوزه زیرساخت‌های راهبردی چگونه می‌تواند بر جایگاه ژئواکونومیک ایران به عنوان یک پل میان‌منطقه‌ای بین حوزه عربی خلیج فارس و آسیای مرکزی تاثیرگذار باشد؟ در پاسخ فرضیه‌ای این مقاله بر این امر استوار است که این تاثیرگذاری به میزان قابل توجهی بر دینامیسم‌های منطقه‌ای خاورمیانه وابسته است. در صورتی که این پویایی‌ها به سمت تخاصم بیشتر ایران و کشورهای عربی حرکت کند، شاهد تضعیف جایگاه ژئواکونومیک ایران خواهیم بود و در وضعیتی که این مناسبات به سوی بهبود و ترمیم هدایت شود، می‌توان از قبل توسعه پیوند میان‌منطقه‌ای حوزه عربی خلیج فارس و آسیای مرکزی، ارتقاء جایگاه جمهوری اسلامی ایران به عنوان یک کشور پل را در این فرایند، انتظار داشت. پژوهش حاضر با اتکاء به استراتژی قیاسی با بهره‌گیری از چارچوب تئوریک میان‌منطقه‌گرایی و با استفاده از روش توصیفی-تحلیلی، مبتنی بر تحلیل سناریوها و متغیرهای تاثیرگذار، در پی اثبات فرضیه فوق‌الذکر است.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Geo-economic implications of Inter-regional ties between the Arab countries of Persian Gulf and Central Asia in the field of strategic infrastructure

نویسندگان [English]

  • Omid Rahimi 1
  • Seyed Amir Niakoee 2
1 PhD Candidate of International Relations, University of Guilan
2 Associate professor, Department of Political Sciemce, University of Guilan, Rasht
چکیده [English]

The Arab countries of Persian Gulf have begun a process of participating in the development of Central Asia's strategic infrastructure since the second decade of the 21st century. This partnership has taken place in the field of development of energy infrastructure and strengthening of logistics and transit initiatives. However, due to the lack of coherence and stability in participation and the lack of coherence in the convergent approaches internally (with Arab countries) and externally (with other active international actors), how this process will affect has not been clear. This paper seeks to answer the question of how the participation of the Arab countries of the Persian Gulf with the Central Asian states in the field of strategic infrastructure can affect the geo-economic position of Iran, as an inter-regional bridge. The hypothetical answer to this question is based on the fact that this influence is significantly dependent on the regional dynamics of the Middle East. If these dynamics move towards more tensions between Iran and the Arabic countries of Persian Gulf, weakening of Iran's geo-economic position is expected; and in the case that the relations improves in a revival process, the promotion of geo-economic position of the Iran as a bridge country through the inter-regional ties between the Arab countries of Persian Gulf and Central Asia is expected. The paper seeks to prove the hypothesis by relying on the deductive strategy, applying the theoretical framework of inter-regionalism and using a descriptive-analytical method based on the analysis of scenarios and influential variables.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Iran
  • Central Asia
  • Arab countries of Persian Gulf
  • inter-regionalism
  • strategic infrastructure

مراجع

 
منابع
اطاعت، جواد، نصرتی، حمیدرضا، (1387)، «ایران و خطوط انتقال انرژی حوزه خزر»، مطالعات اوراسیای مرکزی، سال دوم، شماره 3، صص 22-1.
امیراحمدیان، بهرام، ناصری، مهدی، (1392)، «بحران آب در آسیای مرکزی: با تاکید بر مناقشه کشورهای منطقه بر سر مساله آب»، مطالعات اوراسیای مرکزی، سال 6، شماره 12، صص 20-1.
دهشیری، محمدرضا، رضائی جعفری، محسن، (1393)، «نومنطقه‌گرایی در سیاست خارجی ایران»، سیاست جهانی، دوره 3، شماره 2، صص 225-191.
فلاحی، احسان، شفیعی، نوذر، (1399)، «راهبرد چین در قفقاز جنوبی»، مطالعات اوراسیای مرکزی، دوره 13، شماره 2، صص 542-515.
مرکز پژوهش‌های مجلس شورای اسلامی، (19/2/1391)، «قانون موافقتنامه تأسیس دالان حمل و نقل و گذر بین المللی بین دولتهای جمهوری اسلامی ایران، سلطان نشین عمان، قطر، ترکمنستان و جمهوری ازبکستان (موافقتنامه عشق آباد)»، تاریخ استخراج: 22/3/1400، قابل دسترسی از:  https://rc.majlis.ir/fa/law/show/811795.
Ahmad Bhat, Mukhtar, (2018), The Strategic Cooperation among India, Pakistan, Iran and Central Asia and its implications upon the Regional Stability, The Journal of Iranian Studies, Vol. 2, No. 1, pp. 41-60.
Anceschi, Luca, (2017), Turkmenistan and the virtual politics of Eurasian energy: the case of the TAPI pipeline project, Central Asian Survey, Vol. 36, No. 4, pp. 409-429.
Asian Development Bank, (2017), Unblocking the potential of the railways: A Railway Strategy for CAREC, 2017-2030, Available from: https://www.adb.org/sites/default/files/institutional-document/227176/carec-railway-strategy-2017-2030.pdf, Accessed on: 2021/6/10.
Begjano, Amanberdi, (2021), Turkmenistan-Afghanistan-Pakistan-India (TAPI) pipeline, Central Asian Journal of Theoretical and Applied Sciences, Vol. 2, No. 1, Pp. 1-12.
Cornell, Svante, Tsereteli, Mamuka, Socor, Vladimir, (2008), Geostrategic Implications of the Baku-Tbilisi-Ceyhan Pipeline, in Frederick Starr & S. Frederick Starr & Svante E. Cornell, TheBaku-Tbilisi-Ceyhan Pipeline: Oil Window to the West, Washington: Central Asia-Caucasus Institute & Silk Road Studies Program, pp. 17-39.
Doctor, Mahrukh, (2007), Why Bother With Inter-Regionalism? Negotiations for a European Union-Mercosur Agreement, Journal of common market studies, Vol. 45, No. 2, pp. 281-314.
Doidge, Mathew, (2007), Joined at the Hip: Regionalism and Interregionalism, European Integration, Vol. 29, No. 2, pp 229–248.
Dzardanova, Svetlana, (2010), Resource Nationalism Trends in Turkmenistan, 2004–2009, RUSSCASP working paper, March 2010, pp. 1-15.
Feddersen, Gustavo, Zucatto, Giovana, (2013), Infrastructure in Central Asia: Energy and Transportation Controversies, UFRGSMUN, Vol. 2013, pp. 159-181.
Gardini, Gian Luca, Malamud, Andrés, (2017), Debunking Interregionalism: Concepts, Types and Critique – With a Pan-Atlantic Focus, in Frank Mattheis and Andréas Litsegård, Interregionalism across the Atlantic Space, London: Springer, pp. 15-31.
Gratius, Susanne, (2018), Brazil and the European Union: from liberal inter-regionalism to realist bilateralism, Revista brasileira de política internacional, Vol. 61, No. 1, pp. 1-21.
Guliyev, F., & Akhrarkhodjaeva, N, (2009), The Trans-Caspian energy route: Cronyism, competition and cooperation in Kazakh oil export, Energy Policy, Vol. 37, No. 8, pp 3171–3182.
Huda, M. S., & Ali, S. H, (2017), Energy diplomacy in South Asia: Beyond the security paradigm in accessing the TAPI pipeline project, Energy Research & Social Science, Vol. 34, pp. 202–213.
International Energy Agency, (2015), IEA Gas medium-term market report 2015, Available from: https://www.iea.org/publications/freepublications/publication/MediumTermGasMarketReport2015.pdf, Accessed on: 2021/6/10.
Islamic Development Bank, No date, Asia, Available from: https://www.isdb.org/region/europe-central-asia, Accessed on: 2021/6/10.
Koff, Harlan, (2020), Perpetuating Crises at the Source?: (Inter)Regionalism and Normative Incoherence for Sustainable Migration in Africa, South African Journal of Political Studies, Vol. 47, No. 4, pp. 400-421.
Mammadov, Rauf, (2019/11/25), Why the Gulf states are investing in Central Asia and the South Caucasus, Available from: https://www.mei.edu/publications/why-gulf-states-are-investing-central-asia-and-south-caucasus, Accessed on: 2021/6/4.
Meissner, Katherina, (2016), A case of failed interregionalism?: analyzing the EU-ASEAN free trade agreement negotiations, Asia Europe journal, Vol. 14, No. 3, pp. 319-336.
Molchanov, Mikhail, (2018), New regionalism and Eurasia, in Shiping Hua, ed, “Routledge Handbook of Politics in Asia”, London: Routledge, pp. 506-521.
New Europe, (2021/5/5), Saudi ACWA Power to build largest single-site wind farm in Central Asia, Available from: https://www.neweurope.eu/article/saudi-acwa-power-to-build-largest-single-site-wind-farm-in-central-asia/, Accessed on: 2021/6/4.
Observatory of Economic Complexity, No date, United Arab Emirates, Available from: https://oec.world/en/profile/country/are, Accessed on: 2021/6/10.
Otsuka, Shigeru, (2001), Central Asia's Rail Network and the Eurasian Land Bridge, Japan Railway & Transport Review, No. 28, pp. 42-49.
Ozay, Mehmet, Yorucu, Vedat, (2020), Towards a Regional Energy Model, in Ozay Mehmet & Vedat Yorucu, “Modern Geopolitics of Eastern Mediterranean Hydrocarbons in an Age of Energy Transformation”, London: Springer, pp. 141-146.
Raimondi, Pier Paolo, (2019), Central Asia Oil and Gas Industry - The Externa Powers’ Energy Interests in Kazakhstan, Turkmenistan and Uzbekista, FEEM Working Paper, No. 006.2019, pp. 1-76.
Timakova, Olga, (2020), Strategy of the Gulf Countries: Special aspects of policy towards Central Asian Countries, Central Asia and the Caucasus, Vol. 21, No. 1, pp. 33-46.
US Department of State, (2020), “United States Strategy for Central Asia 2019-2025: Advancing Sovereignty and Economic Prosperity”, Available from: https://www.state.gov/united-states-strategy-for-central-asia-2019-2025-advancing-sovereignty-and-economic-prosperity/, Accessed on: 2021/5/25.
Voices on Central Asia, (2020/12/16), Mosque Diplomacy in Central Asia: Geopolitics Beginning with the Mihrab, Available from: https://voicesoncentralasia.org/mosque-diplomacy-in-central-asia-geopolitics-beginning-with-the-mihrab/, Accessed on: 2021/6/7.
Wastnidge, Edward, (2017), Central Asia in the Iranian geopolitical imagination, Cambridge Journal of Eurasian Studies, paper No. #1YRJ04, pp. 1-15.
 

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار