جهانی شدن عملکرد سلفی گری در پرتو گسترش فناوری ارتباطات؛ مطالعه موردی داعش

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 استادیار روابط بین الملل دانشگاه شهید بهشتی

2 کارشناسی ارشد مطالعات منطقه ای دانشگاه شهید بهشتی

چکیده

هرچند سلفی‌گری در بدو پیدایش خود در مقام اندیشه خاستگاه خاورمیانه‌ای داشته است ولی به مرور زمان به دنبال عملیاتی‌شدن آن، عملکردی جهانی یافته است، چراکه برای عملی کردن اهداف خود رفته رفته ناگزیر شده است در جبهه­ای به پهنای جهان دست به فعالیت بزند. با گسترش فناوری­های اطلاعات و ارتباطات، به ویژه از دهه 1990 تاکنون، گروه‌های سلفی نیز موفق شده‌اند از این فناوری­ها برای نیل به اهداف خود بهره‌برداری کنند. نمونه بارز این گروهها دولت خودخواندة اسلامی عراق و شام(داعش) است که مخوف­ترین سلفیت جهادی به شمار می‌آید. در این چارچوب، مقاله حاضر می‌کوشد تحلیل کند که مفاهیم اصلی «امت­محوری»، «جهاد» و «احیای خلافت» در اندیشه سلفیون جهادی، الزامات جهانی شدن را درخود دارا می­باشد، در ضمن استفاده این گروه­ها از فناوریهای اطلاعات و ارتباطات به گسترش عملکردشان کمک کرده است. استدلال نویسندگان این است که  ویژگی فناوری­های اطلاعات و ارتباطات یعنی، «جهانگیر شدن»، «قاعده­گریزی» و «ایجاد دنیای مجازی» به عنوان محملی برای تحقق مفاهیم اصلی جهادیون و جهانی­شدن عملکرد سلفیتِ داعشی نقش‌آفرینی کرده‌اند. روش تحقیق در این نوشتار، تبیینی با بهره گیری از داده‌های کتابخانه‌ای است.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

The Globalization of Salafist Activity in the Light of Expansion of ITCs (Case Study: ISIS)

نویسندگان [English]

  • Roholah Talebi Arani 1
  • Jamal Guili Kilaneh 2
چکیده [English]

Although Salafism as an idea has emerged in the context of Middle East, it has been globalized in practical terms and over time in that it has been of a globalized cause. Following the expansion of information and telecommunication Technologies, not least since 1990s, jihadist- salafist groups have in turn managed to utilize such technologies in order to realize their goals in the global level. In other word, in the turn of twenty-first century we has witnessed the globalization of salafist activity, reflected in self-claimed ISIS as most terrible salafist group. Thus, the article seeks to analyze how the expansion of information and telecommunication Technologies has contributed to the globalization of ISIS activity as a salafist group. in this paper,the argument is that "globality", "irregularity", and "virtualization" as three significant features for information and telecommunication Technologies have of effect. The article is based on descriptive-analytical method, drawing on library data

کلیدواژه‌ها [English]

  • Salafism
  • Globalization
  • ISIS
  • Information and Telecommunication Technologies
الف- فارسی
ابن تیمیه .1386، مختصر منهاج السنه، ترجمه اسحاق دبیری
ابن تیمیه، امامت در پرتو کتاب و سنت، ترجمه محمد مال الله، کتابخانه عقیده
امیدی، ع .1391،«نقش رسانه‌های جدید در انقلاب‌های جهان عرب»، مطالعات فرهنگ ـ ارتباطات، شماره 17، سال سیزدهم، ص 76-45
اصغری، ر .1388،«بررسی ساختار وب معنایی و تحول آن در زندگی بشر»، دانشگاه آزاد اسلامی واحد تبریز، پایان‌نامه کارشناسی ارشد
احمدوند، ش .1386،«دو قرائت مختلف از سنت اسلامی»، رهیافت‌های سیاسی و بین‌المللی، شماره 10
تاملینسون، ج .1381،جهانی شدن و فرهنگ، ترجمه محسن حکیمی، دفتر پژوهش­های فرهنگی، تهران
افتاده، ج .1391، «تفاوت بین رسانه‌های اجتماعی و رسانه‌های جمعی»، ماهنامه علوم اجتماعی، شماره 56، سال شانزدهم، ص 72-67
ابراهیمی، ن.1392، نوسلفی‌گری و جهانی شدن امنیت خاورمیانه،پژوهشکده مطالعات راهبردی، تهران
ابراهیم نژاد، م.1393،داعش؛ دولت اسلامی عراق و شام، تحلیل و بررسی تاریخ و افکار،انتشارات دارالاعلام لمدرسه اهل بیت،قم
توانا، م؛ روشن، امیر و بیگلری، منیژه .1390، «آینده اسلام سیاسی در عصر جهانی شدن: دیدگاه‌های مختلف»،پژوهش‌های روابط بین الملل، شماره 1
جوان شهرکی، م.1387، «نقش جهانی شدن در گسترش بنیادگرایی دینی»، فصلنامه راهبرد، شماره 47، ص 274-249
خلقتی، م.1391،«تصورات قالبی در جهان‌های مجازی»،ماهنامه علوم اجتماعی، شماره 56 ، سال شانزدهم، ص 77-73
خانیکی، ه .1392،«جهانی شدن و ارتباطات زمینه‌ها و چشم اندازهای نظری»، مطالعات راهبردی جهانی شدن،دوره 4،شماره 13،زمستان 1392،صفحه 6-33
ذراتی، م،«آشنایی با فناوری‌های وب2»، ارتباط علمی
رابرتسون، ر .1388، جهانی شدن، تئوری‌های اجتماعی و فرهنگی جهانی، ترجمه کمال پولادی، نشر ثالث، تهران
رضایی نبرد، ا.1391،«بررسی تأثیرات جهانی شدن بر هنر معاصر غرب»،دوره 3،شماره 6،بهار،صفحه 149-178
رحمان زاده، ع .1389، «کارکرد شبکه‌های اجتماعی مجازی در عصر جهانی شدن»، مطالعات راهبردی جهانی شدن، شماره 1
رسولی، م.1391، «عوامل مؤثر بر تولید محتوا در شبکه‌های اجتماعی»، ماهنامه علوم اجتماعی،شماره 56، سال شانزدهم، ، ص 66-57
ستوده، ع.1393،«آسیب‌شناسی رشد جریان‌های تکفیری در خاورمیانه»،فصلنامه حبل المتین، شماره9، سال سوم، ص24-5
سیف آبادی، م .1393،«واکاوی ریشه‌های پدیده‌ی بنیادگرایی درخاورمیانه»فصلنامه حبل المتین، شماره9، سال سوم، ص 186-171
شیخ احمد، م.1385،«جهاد: از ابن تیمیه تا بن لادن»،فصلنامه راهبرد، شماره 39، ص 214-193
عباسی اشلقی، م .1390،«منطق رفتار سیاسی و روند اسلام گرایی در عربستان»، فصلنامه سیاست خارجی، شماره 2، سال بیست و پنجم، ص 497-475
عبدالوهاب، م .1393،عقیده اسلامی، ترجمه ابوالفضل برقعی، دارالعقیده،بی جا
فیرحی، د .1392، سلفی‌گری از پیدایش تا گسترش،گفتگو با داوود فیرحی
 http://www.jomhourieslami.com1392
قربی، م .1393،«درآمدی بر کارکرد رسانه در جنگ نرم علیه امت اسلامی؛ رویکرد مفهومی»، مطالعات رسانه و امت، شماره 1، سال اول، ص 122-102
قطب، م .1392،«عدالت اجتماعی در اسلام»، ترجمه عبدالرحمان جعفری، فصلنامه اصلاح، شماره5، سال دوم، ص 17-14
کتاب ماه کلیات، .1387، «وب 2 تحولی دیگر در عرصه اطلاع رسانی»،کتاب ماه کلیات، سالیازدهم،شماره 11 .پیاپی 131،آبان
گل محمدی، ا .1382،جهانی شدن فرهنگ، هویت، نشر نی، تهران
گریفیتس، م.1394،دانشنامه روابط بین‌الملل و سیاست جهانی، نشر نی، تهران
 میراحمدی، م .1393، «جریان‌های سلفی: از انقیاد تا افراط‌گرایی»، پژوهشگاه علوم انسانی، شماره2، سال پنجم، شماره 2، ص 132-111
نورمحمدی، م.1390، گسترش فناوریهای اطلاعات و ارتباطات و تحول امنیت، میزان، تهران.
نکته دان، ح .1386، «اینترنت و تأثیر آن بر فعالیت‌های القاعده»، فصلنامه علوم سیاسی، شماره 7، ص 70-27
یزد خواستی، ب.1392، «حوزه عمومی و گفتگو در فضای مجازی شبکه‌های اجتماعی»، مطالعات فرهنگ ـ ارتباطات، شماره 21، سال چهاردهم، ص 101-81
یزدانی، ع .1393،«نگاهی سازه‌انگارانه به ظهور پدیده تروریسم در منطقه خاورمیانه»، فصلنامه حبل المتین، شماره9، سال سوم، ص 170-143
"خیزش داعش و بحران امنیتی در عراق"، گزارشات دفتر مطالعات سیاسی، خرداد 1393.
ابن تیمیه،"واسطه بین حق و خلق"، با شرح و توضیح محمد بن جمیل زینو، کتابخانه عقیده
ابن عبدالوهاب، م.1392، کتاب التوحید، ترجمه اسحاق دبیری، ریاض
الرشید، م.1393 عربستان سعودی و جریان‌های اسلامی جدید، ترجمه رضا نجف زاده، انتشارات پژوهشگاه فرهنگهنر و ارتباطات،تهران
ب- انگلیسی
Adamson, J. C. 2011. Global Jihad: Al‐Qaeda and Its Implications for the Global System.
Ashour, O. 2015. Between ISIS and a failed State: the saga of libyan islamists. Recuperado
Aydinli, E. & ROSENAU, J. N. 2005. Globalization, security, and the nation state: paradigms in transition, SUNY Press.
Barrett, R. 2014. The Islamic State.
Der Derian, J. 2003. The question of information technology in international relations. Millennium-Journal of International Studies, 32, 441-456.
Digital Age.  International Studies Association Convention, Montreal, 2004.
Hart, J. A. 2012. Information and communications technologies and power. Cyberspaces and Global Affairs, 203.
Kremer, J.-F. & MULLER, B. 2013. Cyberspace and International Relations, Springer.
Lonsdale, D. J. 2004. The nature of war in the Information Age: Clausewitzian future, Psychology Press.
Meijer, R. 2009. Global Salafism: Islam's new religious movement, London: Hurst & Co.
MOGHADDAM, F. M. 2009. Commentary: Omniculturalism: Policy solutions to fundamentalism in the era of fractured globalization. Culture & Psychology, 15, 337-347.
Moussalli, A. Wahhabism, Salafism and Islamism: Who is the enemy?  A Conflict Forum Monograph, 2009. 1-39.
Rosenau, J. N. & SINGH, J. P. 2002. Information technologies and global politics: The changing scope of power and governance, SUNY Press.
Schmid, A. P. 2015. Challenging the Narrative of the Islamic State. The Hague: International Centre for Counter-Terrorism.
Smith, B. 2015. ISIS and the sectarian conflict in the Middle East. Economic Indicators, 3, 15.
Wiktorowisc, Q. 2006. Anatomy of the Salafi movement. Studies in Conflict & Terrorism, 29, 207-239.
ج-  عربی
الفوزان، ص.2005، دروس فی شرح نواقض الاسلام، طبعة ثالیه
القرضاوی فی العراء، موقع اهل سنة والجماعت.کتاب الکترونیکی بی تا
الشوایشی، س، مفهوم السلف و السلفیه قدیماً و حدیثاً، الشریعة و الدارسات الاسلامیة، عدد 22
علی عبید، س.2008، تنظیم القاعده النشاة، الخلفیة الفکریة، الامتداد، القاهره، مکتبة مدبولی
منیب ع.2010، مراجعات الجهادیین، مکتبة مدبولی
زیلین، ه.2014، تنظیم القاعده ینفصلوا عن "الدوله الاسلامیه فی العراق و الشام"
د- کردی
کاروانی، ا. .2015، داعش له نیوان توندره ویی ئاینی و شکستی دوله تدا، چاپخانه روژ هه لات
هه رته لی.2009، عبدالله، گولزاری ئیسلام
هه رته لی.2009، عبدالله، شرح العقیدة الطحاویه
هه رته لی.2009، عبدالله، شرح الاربعین النواویه