بررسی قانونی اصل ۱۳۹ قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران: چالش‌ها و محدودیت‌های آن

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری گروه حقوق عمومی، واحد سنندج، دانشگاه آزاد اسلامی، سنندج، ایران

2 استادیارگروه حقوق، واحد کرمانشاه، دانشگاه آزاد اسلامی، کرمانشاه، ایران

3 دانشیار گروه حقوق، دانشگاه شهید بهشتی، تهران، ایران.

10.22124/wp.2022.31709.3587

چکیده


اصل ۱۳۹ قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران به‌عنوان یکی از اصول بنیادین در حوزه حقوق عمومی، چارچوب ارجاع دعاوی مربوط به اموال عمومی و دولتی به داوری را تعیین می‌کند. اهمیت این اصل از آن جهت است که اموال عمومی نقشی کلیدی در تأمین منافع جمعی و توسعه اقتصادی و اجتماعی کشور ایفا می‌کنند. با این حال، اجرای اصل مذکور با چالش‌ها و محدودیت‌هایی همچون ابهام در تعریف اموال عمومی و دولتی، دوگانگی و یگانگی اشخاص حقوقی عمومی، و محدودیت‌های ناشی از ممنوعیت داوری‌پذیری برخی دعاوی همراه است. این پژوهش با رویکرد تحلیلی ـ انتقادی به بررسی محتوای اصل ۱۳۹، مبانی تمایز اموال عمومی، رویه‌های قضایی مرتبط با داوری در قراردادهای دولتی، و موانع حقوقی و عملی اجرای این اصل می‌پردازد. نتایج نشان می‌دهد که ابهام در متن قانون و محدودیت‌های ناشی از آن، علاوه بر ایجاد مشکلات در حل‌وفصل اختلافات قراردادی، می‌تواند تأثیر منفی بر جلب سرمایه‌گذاری داخلی و خارجی داشته باشد. هدف این تحقیق، ارائه تحلیلی جامع از نقاط قوت و ضعف اصل ۱۳۹ و پیشنهاد راهکارهایی برای بهبود شفافیت و کارآمدی آن در بستر داوری قراردادهای دولتی است.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Legal Review of Article 139 of the Constitution of the Islamic Republic of Iran: Its Challenges and Limitations

نویسندگان [English]

  • mohammad javad Seidi 1
  • Mohamad javad Jafari 2
  • ali akbar gorji azandariani 3
  • farid azad bakht 2
1 PhD student, Department of Public Law, Sanandaj Branch, Islamic Azad University, Sanandaj, Iran
2 Assistant Professor, Department of Law, Kermanshah Branch, Islamic Azad University, Kermanshah, Iran
3 Associate Professor, Department of Law, Shahid Beheshti University, Tehran, Iran.
چکیده [English]

Article 139 of the Constitution of the Islamic Republic of Iran, as one of the fundamental principles of public law, defines the framework for referring disputes concerning public and state property to arbitration. significance of this article lies in the fact that public property plays a vital role in safeguarding collective interests and fostering economic and social development. Nevertheless, the implementation of this article faces challengeslimitations such as ambiguity in defining public and state property, the duality unity of public legal entities, and restrictions resulting from the non-arbitrability of certain disputes. This study, through an analytical–critical approach, examines the content of Article 139, foundations of distinguishing public property, judicial precedents related to arbitration in state contracts, and the legal and practical barriers in its enforcement. The findings indicate that ambiguities within the law and its restrictions not only complicate dispute resolution in contractual relations but also negatively affect the attraction domestic and foreign investment. The aim of this research is provide a comprehensive analysis of the strengths and weaknesses of Article 139 and to propose solutions to improve clarity and effectiveness in the context of arbitration in state contracts

کلیدواژه‌ها [English]

  • Article 139 of the Constitution
  • Public and State Property
  • State Contracts
  • Foreign Investment

مراجع

اسماعیلی هریسی، ابراهیم (۱۳۹۷) مبانی حقوق پیمان، تهران: انتشارات جنگل
امامی، سید حسن (۱۳۹۹)حقوق مدنی چاپ ۲۸ تهران: انتشارات اسلامیه
امامی، محمد و استوار سنگری، کورش (۱۴۰۱) حقوق اداری جلد دوم، تهران، نشر میزان چاپ۶
انصاری، مرتضی (۱۴۱۱ق) المکاسب، ج ۱و ۲، قم: انتشارات دار الذخائر
اداره چاپ و انتشار معاونت پژوهش تدوین و تنقیح قوانین و مقررات (۱۳۸۱) مجموعه اساسی، تهران: معاونت پژوهش تدوین و تنقیح قوانین و مقررات
بازگیر یدالله (۱۳۹۳)، تشریفات دادرسی مدنی در آیینه آرای دیوان عالی کشور داوری و احکام راجع به آن، تهران انتشارات فردوسی ، چاپ۳
پرتو حمیدرضا (۱۳۹۱) داوری در قراردادهای اداری رساله دکتری حقوق خصوصی دانشکده حقوق و علوم سیاسی دانشگاه تهران
پژوهشگاه قوه قضاییه (۱۳۹۳) مجموعه آرای قضایی دادگاه های تجدید نظر استان تهران (حقوقی) زمستان ۱۳۹۲ تهران: مرکز مطبوعات و انتشارات قوه قضائیه
جلالی محمد و حامد کرمی (۱۳۹۳) تمایز میان اموال اشخاص عمومی در حقوق فرانسه، نشریه حقوق تطبیقی دانشگاه تهران شماره ی ۲ دوره ی ۵ پاییز و زمستان
جیدی، لعیا (۱۳۷۶)، قانون حاکم در داوریهای تجاری بین المللی تهران انتشارات دادگستر
حسینی مراغه ای، سید میر عبد الفتاح (۱۳۸۸)، العناوین ترجمه عباس زراعت جلد سوم، تهران: انتشارات جنگل
خدری، صالح (۱۳۹۲) اصول دادرسی در داوری تجاری بین المللی رساله دکتری دانشکد، حقوق و علوم سیاسی دانشگاه تهران
خوانساری، احمد (۱۴۰۵ ق)، جامع المدارک فی شرح المختصر النافع، جلد سوم، تهران، مکتب الصدوق
سعدی، حسینعلی (۱۳۸۸)، بررسی انفال در عصر غیبت با تکیه بر مسائل مستحدث، تهران: دانشگاه امام صادق علیه السلام المان مال جامع علوم انسانی
طاهری مسعود و محمد علی انصاری (۱۳۸۸) دانشنامه حقوق خصوصی، تهران: محراب فکر، ج ۳
عبده بروجردی محمد (۱۳۸۰) حقوق مدنی، قزوین نشرطه
علیدوستی، ناصر (۱۳۸۷) و ظرفیت های اصل ۱۳۹ قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران فصلنامه مطالعات راهبردی سال اول، شماره ۱۱
غروی نائینی میرزا محمد حسین (۱۳۷۰) فوائد الاصول، تهران: مؤسسه نشر اسلامی مغنیه، محمد جواد (۲۰۰۷)، الفقه على المذاهب الخمسة قاهرة مکتبة الشروق الدولیة
فتاحی مهدی (۱۳۹۴) داوری راجع به اموال عمومی و دولتی در رویه قضایی دادگاه های جمهوری اسلامی ایران فصلنامه رأی شماره ۱۱ تابستان
قهرمانی، نصر الله و شمسا، شهرزاد (۱۳۹۳) دعاوی ناشی از شرایط عمومی پیمان تهران: انتشارات خرسندی
کاتوزیان ناصر(۱۴۰۱)  فلسفه حقوق، جلد اول، چاپ سوم تهران انتشارات شرکت سهامی انتشار، تهران
کاویانی کوروش (۱۳۸۰)، اصل ۱۳۹ قانون اساسی و شرط داوری در قراردادهای مصوب مجلس شورای اسلامی در دوره 3شماره ۵ زمستان
کرمی، حامد (۱۳۹۷) حقوق اداری اموال تهران شرکت سهامی انتشار د کرمی حامد (۱۳۹۵) راهکارهای حمایت حقوقی از اموال عمومی، نشریه ی دانش حقوق عمومی شماره ی ۱۶ دوره ی ۵ زمستان
کریمی، عباس و حمیدرضا پرتو (۱۳۹۱) داوری پذیری دعاوی مربوط به اموال عمومی و دولتی»، فصلنامه پژوهش حقوق سال چهاردهم شماره ۳۶
کنعانی، محمد ظاهر (۱۳۹۴)، تملک اموال عمومی و مباحات، تهران: میزان
مرکز تحقیقات شورای نگهبان (۱۳۸۹) مجموعه نظریات شورای نگهبان ۱۳۵۹- ۱۳۸۸، تهران: انتشارات ادار، چاپ و انتشار معاونت تدوین و تنقیح و انتشار معاونت ریاست جمهوری
مشروح مذاکرات مجلس خبرگان قانون اساسی (۱۳۶۴) تهران اداره کل فرهنگی و روابط عمومی مجلس شورای اسلامی
میر عباسی، سیدباقر (۱۳۷۷)، مسأله قراره ادهای بین المللی موضوع اصل ۷۷ و ۱۳۹ قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران دوره ۴۲ زمستان
میرزانژاد جو بیاری، اکبر (۱۳۹۴)، « ارجاع دعاوی راجع به اموال عمومی و دولتی به داوری در آیینه رای شماره ۱۳۹-۱۳۸ هیئت عمومی دیوان عدالت اداری فصلنامه حقوق اداری سال دوم شماره ۸ تابستان
میرزایی قمی، ابو القاسم بن محمد حسن (۱۳۷۸)، قوانین الاصول، تهران: مکتبه العلمیة الإسلامیة.
میرزایی نائینی (۱۲۲۱ق) منبه الطالب فی شرح المکاسب، جلد دوم، قم: مؤسسه نشر اسلامی
Debbasch, C. (1999), Droit administratif des biens, Paris: PUF.
Févrot, O. (2012), Définition du domaine public et dualisme juridictionnel, AJDA,
Gaudemet, Y. (2002), Droit administratif des biens, Paris: L.G.D.J.
Gaudemet, Y. (2014), Traite de Droit Aministratif, Paris: L.G.D.J.
Guettier, C. (2008), Droit administratif des biens, Paris: PUF.
Linotte, D. (2012), Droit public économique, Paris: lexisnexis. Private Law, vol. 3, Tehran: Mehrab-e- Fekr pub
 
 
سیاست جهانی
دوره 12، شماره 1 - شماره پیاپی 43
فروردین 1402
صفحه 357-384

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار