نقش آمریکا و روسیه در بحران‌های ژئوپلیتیکی گرجستان و اوکراین

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشیار گروه علوم سیاسی دانشگاه اصفهان

2 دانش آموخته روابط بین الملل دانشگاه اصفهان

چکیده

فروپاشی شوروی پیامدهای مهمی در حوزه‌های مختلف ژئو‌پلیتیکی، ژئواستراتژیکی و ژئواکونومیکی برای روسیه به همراه داشت و موقعیت این کشور در عرصه منطقه‌ای و بین‌المللی را به نحو قابل ‌ملاحظه‌ای تنزل داد. این نزول قدرت در مناطق موردعلاقه روسیه بیش از همه آشکارتر بود؛ به طوری که ایالات ‌متحده از فرصت به دست آمده نهایت استفاده را برد و استراتژی بلندمدتی را برای جلوگیری از «قدرت بزرگ شدن» روسیه با بهره گیری از ابزار نفوذ در «مناطق خارج نزدیک» برای خود ترسیم کرد. این وضعیت، شرایط را به‌گونه‌ای رقم زد که روس‌ها دیگر نتوانند رویکرد انفعالی در مقابل برتری خواهی آمریکا را تحمل کنند. آن‌ها تلاش آمریکا برای تثبیت نظام تک‌قطبی را به چالش کشیدند و استقرار این نظام را نه ‌تنها غیرقابل ‌پذیرش، بلکه در شرایط موجود غیرممکن دانستند. بدین ترتیب، رقابت‌های ژئوپلیتیکی برای تعیین نظم دلخواه میان دو قدرت بالا گرفت که در وقوع بحران‌های منطقه‌ای گرجستان 2008 و اوکراین 2014 بیش‌ترین نقش را نیز دارا بود. یافته‌ها بیانگر آن است که آمریکا همچنان رقیب ژئوپلیتیکی روسیه است و روسیه نیز برای قدرت بزرگ شدن در سطح جهان، به توانایی مهار و تسلط بر کشورهای اقماری شوروی سابق نیازمند است. بر این اساس سؤال اصلی مقاله این است که مداخله آمریکا و روسیه در این دو بحران تا چه اندازه ناشی از تأثیرگذاری انگاره‌های ژئوپلیتیکی دو قدرت بوده است؟ فرضیه مقاله این است که رقابت آمریکا و روسیه در این بحران‌ها در راستای تلاش واشنگتن برای تداوم برتری خواهی و مهار ظهور روسیه به‌عنوان یک قدرت بزرگ جهانی و در مقابل در راستای طرد شدن نظم تک‌قطبی از سوی روسیه به‌منظور مقابله با برتری‌طلبی آمریکایی، تفسیر می‌شود.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

The US and Russia Role in the Georgia and Ukraine Crises

نویسندگان [English]

  • Enayatolah Yazdani 1
  • Hassan Ayenevand 2
  • Abolfazl Bagheri Ejyeh 2
چکیده [English]

The collapse of the Soviet Union had many negative consequences for Russia in various fields of geo-strategic, geo-political and geo-economic position of the country and to some degree reduced its regional and international position. This decline was more evident in the Russia’s interested regions. So that US as the main challenger in the strategic areas of Russia tried to apply a long-term strategy to prevent Russia influence in the near abroad regions. These factors changed the conditions in which Russia could not be passive in its policy towards the US. Russia tried to challenge the US unilateral attempt to stabilize a unipolar system and the Russian government did not recognize the establishment of this system logical. The competition to determine the desired international order of the two countries had more impact on Georgia 2008 and Ukraine 2014 crises. This paper aims to address this question: US and Russia intervention in these two crises to what extent is caused by the influence of the two powers’ geopolitical incentives? To answer this question the paper uses the idea of "uni - multipolar" Huntington's premise. Base on such idea US-Russian competition in these crises is in fact, US effort to establish its desired order and to control Russia as an international great power. The research findings indicate that America will remain Russia geopolitical rivals and Russia desire to become a great power is based on its control on the last regions of the Soviet Union.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Geopolitics
  • Georgia Crisis
  • Ukraine Crisis
  • The United States
  • Russia

مراجع

الف- فارسی
آجیلی، ه؛ و آهار، ل.1393. «نقش منافع اقتصادی روسیه و اتحادیه اروپا در بحران اوکراین (2014)». ماهنامه سیاسی - اقتصادی، شماره 298.
آدمی، ع؛ و هدایتی شهیدانی، م. 1393. «ساختار اجتماعی شکننده در اوکراین؛ عرصه رویارویی قدرت نرم بازیگران بین‌المللی». فصلنامه مطالعات آسیای مرکزی و قفقاز، شماره 86.
احمدی لفورکی، ب؛ و میر رضوی، ف.1383. راهنمای منطقه خزر و کشورهای آسیای مرکزی و قفقاز جنوبی. تهران: موسسه مطالعات و تحقیقات بین‌المللی ابرار معاصر.
امیدی، ع. 1388. «علل تطویل بحران داخلی در گرجستان پس از انقلاب رز». فصلنامه مطالعات آسیای مرکزی و قفقاز، شماره 66.
امیر احمدیان، ب. 1388. «بررسی علل و پیامدهای حضور ایالات‌متحده در قفقاز». فصلنامه ژئوپلیتیک، شماره 15.
اوکراین. 1390. جغرافیای کشورهای جهان:17. تهران: زیتون سبز.
بهمن، ش. 1394. «تأثیر بحران اوکراین بر روابط روسیه و آمریکا». فصلنامه راهبردی جهان اسلام، شماره 1.
پیشگاهی فرد، ز؛ و موسوی فرد.1391. «تعارض در رویکردهای استراتژیک قدرت‎های منطقه‎ای و فرا منطقه‌ای به مسائل امنیتی قفقاز جنوبی». پژوهش‌های جغرافیای انسانی، شماره 3.
ترابی، ق؛ و کیانی، ف. 1393. «تبیین سیاست خارجی روسیه در قبال بحران اوکراین از منظر واقع‌گرایی ساختاری تدافعی». فصلنامه مطالعات آسیای مرکزی و قفقاز، شماره 87.
حافظ نیا، م. 1390. اصولومفاهیمژئوپلیتیک، مشهد: انتشارات پاپلی.
حیدری، غ. 1390. «جایگاه ژئوپلیتیک قفقاز در سیاست قدرت‌های منطقه‌ای و فرا منطقه‌ای». فصلنامه تحقیقات سیاسی و بین‌المللی، شماره 7.
دهشیار، ح. 1393. «گسل‌های داخلی، تنیدگی‌های داخلی، منطق ژئوپلیتیک قدرت و رویارویی برای شبه‌جزیره کریمه». فصلنامه پژوهش‌های راهبردی سیاست، شماره 9.
رضایی، ع.1387. «تبیین مطلوب و کارآمد از سیاست خارجی در بستر نظام بین‌المللی». راهبرد، شماره 14
زمانی، ن. 1392. «تحلیل ریشه‌ها و ماهیت بحران اوکراین: تشدید تنش شبه جنگ سرد بین روسیه و غرب». فصلنامهسیاستخارجی، شماره 4.
زیباکلام، ص؛ و افشاری، د. جراحی دربان، م. میکائیلی، م. 1394. «تبیین سقوط دولت یاناکوویچ 2014». فصلنامه سیاست جهانی، شماره 2.
سیمبر، ر؛ و گل افروز، م. 1388. «فرصت‌های مشترک ایران و روسیه در عرصه ژئوپلیتیک انرژی؛ وضعیت فعلی و چشم‌انداز». راهبرد توسعه، شماره 19.
سیمبر، ر؛ و هدایتی شهیدانی، م. 1392. «روندهای متحول در روابط روسیه و ایالات‌متحده آمریکا (مذاکره و همکاری، رقابت و تعارض)». فصلنامه آسیای مرکزی و قفقاز، شماره 81، بهار.
شاپوری، م. 1393. بحران اوکراین، زمینه‌ها، بازیگران و پیامدها. تهران: پژوهشکده مطالعات راهبردی.
شفیعی، ن؛ و رضایی، م. 1390. «جنگ روسیه و گرجستان: زمینه‌ها و محرک‌های اثرگذار». مطالعات اوراسیای مرکزی، شماره 9.
کرم زادی، م؛ و خوانساری فرد، ف. 1393. «بررسی روابط اوکراین و روسیه: ریشه‌یابی زمینه‌های بحران 2014». فصلنامه مطالعات آسیای مرکزی و قفقاز، شماره 86.
عطایی، ف؛ و شیبانی، ا.1390. «زمینه‌های همکاری و رقابت ایران و روسیه در آسیای مرکزی در چارچوب ژئوپلیتیک». مطالعات اوراسیای مرکزی، سال 4. شماره 8.
مجتهدزاده، پ؛ و ربیعی، ح. 1388. «بررسی الگوهای حل‌وفصل منازعات و ارائه مدل بهینه حل منازعات سرزمینی». فصلنامه ژئوپلیتیک، سال 5، شماره 1.
ملکوتیان، م؛ و حسینی، ح. 1391. «موقعیت راهبردی گرجستان و تأثیر آن بر روابط با روسیه». فصلنامه سیاست، شماره 27.
نیاکویی، س ا؛ و بهمنش ح.1391. «بازیگران معارض در بحران سوریه: اهداف و رویکردها». فصلنامه روابط خارجی، شماره 4.
واعظی، م. 1388. «پیامدهای بحران گرجستان». راهبرد، شماره 51.
ولی زاده، ا؛ و شیرازی موگویی، س. عزیزی، ح. 1394. «تأثیر بحران سال 2014 اوکراین بر روابط روسیه و ایالات‌متحده». مطالعاتاوراسیایمرکزی، شماره 1.
ب- انگلیسی
Alpher, T. 2014."The Ukraine / Crimea Crisis: Ramifications For The Middle East". Noref: Norwegian Peacebuilding Respurce Center At:                                 http://www.peacebuilding.no/var/ezflow_site/storage/original/application/81af1e66af64df3bd487c9162ab55028.pdf.
Andersen, V. F. 2013. "New dogs, old tricks? Are Soviet views and perceptions still influencing Russian foreign policy? A case-study of the intervention in Czechoslovakia, 1968, and the intervention in Georgia, 2008". 1-96.
Baev, P. 2012. "Defying That Sinking Feeling Russia Seeks To Uphold Its Role In The Multistructural International System In Flux". Strategic Studies Institute, September.1-24.
Battler, A. 2004. The Twenty-First Century: The World Without Russia. American University & Colleges Press. 386P.
Freedman, R. O. (2008). "The Russian Invasion of Georgia–Its Impact on Israel and the Middle East". Caucasian Review of International Affairs, 2(4), 179-186.
Huntington, S. P. 1999. "The Lonely Superpowerhttp". March/April. Available At: https://www.foreignaffairs.com/articles/united-states/1999-03-01/lonely-superpower
Kappeler, A. (2014). "Ukraine and Russia: Legacies of the imperial past and competing memories". Journal of Eurasian Studies, 5(2), 107-115.
Kassianova, A. 2001. Europe-Asia Studies "Russia: Still Open To The West? Evolution Of The State Identity In The Foreign Policy And Security Discourse". Europe-Asia Studies", Europe-Asia Studies,53(6). 821-839.
Kramer, M. 2009. "The Myth Of A No-NATO-Enlargement Pledge To Russia". Washington Quarterly, 32(2), 39-61
Lynch, D. 2006. Why Georgia Matters. Institute for Security Studies, European Union. 90P.
Malek, M. 2009. " Georgia & Russia: The“Unknown” Prelude To The“Five Day War".Caucasian Review Of International Affairs, 3(2). 227-232.
Mearsheimer, J. J. 2014. " Why The Ukraine Crisis Is The West’s Fault". Foreign Affairs.3-12.
Mendelson, S. E. & Gerber, T. P. 2008. "Us And Them: Anti-American Views Of The Putin Generation". Washington Quarterly, 31(2), 131-150.
Newnham, R. E. (2015). "Georgia on my mind? Russian sanctions and the end of the ‘Rose Revolution". Journal of Eurasian Studies, 6(2), 161-170.
Oğuz, Ş. 2015. " Nato's Mistakes That Paved The Way For Russia-Ukraine Crisis". Karadeniz Araştırmaları (45).1-12.
Plano, J. &. Olton, R. 1998. The International Relation Dictionary. Fourth Edition, Longman. 446P.
Popescu, N. 2014. "First lessons from the Ukrainian Crisis". European Union Institute for Security Studies Alert, (41).
Sadri, H. A. & Burns, N. L. 2010. "The Georgia Crisis: Anew Cold War On The Horizon?". Caucasian Review Of International Affairs, 4(2). 126- 144.
Smith, B. & Harari, D. 2014. "Ukraine, Crimea And Russia",House Of Commons Library. Research Paper, 14(16).1-45.
Taylor, P. 1993. Political Geography. Longman Scientific, Third Edition, England. 352 P.
The Foreign Policy Concept Of The Russian Federation, Russianmission. Euon 12 July 2008. Available At: Http://Www.Russianmission.Eu/Userfiles/File/Foreign_Policy_Concept_English.Pdf
The National Military Strategy of the United States of America. 2015. June. Available At: http://www.jcs.mil/Portals/36/Documents/Publications/2015_National_Military_Strategy.pdf
Trenin, D. 2014. "The Ukraine crisis and the resumption of great-power rivalry". Carnegie Moscow Center, 9(07).1-28.
Trenin, D. 2009. "Russia's spheres of interest, not influence". The Washington Quarterly, 32(4), 3-22.
Weber, B. & Kurt, B. 2014. " The Western Balkans And The Ukraine Crisis – A Changed Game For EU And US Policies?". A Report From Democratization Policy Council,September.
Woehrel, S. 2015. " Ukraine: Current Issues And U.S. Policy". Congressional Research Service, February 12.
سیاست جهانی
دوره 5، شماره 4
اسفند 1395
صفحه 259-261

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار