ابتکار کمربند- راه چین و منافع جمهوری اسلامی ایران

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشیار روابط بین‌الملل، گروه علوم سیاسی دانشگاه اصفهان و استاد همکار در: School of International Studies, Sun Yat-sen University, Zhuhai, China

2 کارشناس ارشد روابط بین الملل، گروه علوم سیاسی دانشگاه اصفهان

چکیده

چین برای گسترش حوزة نفوذ و تأثیرگذاری بر دیگر مناطق، در سیاست خارجی خود دست به ابتکاراتی زده است که احیای جاده ابریشم جدید یکی از این ابتکارات است. طرح جاده ابریشم جدید در سال ۲۰۱۳ توسط «شی جین پینگ» رئیس‌جمهور چین به‌طور رسمی اعلام شد. پیشبرد طرح ابتکار کمربند - راه باعث گسترش نفوذ چین در خاورمیانه به‌ویژه ایران خواهد شد که به‌تبع آن ضریب نفوذ سیاست خارجی چین در منطقه افزایش خواهد یافت. این مقاله بر آن است تا در راستای تبیین منافع ابتکار کمربند - راه برای ایران ضمن برشمردن کریدورهای کمربند - راه به بررسی اصول، اهداف و برنامه‌های سیاست خارجی چین در خاورمیانه در تحقق این ابتکار برای ایران بپردازد و پیامدهای آن را مورد ارزیابی و مداقه قرار دهد و می‌کوشد به این سؤال پاسخ دهد که ابتکار کمربند - راه چینی چه پیامدهایی برای منافع ملی ایران در خاورمیانه دارد؟ بحث اصلی مقاله آن است که در صورت عملی شدن ابتکار کمربند - راه چین، از طریق توسعه زیرساخت‌های تعاملات تجاری و فرهنگی در منطقه، جذب سرمایه‌گذاری خارجی، کمک به گسترش امنیت منطقه، منافع اقتصادی و استراتژیک ایران هم در سطح داخلی و هم‌سطح منطقه‌ای تأمین می‌شود.
 

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

China’s Belt and Road Initiative and the Interests of the Islamic Republic of Iran

نویسندگان [English]

  • Enayatollah Yazdani 1
  • Mona Abdi 2
1 Associate Professor, Department of Political Science. University of Isfahan, and School of International Studies, Sun Yat-sen University, Zhuhai, China.
2 MA in International Relations, Department of Political Sciences, University of Isfahan
چکیده [English]

China has taken initiatives, including the revival of the Silk Road in its foreign policy, aiming to expand the sphere of influence in the other regions. The Chinese Belt and Road Initiative was presented by Chinese president Xi JinPing in 2013. It should be noted that the expansion of New Silk Road project is likely to promote in the Middle East particularly Iran would increase China’s power.
In an attempt to explore the advantages and disadvntages of Belt and Road initiative for Iran, this paper while addressing the corridors, tries to explain the doctrine and foreign policy objectives in the Middle East at the creation of the initiative for Iran. It tries to answer the question that what are the consequences of the Chinese's Road and Belt Initiative for Iran's national interests in the Middle East? The main point of this article is that in the case of implenting the China's Belt and Road initiative by developing the infrastructure of trade and cultural interactions in the region, attracting foreign investment, helping to expand regional security, Iran's economic and strategic interests both domestically and regionally will be provided.
 

کلیدواژه‌ها [English]

  • Belt and Road Initiative
  • China’s Foreign Policy
  • Middle East
  • Islamic Republic of Iran Interests
  • Security

