تحلیل فرگشت های جهانی در ظهور و صعود نظام پهلوی در ایران بر اساس نظریه نظام- جهان مدرن

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

گروه علوم سیاسی دانشکده علوم انسانی دانشگاه گیلان

چکیده


تحلیل گذار و تبدیل نظام‌های حکومتی در چرخه نظام- جهان مدرن از عمده مسائل سیاست جهان و ایران است. هدف این پژوهش تحلیل چرخش نظام حکومتی ایران در دهه 1290. ش بر اساس نظریه نظام- جهان مدرن است. مفروض های این مقاله بر تغییرات همگن و بر فرگشت های تقسیم‌کار جهانی توسط دستگاه دولتی پرتوان تاکید دارد. سؤال اصلی پژوهش این است که تغییر و تبدیل نظام حکومتی ایران از قاجار به پهلوی در دهه 1920 چگونه بر اساس نظام- جهان مدرن قابل‌تحلیل است؟ در راستای جواب به سؤال فوق این فرضیه به‌عنوان جواب موردبررسی قرار می‌گیرد که گذار نظام حکومتی از قاجار به پهلوی متناسب با چرخش نظام – جهان مدرن در راستای تقسیم‌کار جهانی و تابعیت سازمان اجتماعی کار صورت پذیرفت. در فرگشت ابتدایی توسط دولت پرتوان کودتای سوم اسفند 1299. ش رخ داد و هژمون قدرت فائقه به شکل خشونت‌گرایانه و با نقش‌آفرینی قزاق‌ها نمود یافت. اما سپس با همگن‌سازی فرهنگی توسط بوروکراتها و متجددین روشنفکر موجبات تابعیت سازمان کار و چرخش از جامعه‌ی حاشیه‌ای به جامعه‌ی نیمه پیرامونی فراهم گردید. و ایران به‌منزله‌ی منطقه‌ی مزیت مند اقتصادی در انباشت سرمایه بیشتر برای اقتصاد سرمایه‌داری جهانی ایفای نقش نمود. اطلاعات مقاله به طریق اسنادی جمع‌آوری و با روش تحلیلی- توصیفی نگارش شده است.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Analysis of Global Evolution in Pahlavi Rise in Iran Based on System-Modern World Theory

نویسنده [English]

  • Mohammad Hossein Esmaeili Sangari
political science group. University of Guilan
چکیده [English]

Analyzing the transition and transformation of government systems in the system of the modern world system is one of the major issues of world politics. The purpose of this study is to analyze the rotation of the Iranian system of government in 1920 based on the modern world-system theory. The assumptions in this paper emphasize homogeneous changes and shifts in the global division of labor by a powerful state apparatus. The main question of the research is how the transformation of the Iranian regime from Qajar to Pahlavi in 1920 can be analyzed on the basis of the modern world system? In response to the above question, the hypothesis that the regime's transition from Qajar to side-by-side with the turn of the modern world system in line with the global division of labor and the citizenship of the social work organization is made. In the early development by the powerful government of the third coup d'état of March 1929, the hegemony of the power of the jurisprudence appeared violently and with the role of the Kazakhs. But then, with cultural homogenization by bureaucrats and modern intellectuals, the organization of work organization and the shift from marginal society to semi-peripheral society was made possible. And Iran, as an economically advantageous region, played a role in accumulating more capital for the global capitalist economy. The information of the article was collected through documents and was written by an analytical-descriptive method.

کلیدواژه‌ها [English]

  • " Iran"
  • " Pahlavi"
  • " Transition"
  • " Semi-Periphery"
  • " Modern world system"
آبراهامیان، یرواند (1389)، تاریخ ایران مدرن، چاپ 4، ترجمه محمدابراهیم فتاحی، تهران: نشر نی.
آپتون، جوزف (1359)، نگرشی بر تاریخ ایران نوین، ترجمه یعقوب آژند، تهران: نیلوفر.
آوری، پیتر (1373)، تاریخ معاصر ایران، ترجمه رفیع مهرآبادی، تهران: موسسه نشر عطایی.
احمدی، حمید (1376)، «ساختارگرایی در نظریه روابط بین‌الملل، از والرشتاین تا والتز»، مجله حقوق و علوم سیاسی دانشگاه تهران، شماره 37.
اشرف، احمد (1352)، موانع تاریخی رشد سرمایه‌داری در ایران: دوره قاجاریه، تهران: نشر زمینه.
اشرف، احمد و بنوعزیزی، علی (1372)، «طبقات اجتماعی در دوره پهلوی»، راهبرد، شماره 2.
بروجردی، مهرزاد (1389)، تراشیدم، پرستیدم، شکستم، تهران: نگاه معاصر.
بهشتی سرشت، محسن، رحیمی، عبدالرفیع، آدینه وند، مسعود (1394)، «جایگاه بازاریان و اصناف در تحولات سیاسی و اقتصادی ایران از 1299 تا 1310. ش»، فصل‌نامه پژوهش‌های تاریخی، سال هفتم، شماره سوم، پیاپی 27، صص 38-19.
بشیریه، حسین (1374)، جامعه‌شناسی سیاسی، تهران: نشر نی.
بلوشر، فون (1363)، سفرنامه، ترجمه کیکاووس جهانداری، تهران: خوارزمی.
 پهلوی، محمدرضا (1347)، مأموریت برای وطنم، تهران: بنگاه ترجمه و نشر کتاب.
ذکایی، محمد سعید، صولتی، مهران (1397)، «ایران پیرامونی و تحول روابط دولت- ملت در عصر پهلوی اول»، فصلنامه علوم اجتماعی، سال 27، شماره 82، صص 97-71.
راوندی، مرتضی (1344)، تاریخ تحولات اجتماعی ایران، جلد 3، تهران: امیرکبیر.
ساعی، احمد (1388)، توسعه در مکاتب متعارض، تهران: نشرقومس.
سرحدی قهری، رضا، ومنشادی، مرتضی (1397)، «تحول در صورت‌بندی اجتماعی و بسیج سیاسی در انقلاب اسلامی ایران»، دو فصلنامه تحقیقات اجتماعی، سال 8، شماره 2، صص 34-1.
سمیعی، علیرضا و خداپرست، یونس (1389)، «حکومت شخصی و کودتای نظامی در ایران معاصر»، فصلنامه مطالعات سیاسی، سال سوم، ش 10، صص 88-55.
سو، آلوین (1378)، تغییر اجتماعی و توسعه، ترجمه محمود حبیبی، تهران: مطالعات راهبردی.
سینایی، وحید (1384)، دولت مطلقه، نظامیان و سیاست در ایران (1357-1299)، تهران: انتشارات کویر.
شهبازی، عبدالله (1379)، «نقش کانون‌های استعماری در کودتای 1299 و صعود رضاخان»، فصلنامه تاریخ معاصر ایران، س 4، ش 15 و 16، صص 39-18.
عیسوی، چارلز (1362)، تاریخ اقتصادی ایران، ترجمه یعقوب آژند، تهران: نشر گسترده.
غنی، سیروس (1377)، ایران، برآمدن رضاشاه و نقش انگلیسی‌ها، ترجمه حسن کامشاد، تهران: نیلوفر.
 فلاح توتکار، حجت، پررویش، محسن (1391)، مواضع علما در برابر کودتای سوم اسفند 1299، مطالعات تاریخ اسلام، سال 4، شماره 12، صص 55-35.
فوران، جان (1378) مقاومت شکننده: تاریخ تحولات اجتماعی ایران، چاپ دوم، ترجمه: احمد تدین، تهران: موسسه فرهنگی رسا.
قوام، عبدالعلی (1384) روابط بین‌الملل نظریه‌ها و رویکردها، تهران: سمت.
کاتوزیان، محمدعلی همایون (1382)، اقتصاد سیاسی ایران، ترجمه محمدرضا نفیسی و کامبیز عزیزی، تهران: مرکز.
کامبخش، عبدالصمد (بی‌تا)، جنبش کارگری در ایران، انتشارات حزب توده ایران.
لمبتون، آن کترین سواینفورد (1345)، مالک و زارع در ایران، ترجمه منوچهر امیری تهران: بنگاه ترجمه و نشر کتاب.
مختاری، علی (1390)، «بررسی نسبت فرهنگ سیاسی با کودتا در ایران بررسی موردی کودتای سوم اسفند 1299 و 28 مرداد 1332. ش»، دانشگاه تربیت مدرس، گروه علوم سیاسی، مقطع دکتری، گرایش مطالعات ایران.
ملک‌زاده، مهدی (1363)، تاریخ انقلاب مشروطیت ایران، جلد دوم تهران: انتشارات علمی.
میلیسپو، آرتور (1356)، مأموریت آمریکایی‌ها در ایران، ترجمه حسین ابو ترابیان، تهران: پیام.
والرشتاین، امانوئل (1394)، (الف)، پایان جهان، آن‌گونه که آن را می‌شناسم، ترجمه، حسین حسنی، تهران: نشر ترجمان.
والرشتاین، امانوئل (1394)، (ب)، سیاست و فرهنگ در نظام متحول جهانی، ژئوپلیتیک و ژئوکالچر، ترجمه، پیروز ایزدی، تهران: نشر نی.
والرشتاین، امانوئل (1394)، (ج)، علوم اجتماعی نیندیشیدنی، محدودیت‌های پارادایم‌های قرن نوزدهمی، ترجمه، احمد نادری، تهران: نشر ترجمان.
والرشتاین، امانوئل (1395)، نظام جهان مدرن، کشاورزی سرمایه دارانه و خاستگاه اقتصاد جهانی اروپا در سده شانزدهم، ترجمه سناءالدین سراجی جهرمی، تهران: پژوهشگاه فرهنگ هنر و ارتباطات.
Cairns, Rebeca (2017),”The Representation of Asia in Victorian Senior Secondary History Curriculum”, Deakin University. Access to PhD Thesis. A.

Enter, Marvin (1977),”Russo-Persian Commercial Relation, 1828 1914”, p: 77.

Dro.Deakin.edu.au >eserv > Cairns-therepresentation-2018.
Gunder Frank, Andre (1967), Capitalism and Underdevelopment in Latin America (New York: Monthly Review Press, 1967), World Accumulation, 1492-1789 (New York: Monthly Review Press, 2009, first published 1978).
Linklater, Andrew (1996),”Marxism”, in Scott Burchill (ed.), Theories of International Relations (London: Macmillan Press), p.129.
Wallerstein, Immanuel, (1981), “The Rise and Future Demise of the World Capitalist System: Concepts for Comparative Analysis”, in Richard Little and Michael Smith (eds.), Perspectives on World Politics (London: Croon Helm), p. 379.
Wallerstein, I (1989), “The Modern World-System”, Vol. III: The Second Great Expansion of the Capitalist World-Economy, 1730-1840’s. San Diego: Academic Press.
Wallerstein, Immanuel, (1993), “The World- System after the Cold War”, Journal of Peace Research, vol.30, no.1, p.375.