نیرومند فرد, فریبا, شهیدی, علی. (1397). هیدروپلیتیک ایران و عراق و بهینه کردن مصرف آب های مشترک مرزی. سیاست جهانی, 7(2), 233-259. doi: 10.22124/wp.2018.3093
فریبا نیرومند فرد; علی شهیدی. "هیدروپلیتیک ایران و عراق و بهینه کردن مصرف آب های مشترک مرزی". سیاست جهانی, 7, 2, 1397, 233-259. doi: 10.22124/wp.2018.3093
نیرومند فرد, فریبا, شهیدی, علی. (1397). 'هیدروپلیتیک ایران و عراق و بهینه کردن مصرف آب های مشترک مرزی', سیاست جهانی, 7(2), pp. 233-259. doi: 10.22124/wp.2018.3093
نیرومند فرد, فریبا, شهیدی, علی. هیدروپلیتیک ایران و عراق و بهینه کردن مصرف آب های مشترک مرزی. سیاست جهانی, 1397; 7(2): 233-259. doi: 10.22124/wp.2018.3093
هیدروپلیتیک ایران و عراق و بهینه کردن مصرف آب های مشترک مرزی
مصرف آب در سالهای اخیر به علل رشد جمعیت، گسترش شهرها و توسعه کشاورزی از افزایش چشمگیری برخوردار بوده است. در کل منشأ 12 درصد از حجم آبهای سطحی کشور عراق از ایران است که 10 درصد از کل حجم آبهای سطحی کشور ایران را شامل میشود. هدف اصلی این مقاله که به صورت اسنادی و با شیوه توصیفی-تحلیلی تهیه شده، بررسی چالشها و فرصتهای هیدروپلیتیک ایران در قبال عراق است. عراق و ایران از حیث توازن ژئوپلیتیکی تقریبا برابرند و به همین علت نوعی رقابت علنی و پنهان در زمینه های مختلف نسبت به هم دارند. اگر عراق از قدرت بالایی برخوردار باشد تهدیدی برای ایران به حساب می آید، چون همیشه از طرف زمامداران عراق عنوان شده که مرز آبی و دسترسی عراق به آبهای آزاد با محدودیت زیادی مواجه است. بنابراین عراق در صورت برخورداری از قدرتی بالاتر به طور قطع اقدام به حل مشکل ژئوپلیتیکی خود خواهد کرد و بحران ژئوپلیتیکی را با بدست گرفتن ارزش و منفعت جغرافیایی (اروندرود) و تسلط بر آن، به نفع خود کنترل خواهد کرد. براساس یافتههای این مقاله میتوان به این نتیجه رسید که هیدروپلیتیک ایران در برخورد با عراق باید رویکردی تنشزدا و هیدرودیپلماسی داشته باشد و چشم انداز آینده هیدروپلیتیک ایران و عراق میبایست برمحور مدیریت مشترک دو کشور در اروند رود باشد.
Assessing the Hydroponics Performance of Iran And Iraq in Order to Optimize The Use of Common Border Waters
نویسندگان [English]
Fariba Niroomand Fard1؛ Ali Shahidi2
1Ph.D. student of Water Resources Engineering, University of Birjand
2Associate Professor of Water Science and Engineering, University of Birjand
چکیده [English]
Water consumption has increased dramatically in recent years due to population growth, urban development and agricultural development. A total of 12 percent of Iraq's surface water is from Iran, which accounts for 10 percent of the total surface water volume in the country. The main purpose of this paper, prepared as a documentary research in a descriptive-analytical manner, is to examine Iran’s hydropolitics challenges and opportunities towards Iraq. Iraq and Iran are roughly equal in terms of geopolitical balance and therefore have a kind of open and hidden competition in different fields. If Iraq has a high power, it is a threat to Iran, because it is always under the command of Iraq that the water border and Iraq's access to free waters face a very limited constraint. Therefore, if Iraq has a higher power, it will certainly resolve its geopolitical problem and will control its geopolitical crisis by taking advantage of its geographical and economic value Arvand River. Based on the findings of this paper, it can be concluded that Iran should have a tension free hydro-diplomacy towards Iraq, and future hydro-political perspective of Iran and Iraq should be based on the common management of the two countries in Arvand River.
کلیدواژهها [English]
Hydro-politics, Iran, Iraq, Boundary Waters, Arvand River
مراجع
بای، یار محمدی، 1384. هیدروپلیتیک رودخانه های مرزی، انتشارات مؤسسه مطالعات و تحقیقات بین المللی ابرار معاصر تهران.
بیگدلی، علی، 1368. تاریخ سیاسی-اقتصادی عراق، تهران: مؤسسه مطالعات و انتشارات تاریخی میراث ملل.
پاک نژاد متکی، حمیدرضا؛ فرجی راد، عبدالرضا، 1389. هیدروپلیتیک رودخانه مرزی ارس و تأثیر آن بر امنیت استان اردبیل، فصلنامه جغرافیایی سرزمین، سال هفتم، شماره (28)، صص 95-79.
جعفری ولدانی، اصغر، 1388. استفاده از منابع آب رودهای مرزی ایران و عراق و حقوق بین الملل. مجله پژوهش حقوق و سیاست، سال یازدهم، شماره (26).
جعفری ولدانی، اصغر، حق شناس کاشانی، نیلوفر، 1369. طرح تغییر مسیر اروندرود و حقوق بین الملل، مجله حقوقی، بهار و تابستان 1369، شماره (12).
جعفری ولدانی، اصغر ،1367. اختلافات عراق با کویت و سوریه، بولتن دفتر مطالعات سیاسی و بین المللی، شماره (24)، 15 آذر، ص 17-18.
حافظ نیا، محمدرضا، 1385. اصول و مفاهیم ژئوپلیتیک، انتشارات پزوهشکده امیرکبیر.
حرمید اس باوند، داوود، 1367. تغییر مسیر اروندرود و چگونگی ارتباط آن با اجرای قطعنامه 598. بولتن دفتر مطالعات سیاسی و بین المللی، شماره (23)، ص 7-6.
حیدری، اسدالله ،1391. تحلیل هیدروپلیتیک ایران و کشورهای همسایه(مطالعه موردی کشورهای عراق، ترکیه، جمهوری آذربایجان، نخجوا و ارمنستان)، فصلنامهه علمی-پزوهشی انجمن جغرافیای ایران، سال دهم، شماره (35).
درایسدل، آلاسدایر؛ بلیک، جرالد اچ، 1374. جغرافیای سیاسی خاورمیانه و شمال آفریقا، تهران: دفتر مطالعات سیاسی و بین المللی وزارت امور خارجه.
رضایی، محمد تقی، 1388. "چالشها و راهکارهای حقوقی نظام بهره برداری ار آبهای مشترک با نگاهی به رژیم حقوقی آبهای مرزی ایران" مجموعه همایشهای منطقهای، دومین همایش تبادل تجربه های پژوهشی، فنی و مهندسی.
روزنامه جمهوری اسلامی، 30 شهریور 1367.
روزنامه کیهان، 26 مهرماه، 1367.
سنائی، وحید، 1390. هیدروپلیتیک، تمنیت و توسعه همکاریهای آبی در روابط ایران، افغانستان و ترکمنستان، فصلنامه روابط خارجی، سال سوم، شماره دوم، تابستان، صص 211-185.
ستاره، جلال، 1388. نگرش مفهمومی به مرزهای ایران زمین، جلد سوم؛ شرح عبور خط مرز و چالشهای مرزی ایران، انتشارات دفتر تحقیقات کاربردی فرماندهی مرزبانی ناجا.
ساری صراف، بهروز، 1384. "بحران آب و همکاریهای بین المللی"، اطلاعات سیاسی و اقتصادی، تهران: مؤسسه اطلاعات، شماره (215-216)، 196-203.
پیشگاهی فرد، زهرا ، 1384. مقدمه ای بر جغرافیای سیاسی دریاها با تأکید بر آب های ایران، تهران: دانشگاه تهران.
صادقی، سید شمس الدین، 1376. هیدروپلیتیک و بحران آب؛ چالش های آینده در خاورمیانه و خلیج فارس، اطلاعات سیاسی-اقتصادی، سال یازدهم، شماره های (116-115) ، فروردین و اردیبهشت.
ضیائی بیگدلی، محمدرضا، 1385. حقوق بین الملل عمومی، گنج دانش، ص، 382-374.
عبدی، عطاءالله و مختاری، حسین ، 1384. نگاهی به فرصت ها و تهدیدهای هیدروپلیتیک ایران. دومین کنگره انجمن ژئوپلیتیک ایران
عزتی، عزت اله ، 1384. تحلیلی بر ژئوپلیتیک ایران و عراق، انتشارات وزارت امور خارجه.
عسگری، محمود ، 1381. "نسبت نوین منابع آبی به امنیت ملی" فصلنامه مطالعات راهبردی، شماره (16).
فن گلان، گرهارد ، 1383. در آمدی بر حقوق بین الملل عمومی، جلد دوم ترجمه حافظیان، محمدحسین، نشر میزان، چاپ دوم، زمستان 1383، ص. 403.
کردوانی، پرویز ، 1390. منابع و مسائل آب در ایران. انتشارات دانشگاه تهران
کوهستانی نژاد، مسعود، 1384. چالشها و تعاملات ایران و عراق در نیمه ی نخست سدهی بیستم. تهران: انتشارات وزارت خارجه
کیهان، مسعود، " جغرافیای طبیعی خلیج فارس"، سمینار خلیج فارس، جلد اول، بی تا.
گزارش مؤسسه بین المللی صلیب سبز، 2000 میلادی.
مشیری، سید رحیم؛ رحمانی، بیژن، 1387. درآمدی بر منابع و مآخذ جغرافیای ایران، تهران:سمت.
میزایی، محمد علی، 1386. "کلیات رودهای مرزی با تأکید بر ارس و هیرمند"، مجله رشد آموزش جغرافیا، دوره 21، شماره (3)، بهار.
مؤسسه مطالعات استراتژیک لندن، 1384. گزارش آب، امنیت و خاورمیانه، ترجمه ی پیروز ایزدی، تهران: انتشارات دانشگاه امام حسین.
موحد دانش، علی اصغر، 1382. هیدرولوژی آبهای سطحی ایران، تهران: انتشارات سمت.
مشفقی فر، ابراهیم، 1381. ملاحظات نظامی و سیاسی پیرامون نبرد بغداد و معاهده زهاب (9-1048 ق)، فصلنامه تاریخی و سیاسی، تاریخ روابط خارجی، نشریه مرکز اسناد و خدمات پژوهشی وزارت امور خارجه، سال سوم، شماره (11)- تابستان 1381، ص64.
مجتهدزاده، پیروز، 1381. جغرافیای سیاسی و سیاست جغرافیایی، تهران: سمت.
موحد دانش، علی اصغر، 1373. هیدرولوژی آبهای سطحی ایران، تهران: سمت.
نامی، محمد حسن و عزتی، عزت الله، 1392. تحلیل ژئوپلیتیکی مرز ایران و عراق و تأثیر آن بر امنیت ملی. تهران: نشر دانا پناه
نامی، محمد حسن، 1390. جغرافیای سیاسی آبهای مرزی ایران (رودخانهها). تهران: نشر زیتون سبز
نامی، محمدحسین؛ محمدپور، علی، 1389، بررسی هیدروپلیتیکی حوضههای غرب کشور (مورد مطالعه: زاب، سیروان و الوند)، مجله جغرافیا و توسعه ی ناحیهای، بهار و تابستان، صص 165-133.
نهازی، غلامحسین، 1378. بحران آب در خاورمیانه، تهران: مرکز مطالعات استراتژیک خاورمیانه.
نامی، محمد حسن؛ محمدپور، علی، 1387. جغرافیای کشور عراق با تأکید بر مسائل ژئوپلیتیک، سازمان جغرافیایی نیروهای مسلح.
Baker، Pauline H. (2010), Iraq on The Edge، Iraq Report.10، 2009-2010, the found for peace، available at: http://www.fundforpeace.org/web/images/pdf/iraq10full.pdf، p. 50
Beaumont, Peter. (1997). “Restracturing of Water Usage in the Tigtis Euphrates Basin: The Impact of modern water management policies”; university of wales, lampter. At: www. yale. Edul environment t/publication bulletin.
Wolf, A. T., Natharius, J. A., Danielson, J. J., Ward, B.S., & Pender, J. K,(1999), “International river basins of the word’. Water Resources Development.