جایگاه راهبرد بازدارندگی برون‌مرزی در منظومه دفاعی ـ امنیتی جمهوری اسلامی ایران درآسیای جنوب غربی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری علوم سیاسی، گرایش آینده پژوهی مطالعات سیاسی انقلاب اسلامی

2 استاد علوم سیاسی دانشگاه شاهد

3 استادیار علوم سیاسی دانشگاه شاهد

چکیده

برجسته‌ترین و مهم‌ترین کار ویژه‌ی متولیان بخش نظامی ـ امنیتی یک کشور، گزینش و کاربست راهبرد مطلوب به منظور عینیت‌بخشی به امنیت مرزی ـ سرزمینی است. ایران در گستره‌ی بحران‌زا و چالش‌آفرین غرب آسیا قرار دارد و مشخصاً نواحی غربی آن از دیرباز در معرض تهدیداتِ وجودی و پایدار قرار داشته است. تصمیم‌سازان حوزه سیاسی ـ دفاعی ایران علاوه بر استقرار یگان‌های کارآزموده‌ی نظامی ـ اطلاعاتی در مناطق مرزی، اتخاذ یک راهبرد برون‌مرزی به منظور دور نگه داشتن تهدیدات از مرزهای بین‌المللی را اهرمی مناسب می‌پندارند که فقدان آن تأمین و تثبیت امنیت در چنین محیط بحران‌زایی را دشوار می‌سازد. سؤال اصلی پژوهش این است که راهبرد بازدارندگی برون‌مرزی چه جایگاهی در منظومه‌ی سیاست دفاعی ـ امنیتی ایران در منطقه غرب آسیا دارد؟ راهبرد برون‌مرزی ایران دارای چهار لایه‌ی دفاعی در عراق، سوریه، لبنان و یمن است، در این میان سپاه قدس محور شبکه را تشکیل داده و حزب‌الله لبنان، حشدالشعبی، انصارالله، تیپ فاطمیون و زینبیون حلقه‌های شبکه را شکل می‌دهند. این راهبرد ماهیت تهاجمی نداشته بلکه هدف پایه‌ای آن ایجاد نوعی سامانه‌ی بازدارنده و تدافعی جهت مقابله با منابع تهدید است. یافته‌های پژوهش نشان می‌دهد که پیامدهای مطلوب راهبرد بازدارندگی برون‌مرزی نظیر مقابله با تهدید تروریسم، موازنه نامتقارن در برابر دشمنانی نظیر آمریکا و اسرائیل، تقویت عمق استراتژیک و در نهایت حفظ و تثبیت امنیت سرزمینی باعث شده تا در سپهر سیاست خارجی ایران جایگاه بسیار مهمی داشته باشد. روش پژوهش کیفی بوده، مسئله اصلی با رویکرد توصیفی ـ تحلیلی بررسی شده و ابزار گردآوری داده‌ها نیز فیش‌برداری است.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

The Position of Overseas Deterrence Strategy in the Defense-Security System of the Islamic Republic of Iran in West Asia

نویسندگان [English]

  • mohammadjavad fathi 1
  • mohammadrahim eivazi 2
  • sohreh pirani 3
1 phd
2 phd
3 phd
چکیده [English]

The most prominent and important task of those in charge of the military-security sector of a country is to select and apply the desired strategy in order to give objectivity to border-territorial security.Iran is in the midst of crisis-ridden and challenging West Asia, and its western regions have long been threatened with existential and lasting threats.In addition to deploying experienced military-intelligence units in the border areas, Iranian political-defense decision-makers see the adoption of an extraterritorial strategy to keep threats from international borders as a leverage whose absence makes it difficult to ensure security in such a crisis-ridden region.The main question of the research is what is the position of the extraterritorial deterrence strategy in the system of Iran's defense-security policy in the West Asian region. Iran's foreign policy strategy has four layers of defense in Iraq, Syria, Lebanon, and Yemen. In this strategy, the Quds Force has formed the axis of the network, and Hezbollah of Lebanon, Hashd al-Shaabi, Ansarullah, the Fatimid Brigade and Zeinabion have formed the network's linksThis strategy is not aggressive in nature, but aims to create a kind of deterrent and defensive system to deal with threatening resources.The research findings show that the desired consequences of the extraterritorial deterrence strategy, such as countering the threat of terrorism, asymmetric balance against enemies such as the United States and Israel, strengthening strategic depth, and ultimately maintaining territorial security, have caused it to have an important position in Iran's foreign policy.Iran has a very important position.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Cross-border deterrence
  • Iran
  • Threat perception
  • West Asia
  • Axis of Resistance
آدمی، علی و کشاورز مقدم (1394)، «جایگاه مجموعه امنیتی محور مقاومت در سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران»،فصلنامه مطالعات سیاسی جهان اسلام، دوره 4، شماره 2، صص 19-1.
قاسمی، فرهاد (1390)، نظریه‌های روابط بین‌الملل ومطالعات منطقه‌ای، تهران: نشر میزان.
قاسمی، فرهاد و دیگران (1397)، «عربستان سعودی وبازدارندگی شبکه‌ای علیه جمهوری اسلامی ایران»، فصلنامه مطالعات راهبردی، سال بیست و یکم، شماره سوم، شماره 81، صص 160-135.
عباسی، ابراهیم و دیگران (1395)، «الگوی امنیتی بازدارندگی در تنگه هرمز و امنیت ملی جمهوری اسلامی ایران»، پژوهش‌های راهبردی سیاست، سال پنجم، شماره 17، شماره پیاپی 47، صص 80-59.
فتحی، محمدجواد و جهانبین، فرزاد (1398)، «تبیین بحران ژئوپولیتیکی یمن: عوامل و بازیگران»، فصلنامه سیاست جهانی، دوره 8، شماره 1، صص 228-193.
vatanka,alex (2018), iran’s use of shi‘i militant proxies ideological and practical expediency versus uncertain sustainability,the middle east institute,policy paper.
Katzman, Kenneth (2019), Iran’s Foreign and Defense Policies, Congressional Research Service,R44017.
Fulton,Will and others (2013), Iranian strategy in Syria,isw,institute for the study of war,praescient analytics.
byman,daniel and moller,sara (2016), the united states and the middle east:interests, risks and costs,sustainable security:rethinking american national security,the tobin project.
bassiri,aniseh and pantucci,Rafael (2016), understanding iran’s role in the syrian conflict,rusi,occasional paper.
vakil,sanam and quilliam,neil (2019), getting to a new iran deal a guid for trump, washinton,tehran, europe and the middle east, middle east and nort africa programme,research paper.
khan,shahedul (2010), good governance and national security, biiss journal, vol. 31, no. 4.
rajmil,Daniel (2015), the middle east; deterrence and nuclear deterrence,journal of the spanish institute for strategic studies,no,6.
gisselquist,Rachel (2012), what does good governance mean?policy paper, the united nations university (unu).
ali,Muhammad (2013), governance and good governance: a conceptual perspective, the dialogue,volume x number 1.
jolfers,Arnold (1962), national security as an ambiguous symbol,political science quarterly (new york),no.67.
heras,Nicholas (2017), iraq’s fifth column: iran’s proxy network,the middle east institute, policy paper,2017-02
perteghella,annalisa (2019), Iran in iraq and syria: be careful what you wish for, italian institute for international political studies,policy paper,commentary.
sadjadpour,karim (2018), iran’s unwavering support to assad’s syria,combating terrorism center,syria special issue, volume 6, issue 8.
Uskowi,Nader (2018), "Examining Iran’s Global Terrorism Network" ,Washington Institute for Near East Policy,available at:,www.washingtoninstitute.org/uploads/Documents/ testimony/uskowitestimony20180417.pdf
yan,holly (2013), "syria allies:why russia, iran and china are standing by the regime", available at: https://edition.cnn.com/ 29/08/1013/world/meast/syria-iran-china-russia-supporters/index.html
nationalinterest (2019), why iraq is ripe for conflict with israel, available at: https://nationalinterest.org/blog/buzz/why-iraq-ripe-conflict-israel-75956.
Globalsecurity (2019), yemen / houthi missiles,available at:https://www.globalsecurity.org/wmd/world/yemen/index.html
bodansky,yossef (2019), has iran won the war for the middle east?available at: https://oilprice.com/geopolitics/middle-east/has-iran-won-the-war-for-the-middle-east.html
ridel,bruce (2011), "brezhnev in the hijaz, the national interest", available at: https://nationalinterest.org/article/brezhnev-the-hejaz-5733
barnard,anne and others (2018), "iran,deeply embedded in syria,expands‘axis of resistance", new york times,available at: https://www.nytimes.com/2018/02/19/world/middleeast/iran-syria-israel.html.
abdul-zahra, qassim and karam,zeina (2020), "us kills iran’s most powerful general in baghdad airstrike", available at:https://apnews.com/5597ff0f046a67805cc233d5933a53ed.
dehghanpisheh,babak (2020), "who was qassem soleimani?", available at: https://thewire.in/world/who-was-qassem-soleimani