تبارشناسی نظم جهانی لیبرال: واکاوی خط سیر قدرت

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری روابط بین الملل، دانشگاه تربیت مدرس، تهران، ایران

2 دانشیار گروه روابط بین الملل، دانشگاه تربیت مدرس، تهران، ایران

3 دانشیار گروه علوم سیاسی، دانشگاه شهید بهشتی، تهران، ایران

چکیده

در سال‌های اخیر جهان با سرعت گیج‌کننده‌ای در حال تحول است. روابط بین‌الملل نیز از این قاعده مستثنی نیست. برای درک درست این تحولات و تحلیل یا نقد آن‌ها ابتدا باید وضعیتِ اکنون روابط بین‌الملل را به خوبی شناخت. در سال‌های اخیر بحث پیرامون نظم جهانی لیبرال و آینده آن بسیار داغ است. در این راستا این پژوهش تمرکز بر «نظم جهانی لیبرال» دارد که بخش قابل‌توجهی از اکنونیت روابط بین‌الملل را شکل می‌دهد. با توجه به این بستر موضوعی، این پرسش‌ مطرح می‌شود که نظم جهانی لیبرال در همین اکنونیتی که به سر می‌برد، چه ویژگی‌هایی دارد؟ این پرسش خود باعث ایجاد پرسش‌های بعدی می‌شود؛ سازوکارهای‌ اِعمالِ قدرت نظم لیبرال در روابط بین‌الملل چگونه است؟ و اینکه آیا نظم جهانی لیبرال دچار بحران شده است؟ استدلال پژوهش بر این است که روایت لیبرال از نظم از آغاز در بستر قدرت انضباطی شکل گرفته و بسط یافته است و بعد از جنگ سرد وارد مرحله زیست قدرت در روابط بین‌الملل شده است. در این راستا این پژوهش با رهیافتِ فوکویی به قدرت و با روش تبارشناسی به مسئله و پرسش‌های طرح شده، پاسخ می‌دهد. از آنجا که روش تبارشناسی برای واکاوی مسئله پژوهش مورد استفاده قرار گرفته لذا به پرسش‌های مطرح شده در طول نوشتار و بخش نتیجه‌گیری پاسخ خواهیم داد.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Genealogy of the Liberal World Order: Analyzing the trajectory of power

نویسندگان [English]

  • Somayeh Khodakhah Azar 1
  • Seyed Masoud Mousavi Shafaee 2
  • Mohammad Reza Tajik 3
  • Mohsen Eslami 2
1 Ph.D Candidate of International Relations, Tarbiat Modares University, Tehran, Iran
2 Associate Professor of International Relations, Tarbiat Modares University, Tehran, Iran
3 Associate Professor of Political Science, Shahid Beheshti University, Tehran, Iran
چکیده [English]

The world has changed tremendously in recent years. International relations are no exception. To understand these developments and analyze or criticize them, first, we must know the current state of international relations. In recent years, the debate on the liberal world order and its future is very hot. In this regard, this research focuses on the "liberal order of the world" that forms an important part of the present history of international relations. Granting to this topic, this question raises What are the characteristics of the present liberal world order? This question itself causes further questions; What are the mechanisms of applying the power of the liberal order in international relations? And whether the liberal world order is in crisis? The argument of the research is that the liberal narrative of order was formed and expanded from the beginning in the context of disciplinary power, and after the Cold War, it has entered the stage of bio- power in international relations. In this regard, this research Foucault's approach to power and with the method of genealogy, it answers the problems and questions raised.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Keywords: Liberal order. Power
  • Genealogy
  • Bio- power
  • Crisis
استونکل، الیور (1399)، جهان پسا غربی: چگونه قدرت‌های نوظهور در حال بازسازی نظم جهانی هستند، ترجمه مهدی سبحانی و داود رضایی اسکندری، تهران: وزارت امور خارجه.
اسماعیلی مازگر، علیرضا (1396)، «تأثیر گفتمان اسلام سیاسی بر صورت‌بندی گفتمان‌های قدرت در نظام بین‌الملل»، رساله دکتری روابط بین‌الملل، دانشگاه علامه ‌طباطبایی، تهران.
ایکنبری، جی. جان، الف (1390)، «سه دوره نظم بین‌الملل گرایی لیبرال: آمریکا و محذورات نظم جهانی لیبرال»، فصلنامه مطالعات منطقه‌ای، شماره 40، بهار، صص 150-121.
ایکنبری، جی. جان، ب (1390)، «آینده نظم جهانی لیبرال: بین‌الملل گرایی پس از آمریکا»، فصلنامه مطالعات منطقه‌ای، سال دوازدهم و سیزدهم، شماره 4-1، پاییز و زمستان، صص 155-141.
بشیریه، حسین (1388)، تاریخ اندیشه‌های سیاسی در قرن بیستم: لیبرالیسم و محافظه‌کاری، چاپ نهم، تهران: نی.
پوستر، مارک (1379)، نوع جدیدی از تاریخ: میشل فوکو نظریه عدم استمرار در تاریخ، در فلسفه تاریخ: روش‌شناسی و تاریخ‌نگاری، حسینعلی نوذری، تهران: طرح نو.
پیک حرفه، شیرزاد (1399)، «دمکراسی لیبرال» در «جهانِ پس از کرونا»، پژوهش‌های فلسفی، شماره 31، تابستان، صص 29-1.
تاجیک، محمدرضا (۱۳۸۷). «پسامدرنیسم و روش»، فصلنامه روش‌شناسی علوم انسانی، سال ۱۴، شماره ۵۵، صص 138-113.
تاجیک، محمدرضا (1398)، زیست جنبش: این جنبش یک جنبش نیست، تهران: نگاه معاصر.
حقیقت، سید صادق (1398)، روش‌شناسی علوم سیاسی، قم: دانشگاه مفید.
حقیقی، شاهرخ (1379)، گذار از مدرنیته (نیچه، فوکو، لیوتار، دریدا)، تهران: آگه.
دریفوس، هیوبرت و رابینو، پل (1392)، میشل فوکو: فراسوی ساختگرایی و هرمنوتیک، ترجمه حسین بشیریه، چاپ نهم، تهران: نی.
دلوز، ژیل (1394)، فوکو، ترجمه افشین جهاندیده و نیکو سرخوش، تهران: نی.
رادگودرزی، معصومه و صفری، عسگر (1398)، «نهاد سازی منطقه‌ای چین در آسیای مرکزی و آینده نظم بین‌المللی لیبرال»، پژوهش‌های راهبردی سیاست، دوره 8، شماره 30، آذر، صص 262-227.
سجادپور، سید کاظم وکیلی، فرهاد (1394)، «رژیم تحریم نای بین‌المللی: بنیان‌ها، فرایندهای تصمیم‌ساز، نهادهای مجری و سنجش کارایی»، فصلنامه روابط خارجی، دوره 7، شماره 1، صص 64-39.
سنلار، میشل (1396)، «درس گفتارها»، در تولد زیست سیاست، ترجمه رضا نجف زاده، چاپ پنجم، تهران: نی.
ضمیریان، محمدحسین و مهدوی زادگان، داوود (1395)، «تبارشناسی تکنیک نای نظام سلطه در مواجهه با جمهوری اسلامی ایران: رهیافت فوکویی به رفتارهای نظام سلطه»، جستارهای سیاسی معاصر، دوره 7، شماره 2، صص 43-23.
فلاحی، سارا و حیدری، نصرت‌الله (1398)، «واکاوی سیاست خارجی دونالد ترامپ با تأکید بر هژمونی نظم جهانی لیبرال»، تحقیقات سیاسی و بین‌المللی، دوره 11، شماره 39، تابستان، صص 100-76.
فوکو، میشل (1378)، مراقبت و تنبیه: تولد زندان، ترجمه نیکو سرخوش، تهران: نی.
فوکو، میشل (1389)، باید از جامعه دفاع کرد، ترجمه رضا نجف زاده، چاپ اول، تهران: رخداد نو.
فوکو، میشل (1390)، تئاتر فلسفه: گزیده‌ای از درس گفتارها، ترجمه افشین جهاندیده و نیکو سرخوش، تهران: نی.
فوکو، میشل (1396)، تولد زیست سیاست، ترجمه رضا نجف زاده، چاپ پنجم، تهران: نی.
فوکو، میشل (1399)، امنیت، قلمرو، جمعیت: درس‌گفتارهای کولژ و فرانس 1978 1977، ترجمه سید محمدجواد سیدی، تهران: چرخ.
کلارک، باری (۱۳۸۹)، اقتصاد سیاسی تطبیقی، ترجمه عباس حاتمی، چاپ اول، تهران: انتشارات کویر.
کلگ، استوارت (1383)، چهارچوب‌های قدرت، ترجمه مصطفی یونسی، تهران: پژوهشکده مطالعات راهبردی.
کسینجر، هنری (1396)، نظم جهانی (تاملی در ویژگی ملت‌ها و جریان تاریخ)، چاپ دوم، تهران: علمی و فرهنگی.
مرشایمر، جان (1399)، توهم بزرگ، رؤیاهای لیبرال و واقعیت‌های بین‌الملل، ترجمه دلیله رحیمی، تهران: ابرار معاصر.
مرشایمر، جان و همکاران (1401)، آینده نظم بین‌الملل لیبرال، ترجمه عبدالله مرادی و کامیار هاتف، تهران: ابرار معاصر.
مشایخی، عادل (1395)، تبارشناسی خاکستری است: تأملاتی درباره روش فوکو، تهران: ناهید.
معاونت پژوهش نای روابط بین‌الملل مرکز تحقیقات استراتژیک (1385)، دیپلماسی هسته‌ای: 678 روز مدیریت بحران، تهران: مرکز تحقیقات استراتژیک.
مک‌مستر، اچ. آر و همکاران (1399)، چین و غرب: مناظره: آیا چین تهدیدی برای نظم بین‌المللی لیبرال است؟، ترجمه علی ایران‌منش، تهران: علم.
مگداف، هری (1383)، «سرمایه­داری همچون اقتصاد جهانی»، ترجمه اکبر معصوم‌ بیگی، از کتاب جهانی‌شدن و جهانی‌سازی: پیشینه و چشم‌انداز، تهران: دیگر.
منشی‌پوری، محمود و دراج، منوچهر (1398)، «غرب تقسیم شده و شرق در حال طلوع»، مطالعات بین‌المللی، دوره 15، شماره 4، اردیبهشت، صص 18-1.
موسوی شفائی، سید مسعود و همکاران (1399)، «کرونا به مثابه رخداد در روابط بین‌الملل: نقص در کار ویژه دولت-ملت در مواجهه با رخدادهای نوظهور»، فصلنامه پژوهش­های راهبردی سیاست، دوره نهم، شماره 33، تابستان، صص 62-39.
Bauman, Z. (1982), memories of class: the pre-history and after-life of class, London: Routledge & Kegan Paul.
Beckley, Michael (2022), “Enemies of My Enemy”, Foreign Affairs, Vol. 101, No 2, pp.68-84.
Buzan, Barry and Lawson, George (2014), “Capitalism and the emergent world order”, International Affairs, Vol. 90, No. 1, pp. 71-91.
Buzan, Barry and Lawson, George (2015), The Global Transformation History, Modernity and the Making of International Relations, United Kingdom: Cambridge University Press.
Charter of the United Nations, United Nations (2021), (n.d.), Retrieved june 08, from:
Cox, Robert W (1981).” Social Forces, States and World Orders: Beyond International Relations Theory”, Millennium - Journal of International Studies, vol 10; 126.
Crocker, Chester A. (2015), “The Strategic Dilemma of a World Adrift,” Survival, Vol. 57, No. 1, February–March, pp. 7–30.
Dean, Mitchell (2003), “Prologue for a Genealogy of War and Peace: Genealogical Approaches”, in Delanty, Gerard & Isin, Engin F. (Eds). In Handbook of historical sociology, London: Thousand Oaks, Calif.
Diamond, Larry (2019), Ill winds: Saving Democracy from Russian Rage, Chinese Ambition, and American Complacency, New York: Penguin Books.
Foreign Affairs, (2022), The World After the War, Vol. 101, No 2, May/June.
Ferguson, Niall (2021), “ why the end of America’s empire won’t be peaceful”, The Economist, Retrieved April. 22, 2022, from:
Foucault, M. (1980), The History of Sexuality: An Introduction, Translated by Robert Hurley, New York: Vintage/Random House.
Fukuyama, Francis (2021), “the end of American hegemony”, The Economist, Retrieved April. 22, 2022, from:
Haass, Richard N. (2014), “The Unraveling: How to Respond to a Disordered World,” Foreign Affairs, Vol. 93, No. 6, November–December, p. 70.
Ikenberry, G. John (1999) “Liberal Hegemony and the Future of American Postwar Order,” in T. V. Paul and John A. Hall, eds., International Order and the Future of World Politics, Cambridge, UK: Cambridge University Press, 1999.
Ikenberry, G. John (2001), After Victory: Institutions, Strategic Restraint, and the Rebuilding of Orde After Major Wars, Princeton, N.J.: Princeton University Press.
Ikenberry, John (2011), Liberal Leviathan, NJ: Princeton University Press.
Mearsheimer, John J. (2019), “The Rise & Fall of the Liberal International Order”, International Security, Volume 43, Issue 4, Spring. pp. 7–50.
Jones, Bruce, and Wright, Thomas (2014), “The State of the International Order”, Brookings Institution Policy Paper, No. 33, February.
Kundani, Hans (2020), “Coronavirus and the future of democracy in Europe”, Chatham House, March. Retrieved April. 18, 2022, from:
Kundnani, Hans (2017), “What is the Liberal International order”, The German Marshall Fund of the United States (GMF), Policy Essay, No. 17.
Mazarr et al. (2016), Understanding the Current International Order, RAND, RAND Corporation: Santa Monica, Calif.
Mazarr, Michael J. (2017),” The Once and Future Order”, Foreign Affairs, Volume 96, Number 1, January/February, pp. 25-32.
Patrick, Stewart (2009), The Best Laid Plans: The Origins of American Multilateralism and the Dawn of the Cold War, Lanham, Md.: Rowman and Littlefield.
Quah, Danny (2011), “The global economy’s shifting centre of gravity”, Global Policy, Volume2, Issue1, pp. 3–9.
The Economist, (2022),”The alternative world order”, Retrieved April. 22, 2022, from: https://www.economist.com/weeklyedition/2022-03-19
Walt, Stephen M. (2016), “The Collapse of the Liberal World Order”, Foreign Policy, June 26, Retrieved April. 30, 2022, from:
https://foreignpolicy.com/2016/06/26/the-collapse-of-the-liberal-world-order-european-union-brexit-donald-trump/
Walt, Stephen M. (2022), “The Ukraine War Doesn’t Change Everything”, Foreign Policy, Retrieved April. 18, 2022, from:
Xuetong, Yan (2011), Ancient Chinese thought, modern Chinese rower, NJ: Princeton University Press.