مراجع

ارغوانی پیرسلامی، فریبرز، پیرانخو، سحر (1396)، «جاده ابریشم نوین به‌مثابه راهبرد سیاست خارجی چین»، فصلنامه روابط خارجی، 9(35)،42.
امینی، امیدعلی، تاجری، علی‌اکبر و اسدی، منصور (1397)، «پیامدها و آثار ژئواکونومیکی ناشی از توسعه بندر گوادر و بندر چابهار بر یکدیگر»، فصلنامه تخصصی علوم سیاسی، 14(45).
امیراحمدیان، بهرام (1382)، «کریدور شمال - جنوب و اهمیت آن در همگرایی منطقه‌ای»، فصلنامه مطالعات آسیای مرکزی و قفقاز،1 (4).
امیراحمدیان، بهرام، صالحی دولت آ‍بادی، روح‌الله (1395)، «ابتکار جاده ابریشم جدید چین (اهداف، موانع و چالش‌ها)»، فصلنامه مطالعات روابط بین‌الملل، 9(36)، صص 9-42.
برای آگاهی بیشتر بنگرید به: قرارداد جامع همکاری 25 ساله،22/04/99: tabnak.ir/0049Yc.
تقی‌زاده انصاری، محمد (1395)، «چالش بانک سرمایه‌گذاری زیرساخت آسیا و هژمونی مالی اقتصادی آمریکا»، فصلنامه سیاست جهانی، دوره پنجم، 2(16)، صص 147-176.
حریری، مجید رضا (1399)، رئیس اتاق بازرگانی ایران و چین: واقعیت روابط اقتصادی ایران و چین باید روشن شود، ایران آنلاین، 26 فروردین‌ماه.
خدا قلی‌پور، علیرضا (1396)، «ابتکار کمربند - راه چین و تأثیر آن بر منافع جمهوری اسلامی ایران»، فصلنامه سیاست خارجی، 31(1)، صص 17-49.
دهقان، محمود (1395)، تحلیل نقش بندر چابهار در کریدور ارتباطی شمال و جنوب توسعه محور شرق، نهمین کنگره انجمن ژئوپلیتیک ایران و اولین همایش انجمن جغرافیا و برنامه‌ریزی مناطق مرزی ایران، زاهدان، انجمن ژئوپلیتیک ایران و اولین همایش انجمن جغرافیا و برنامه‌ریزی مناطق مرزی ایران.
راودراد، اعظم، حاجی محمدی، علی (1389)، «تفاوت شناخت حاصل از گردشگری واقعی و گردشگری مجازی بر پایه نظریه روایت»، فصلنامة تحقیقات فرهنگی ایران، 3(2).
رجب نسب، حمید (1380)، «بررسی تئوریک توسعه، گوناگونی قومی و همبستگی ملی»، مطالعات ملی، 3(9)، صص 103.
رئوفی، مجید، ملکی، عباس (1396)، راه ابریشم جدید؛ یک کمربند یک جاده؛ نظریه چینی برای رهایی از محدودیت‌های استراتژیکی، تهران: انتشارات مؤسسه ابرار معاصر تهران.
سعیدی، ناصر، رئیسی، فاروق، رزم‌جویی، دامون و تنیکو، قنبر (1391)، مقایسه تطبیقی مزیت‌ها و قابلیت‌های بنادر گوادر پاکستان و چابهار ایران با محوریت ترانزیت، چهاردهمین همایش صنایع دریایی، تهران.
شاه‌محمدی، پریسا (1396)، «چالش‌های سیاسی و امنیتی راهبرد چین برای جمهوری اسلامی ایران»، فصلنامه آسیای مرکزی و قفقاز، 100.
شریعتی‎نیا، محسن (1395)، «کمربند اقتصادی جاده ابریشم: زنجیره ارزش چین محور»، فصلنامه روابط خارجی، 8(31)، صص 85-113.
شریعتی‎نیا، محسن، عزیزی، حمیدرضا (1396)، «همکاری ایران و چین در کمربند اقتصادی جاده ابریشم»، فصلنامه روابط خارجی، 9(4)، صص 7-29.
شهنوازی، آرمان (1393)، مطالعه تطبیقی بندر آزاد چابهار با بندر گوادر پاکستان از لحاظ عملکرد اقتصادی و سیاسی، پایان‌نامه برای دریافت درجه کارشناسی ارشد (جغرافیای سیاسی)، دانشگاه آزاد اسلامی واحد آزاد واحد تهران مرکز، زمستان.
علمایی‎فر، ابوالفضل (۱۳۹۶)، جامعه، سیاست و اقتصاد در چین امروز، تهران: مؤسسه فرهنگی مطالعات و تحقیقات بین‌المللی ابزار معاصر.
       قوام، عبدالعلی (1388)، روابط بین‌الملل: نظریه‌ها و رویکردها، تهران: انتشارات سمت.
 کیانی مقدم، منصور، تهمک، سبحان، ایران‌شاهی، حمیدرضا (1391) تحلیلی بر وضعیت بندر چابهار در مقایسه با بندر گوادر جهت تبدیل‌شدن به دروازه شاهراه اقتصادی آسیای میانه و اروپای شرقی، دانشگاه دریانوردی و علوم دریایی چابهار: اولین همایش ملی توسعه سواحل مکران و اقتدار دریایی جمهوری اسلامی ایران.
مدیرشانه‌چی، محسن (1369)، «ارتباطات و نقش آن در جهان امروز»، مجله سیاست خارجی، 4(3).
مشیرزاده، حمیرا (1389)، تحول در نظریه‌های روابط بین‌الملل، چاپ هشتم، تهران: سمت.
معین‌الدینی، میلاد (1396)، «طرح کمربند جادة چین: فرصت‌ها و چالش‌ها برای جمهوری اسلامی ایران»، اندیشکده راهبردی تبیین، (22).
نصیری، بهروز (1391)، «جاده ابریشم، بزرگ‌راه تبادل فرهنگ‌ها»، ماهنامه معرفت، (58).
Asian Development Bank (2014), “Central Asian Regional Economic Cooperation Corridor Performance Measurement and Monitoring: A Forward looking Retrospective”, Philippines, http://www.adb.org/sites/default/files/publication/148731/carec-cpmm-forward-looking-retrospective.pdf,accessed on: 2016/12/18.
Dougherty and P faltzagraff(1981), Contending Theories of International Rlations, New York: Harper Row Publishers, 2017/08/19.
Faucon, Benoit (2019), China Pulls Out of Giant Iranian Gas Project, The Wall Street Journal, October 6, https://www.wsj.com/articles/china-pulls-out-of-giant-iranian-gas-project-11570372087.
Fedorenko,Vladmir(2013), “The New Silk Road Initiatives In Central Asia”. RETHINK PAPER 10, Institute Washington DC, Available at: www.rethinkinstitute.org/wp-content.
Fung BusinessIntelligence Centre2015, “The Silk Road Economic Belt and the 21 Century Maritime Silk Road”, May.
Garlick, Jeremy & Havlová, Radka(2020), The dragon dithers: assessing the cautious implementation of China’s Belt and Road Initiative in Iran, Eurasian Geography and Economics, : https://doi.org/10.1080/15387216.2020.1822197
Habova, Antonina (2015), “Silk Road economic belt: pivot to Eurasia or China’s way of foreign policy”. China’s Marshall Plan, (1).
Janardhan, Narayanappa(2020): Belt and Road Initiative: China’s Diplomatic-Security Tool in the Gulf?, Asian Journal of Middle Eastern and Islamic Studies, Volume 14,  Issue 1.
Li, J., Yao, Y., Xu, Y., Li, J., Wei, L., & Zhu, X. (2019). Consumer’s risk perception on the Belt and Road countries: Evidence from the cross-border e-commerce. Electronic Commerce Research, 19(4), 823–840. https://doi.org/10.1007/s10660-019-09342-x.
Lieber, Robert(1972), “Theory and World Politics”, Cambridge: Winthrop Publishers Inc.
Ma,X.,&Li,R.L. (2016). The Belt and Road „Initiative and the Two-way Investment between China and the Southern Nations. Pacific Journal, 24(2).
NDRC (National Development and Reform Commission, Ministry of Foreign Affairs, and Ministry of Commerce of the People’s Republic of China, with State Council Authorization). (2015), Vision and Actions on Jointly Building Silk Road Economic Belt and 21st-Century Maritime Silk Road (March). http://en.ndrc.gov.cn/newsrelease/201503/t20150330_669367.html (accessed on January 9, 2016).
Pargoo, Mahmoud, (2018), Why Chinese public diplomacy is failing in Iran, Al Monitor, October 26, https://www.al-monitor.com/pulse/originals/2018/10/iran-china-ties-public-diplomacy-image-perceptions-public.html.
Rezaei, Masoud and Vosoughi, Saeed (2017), Assessing Iran-China Defensive Relations during the Presidency of Hassan Rouhani, Strategic Studies of Public Policy, Volume 7, Issue 24, Autumn.  
Rippa, Alessandro2020, “Mapping the Margins of China’s Global Ambitions: Economic Corridors, Silk Roads, and the End of Proximity in the Borderlands.” Eurasian Geography and Economics 61 (1): 55–76.
Scobell, Andrew and Alireza Nader (2016), China in the Middle East: The Wary Dragon, RAND,https://www.rand.org/content/dam/rand/pubs/research_reports/RR1200/RR1229/RAND_RR1229.pdf.
Shepard, Wade (2017), The Real Role Of The AIIB In China S New  Silk Road, available at: http://www.forbes.com.
Solis, Mireya (2013), The Containment Fallacy: China and the TPP, Brooking, May 24, https://www.brookings.edu/blog/up-front/2013/05/24/the-containment-fallacy-china-and-the-tpp/.
State Council, (2015) “Vision and Actions on Jointly Building Silk Road Economic Belt and 21st-Century Maritime Silk Road”, The National Development and Reform Commission, http://en.ndrc. gov. cn/ newsrelease/ 201503/ t20150330_669367.html.
Taylor, Paul (1968), “the functionalist approach to the problem of international order: a defense” Political Studies, 16(3), 244.
Theofanis, Sotiris and Maria Boile (2015), “The Maritime Silk Road Initiative and the Mediterranean: Strategies, Tactics and Challenges”, in:Shipping, May, http://ekechamber.org/sites/default/files/SHIPPING%20MAY%202015-MARITIME%20SILK%20ROAD.pdf, accessed on:2017/02/14.
Wang, Xiyue(2020), China Won’t Rescue Iran, Foreign Policy, December 18, https://foreignpolicy.com/2020/12/18/china-wont-rescue-iran/.
Wilson, Jeffrey (2017), What dose China Want from the Asian Infrastructure Investment Bank?, Australian Institute of International Affairs. available at:  http://www.internationalaffairs.org.

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار