تکوین «دیگری» در میان دانش‌پژوهان روابط بین‌الملل در ایران

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشیار گروه روابط بین الملل دانشگاه تهران

2 استادیار پژوهشکده مطالعات منطقه ای دانشگاه شهید بهشتی

چکیده

.
زیربنای تفکر بین‌المللی کشورها در حوزه روابط بین‌الملل، نحوه نگاه به «دیگری» است. طبعاً تفکر بین‌المللی در ایران نیز رابطه نزدیکی با ادراکات از «دیگری» دارد.  این مقاله به این موضوع می‌پردازد که دانش‌پژوهان روابط بین‌الملل در ایران چگونه استعاره را به‌عنوان یک رویه تأثیرگذار زبانی، برای صورت‌بندی مقوله «دیگری» به کار می‌گیرند. این مقاله با تکیه بر چارچوب تحلیلی و روش تحلیلِ استعاری به بررسی سازه‌های استعاری درباره مقوله «دیگری» در متون دانشگاهی روابط بین‌الملل ایرانی می‌پردازد. محققان روابط بین‌الملل در سال های اخیر تلاش کرده اند تحقیقات نوینی را با هدف کشف و بررسی مفاهیم و اظهارات استعاری در قلمرو متون دانشگاهی انجام دهند. در این مقاله با الهام از روش تحلیل استعاری جاکل، مصادیق مقوله «دیگری» به عنوان قلمرو مقصد از دل متون برگزیده دانشگاهی روابط بین‌الملل استخراج شده و مورد تحلیل قرار گرفته‌اند. مقاله نشان می‌دهد که استعاره‌های توزیع‌کنندگی، پزشکی/ بدن، بازی و موجودات غیرانسانی بیش از آنکه تلاشی برای ارائه توصیف «دیگری» باشند، نسبت «خود» را با «دیگری»ها در بستر سیاست بین‌الملل مشخص می‌کنند. در مقابل، از استعاره‌های نظامی، دینی و روان‌شناختی برای تولید معنای مستقیم درباره مصادیق «دیگریِ» خصم یعنی آمریکا و اسرائیل استفاده می‌شود. 

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Iranian IR Scholars and the ‘Other’

نویسندگان [English]

  • Humyra Moshirzadeh 1
  • Heydarali Masuodi 2
1 Tehran University
2 Shahidbeheshti University
چکیده [English]

It is clear that Iranian IR thinking has a close relationship with perceptions, interpretations, and representations of the other among Iranian scholars of international relations, so such a study is very important for Iranian IR community. Assuming that the way in which the ‘other’ is constructed is a foundation for international thinking, the article explores the impact of metaphor (as an influential linguistic practice) on the formation of the ‘other’ in Iranian IR literature. On the basis of metaphorical analysis, Iranian texts on IR have been explored in order to find the metaphorical construction of the other by IR scholars in Iran. The article concludes that core conceptual metaphors including distribution, medical/ body, game/play and non-human metaphors have been used to represent the relationship between the ‘self’ and the ‘other’ rather than just representing the ‘other’. In contrast, peripheral conceptual metaphors like military, religion and psychology have been used for representing the instances of the antagonistic others such as the US and Israel.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Metaphor
  • IR
  • Other
  • Linguistic Practices
  • Identity
اخوان زنجانی، د 1369 «ساختار جامعه بین‌الملل». اطلاعات سیاسی ـ اقتصادی، مهر و آبان، شماره 38.
اخوان زنجانی، د 1379 «میزگرد جهانی شدن و اثرات آن بر جمهوری اسلامی ایران»، فصلنامه مطالعات خاورمیانه، پاییز 1379، شماره 23.
اخوان زنجانی، د 1384 «تراژدی فقر یا ملودی توسعه؟ نسبت ما و جهانی شدن در گفتگوی منتشر نشده راهبرد با شادروان دکتر داریوش اخوان زنجانی»، راهبرد، تابستان، شماره 36.
ادیب‌زاده، م 1387 زبان، گفتمان و سیاست خارجی: دیالکتیک بازنمایی از غرب در جهان نمادین ایرانی، تهران: اختران.
ازغندی، ع 1384 «پوزیتیویسم شناخت مسلط بر سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران». پژوهشنامه علوم سیاسی، دوره اول، شماره 1.
آهویی، م 1388 «تحول نگاه ایرانی به رژیم صهیونیستی». دانش سیاسی 5 1.
باوند، د 81 - 1380 «جهان ایرانی به مثابه نظریه فرهنگی سیاست خارجی»، فرهنگ دیپلماسی، زمستان و بهار.
بهرامی‌پور، ف 1392 برساخته‌شدن ایران بعنوان «دیگری دشمن» در گفتمان رسانه‌ای ایالات متحده. رساله کارشناسی ارشد روابط بین‌الملل، تهران: دانشگاه تهران.
توکلی طرقی، م 1381 تجدد بومی و بازاندیشی تاریخ، تهران: نشر تاریخ ایران.
خانی, م, محمدمسعود صادقی 1392 «تحلیل هزینه–فایدهٔ راهبرد حمایت همهجانبه از رژیم صهیونیستی در سیاست خارجی ایالات متحده آمریکا». پژوهش های راهبردی سیاست 2 6: 141-132.
رجایی، ف 1374 «میزگرد موانع توسعه‌یافتگی در خاورمیانه». مطالعات خاورمیانه، شماره 6.
رجایی، ف 1379 «جهانی شدن و سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران»، سخنرانی در مرکز مطالعات عالی بین‌المللی دانشگاه تهران در تاریخ 19/2/1379، مجله دانشکده حقوق و علوم سیاسی [تاریخ و شماره دقیق مجله در فایل موجود نیست].
سریع‌القلم، م 1371الف «سنت، مدرنیسم و فرهنگ توسعه» اطلاعات سیاسی ـ اقتصادی، شماره 61 و 62.
سلیمانی، ر 1389 نفی غیر در مفصل‌بندی و تثبیت گفتمان سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران و مناسبات تهران ـ واشنگتن. رساله دکتری، تهران: دانشگاه شهید بهشتی.
سیف‌زاده، ح 1370 «طرح سیستماتیک مفهومی برای مطالعه سیاست خارجی». مجله دانشکده حقوق و علوم سیاسی دانشگاه تهران، آذر، شماره 26.
سیف‌زاده، ح 1377 «بررسی تحولات تاریخی روابط ایران و آمریکا گفتگوی مشترک جمعی از استادان علوم سیاسی، روابط بین‌الملل و تاریخ معاصر»، فصلنامه یاد، دوره 13، شماره 1، صص 70 – 13.
سیف‌زاده، ح 1378 «میزگرد جایگاه خاورمیانه در مناسبات جدید بین‌المللی»، فصلنامه مطالعات خاورمیانه، شماره 18.
سیف‌زاده، ح 1380 «کندوکاوی در: جلوه‌های سیاسی جهانی شدن و نسبت آن با مبانی استراتژیک سیاست خارجی»، راهبرد، شماره 20، تابستان.
عسگرخانی، ا 1381 «میزگرد جهانی شدن؛ ابعاد و پیامدهای آن 2»، فصلنامه مطالعات ملّی، سال سوم، شماره 11، بهار.
عطایی, ف و مجید بهستانی. 1389 هویت و غیریت در زمان شکل گیری کشور ایران از منظر شاهنامه. دیدگاه انسان باورانه ایرانی در سیاست خارجی. روابط خارجی 8 2: 79–110.
عیوضی، م 1381 «انقلاب اسلامی و کارآمدی سیاست نه شرقی نه غربی». اندیشه انقلاب اسلامی، زمستان، شماره 4، صص 29-42.
گیویان، ع و زهره توکلی 1390 «تصویر عراقی‌ها در سینمای دفاع مقدس». فصلنامه تحقیقات فرهنگی، دوره چهارم، شماره 2، تابستان، صص 87-107.
مجیدی, م و علی‌رضا ثمودی‌پیله‌رود. 1393 «تلاش های رژیم صهیونیستی برای برسازی برنامه هسته ای ایران به عنوان یک تهدید امنیتی». پژوهش های انقلاب اسلامی 10 3: 191–214.
محمدی، م 1381ب «بررسی پدیده جهانی شدن». معرفت، شماره 53.
مشیرزاده، ح و فاطمه صلواتی 1392 «جهان اسلام/ دیگری بنیادگرا و اسطوره آرمان امریکایی در سیاست خارجی امریکا». فصلنامه روابط خارجی، سال پنجم، شماره اول، بهار، صص 73-103.
مقتدر، ه 1360 [1359] «مسائل سیاست خارجی ایران»، مجله دانشکده حقوق و علوم سیاسی دانشگاه تهران، تیر، شماره 22.
ملک‌محمدی, ح و سیدمهدی مدنی. 1392 «فرهنگ حاکم بر تعاملات ایران و عربستان از منظر تحلیل سازه انگارانه». سیاست 28 43: 61–80.
منوری, ع  1395 تاریخ «دیگری» در روابط خارجی ایران از شکل‌گیری حکومت صفویه تا ده سال نخست تاسیس نظام جمهوری اسلامی. تهران: انتشارات دانشگاه خوارزمی.
نساج، ح 1391 «ادوار تاریخی شناخت «دیگری» در غرب و شرق با تاکید بر نگاه محققان معاصر». فصلنامه مطالعات تاریخ فرهنگی، سال سوم، شماره دوازدهم، تابستان، صص 105-130.
نقیب زاده، ا 1381 «نمی توانیم جهانی نشویم». روزنامه صدای عدالت، 9/2/1381.
نقیب‌زاده، ا 1373 «میزگرد درباره صلح ساف ـ اسرائیل»، فصلنامه مطالعات خاورمیانه، تابستان، شماره 1.
نقیب‌زاده، ا 1376 [1375] «رقابت قدرت‌های منطقه‌ای در آسیای میانه» متن بازبینی شده سخنرانی در دانشگاه تولوز 1 فرانسه که در 7 دسامبر 1996 17/9/1375 به زبان فرانسه ایراد شده است. منبع: اطلاعات سیاسی ـ اقتصادی، شماره 119 – 120.
Ashley R 1995 “The Powers of Anarchy: Theory, Sovereignty, and  Domestication  of Global Life”, in James Der Derian ed International Theory: Critical Investigations, London: McMillian.
Campbell, D. 1998 Writing security. United States foreign policy and the politics of identity: Univ Of Minnesota Press.
Chilton, Paul and George Lakoff 2005 “Foreign Policy by metaphor” in Christina Schaffner and Anita L.Wenden eds Language and Peace, Amsterdam: Harwoord Academic Publishers.
Der derian, J. Michael J. Shapiro, Eds. 1989 International/Intertexual Relations. Postmodern readings of world politics. Lexington, Mass.: Lexington Books.
Doty,  L 2002 Imperial encounters: the politic of representation in North – South relations. London: University of Minnesota Press.
Drulák, P 2006 “Motion, Container and Equilibrium: Metaphors in the Discourse about European Integration”. European Journal of International Relations, Vol. 12, No. 4, pp. 499-531.
Edwards,  R 2011 Directions towards a ‘happy place’: Metaphor in conversational Discourse. Master dissertation in Linguistics in University of North Texas.
Hansen, l 2006 Security as practice: Discourse Analysis and the Bosnian War, NewYork: Routledge.
Hulsse, R 2006 “Imagine the EU: the metaphorical construction of a supra-nationalist identity”. Journal of International Relations and Development, Vol. 9. pp. 396-421.
Ivie, R 1997. “ColdWar Motives and the Rhetorical Metaphor: A Framework of Criticism.” In Cold War Rhetoric: Strategy, Metaphor, and Ideology, edited by Martin J. Medhurst et al., 71–79. East Lansing, MI: Michigan State University Press. Revised edition.
Lakoff, G 1992 “The Contemporary Theory of Metaphor” in Andrew Ortony ed. Metaphor and thought. Cambridge: Cambridge University Press.
Lakoff, G and Mark Johnson 1980 “conceptual metaphor in everyday language”, The Journal of Philosophy, Vol. 77, No.8, pp. 453 – 486.
Lakoff, G and Mark Johnson 2003 metaphors we live by, London: the University of Chicago press.
Marks, M. 2011 Metaphors in International Relations Theory. New York: Palgrave.
Musolff, A 2006 “Metaphor Scenarios in Public Discourse” Metaphor and Symbol. Vol. 21, No. 1, pp. 23-38.
Mutimer, D 2008 “Waging war in Iraq: the metaphoric constitution of wars and enemies” in Markus Kornprobst et. al. eds. Metaphors of Globalization: Mirrors, Magicians and Mutinies. New York: Palgrave.
ProQuest 2017 Search result with the ‘identity’ in the titles and keywords of documents, Available at: https://search-proquest com.ezp3.semantak .com/results/FE4A9C0AC417496FPQ/1?accountid=14784
Said, E. 1995 Orientalism. Western conceptions of the Orient. 1978. Harmondsworth, Eng.: Penguin.
Shapiro, M and Alker, Hayward R., and. 1996 Challenging boundaries. Global flows, territorial identities: University of Minnesota Press.
Steuter, E and Deborah Wills 2008 At War with Metaphor: Media, propaganda, and Racism in the War on Terror. New York: Rowman and Littlefield Publishers.
Tavakoli M 2001 Refashioning Iran : Orientalism, Occidentalism, and Historiography, London: Palgrave Macmillan.
Schwartz, S.  Koen Luyckx, and Vivian L. Vignoles. 2011 Handbook of Identity Theory and Research. New York: Springer.