بررسی تطبیقی راهبردهای نظامی سون‌تزو و عنصرالمعالی براساس نظریۀ واقعگرایی کلاسیک

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشیار، رشتۀ علوم سیاسی و روابط بین‌الملل، گروه روابط بین‌الملل، دانشگاه امام صادق علیه‌السلام، تهران، ایران.

2 دانشجوی دکتری، معارف اسلامی و علوم سیاسی، گروه مسائل ایران، دانشگاه امام صادق علیه‌السلام، تهران، ایران.

چکیده

پژوهش حاضر با هدف تحلیل تطبیقی راهبردهای نظامی در دو متن کلاسیک شرقی، یعنی هنر جنگ سون‌تزو و قابوس‌نامه عنصرالمعالی، به بررسی مؤلفه‌های نظریه واقع‌گرایی کلاسیک در این دو اثر می‌پردازد. این مطالعه تلاش دارد نشان دهد که چگونه مفاهیم بنیادین واقع‌گرایی کلاسیک همچون بدبینی به ذات بشر، منازعه‌محوری نظام بین‌الملل، اصل خودیاری، اخلاق ابزاری و آنارشی، در اندیشه‌های نظامی دو متفکر شرقی بازتاب یافته‌اند. پژوهش با روشی تطبیقی و در چارچوب تحلیل مفهومی، ابتدا جهان‌بینی هستی‌شناختی، معرفت‌شناختی و روش‌شناختی دو اندیشمند را بررسی کرده و سپس به مقایسه محتوای راهبردی آثار آنان در نسبت با نظریه واقع‌گرایی پرداخته است. یافته‌ها نشان می‌دهند که هر دو اندیشمند، در قالب سنت فکری بومی خود، دیدگاهی واقع‌گرایانه و راهبردمحور نسبت به مقوله‌هایی چون قدرت، دشمن، جنگ و نظم سیاسی داشته‌اند؛ اما عنصرالمعالی با تأکید بر بعد اخلاقی و تربیتی، رویکردی ملایم‌تر در مقایسه با سون‌تزو اتخاذ می‌کند. نوآوری اصلی این مقاله، کنار نهادن سنت تطبیق شرق و غرب و تمرکز بر تطبیق دو سنت آسیایی بر مبنای چارچوبی نظری غربی، در راستای تولید ادبیات بدیل در نظریه روابط بین‌الملل است.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

A Comparative Analysis of the Military Strategies of Sun Tzu and Keikavus Based on Classical Realism Theory

نویسندگان [English]

  • Rooholamin Saeidi 1
  • Hossein Bayatani 2
1 Associate Professor, Political Science and International Relations, Department of International Relations, Imam Sadeq University, Tehran, Iran.
2 PhD student, Islamic Studies and Political Science, Iranian Issues Department, Imam Sadeq University, Tehran, Iran.
چکیده [English]

This study compares two seminal Eastern texts—Qabusnama by Kaykavus ibn Iskandar and The Art of War by Sun Tzu—through the lens of classical realism . Despite originating in distinct cultural contexts, both works reflect key realist assumptions such as the inevitability of conflict, the centrality of power, and the instrumental use of ethics. Drawing on Hans Morgenthau’s framework, the research analyzes five core dimensions: pessimism about human nature, anarchy, conflict orientation, self-help, and ethical pragmatism. The findings reveal convergences in strategic thinking—particularly in leadership, deception, and military preparedness—while highlighting differences in ethical framing: Qabusnama integrates morality into politics, whereas The Art of War adopts a more pragmatic stance . The study ultimately argues that realist logic is not exclusive to the West and that pre-modern Asian thought offers indigenous strategic theories worthy of further exploration in global political discourse .

کلیدواژه‌ها [English]

  • Iran
  • China
  • The Art of war
  • Qabusnameh

مراجع

Dougherty, J. E., & Pfaltzgraff, R. L. (1971). Contending theories of international relations. Lippincott.
Eftekhari, A. (1999). A brief review of the structure of political thought of Onsor al-Maʿālī in Qabusnama. Imam Sadiq University Research Quarterly, (9), 65–101. [in Persian]
Feizi, K. (1997). An analysis of The Art of War and the art of management strategy from Sun Tzu’s perspective. Tadbir, 76(8), 86–87. [in Persian]
Ghanavati, F., & Mashaekhi, J. (2022). Methodological foundations of comparative studies of science, technology, and innovation policymaking in Iran. Science and Technology Policy, 15(2), 93–108. [in Persian]
Keikavus. (1956). Qabusnama (A. A. Badavi, Ed.). Ibn Sina Bookstore. [in Persian]
Khanifar, H., & Moslemi, N. (2019). Principles and foundations of qualitative research methods. Negah Danesh. [in Persian]
Mansbach, R. W., & Taylor, K. L. (2018). Introduction to global politics (3rd ed.). Routledge.
Morgenthau, H. J. (1948). Politics among nations. Knopf.
Moshirzadeh, H. (2017). Transformation in international relations theories. Samt. (Original work published 2005([in Persian]
Omrani, A., & Majdi, R. (2024). From soft power to hard power: The transformation of Turkey’s foreign policy under the Justice and Development Party toward the Middle East. Global Politics, 13(4), 131-155. [in Persian]
Qaedan, A. (2024). An analysis of the Prophet Muhammad’s (PBUH(military leadership based on Sun Tzu’s Art of War. Historical Studies of War, 28(8), 57–72. [in Persian]
Rajaee, F. (2016). Transformation of political thought in the ancient East. Qomess. (Original work published 2011([in Persian]
Rostami, M., & Karamnia, R. (2008). A study of the military thoughts of Clausewitz and Sun Tzu. Strategic Outlook, 99(9), 97–126. [in Persian]
Sun Tzu. (1985). The art of war (H. Habibi, Trans.). Qalam Publications. [in Persian]
Tavana, M. A., & Mowloudi, A. (2019). A comparative study of Anushirvan al-Maʿālī’s Qabusnama and Machiavelli’s The Prince based on Thomas Spragens’ theoretical framework. Politics Quarterly, 49(1), 35–55. [in Persian]
Vardinejad, F., Qazizadeh, Sh., & Alamaeifar, A. (2010). The patient dragon: China yesterday, today, and tomorrow. Ettelaat Institute. [in Persian]

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار