بررسی تطبیقی جایگاه ایران در کشورهای اسلامی خاورمیانه از نظر شاخص‌های اقتصادی توسعه انسانی(2005-2005)

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 استاد گروه جغرافیا دانشگاه گیلان

2 کارشناسی ارشد جغرافیا و برنامه‌ریزی روستایی دانشگاه گیلان

چکیده

درسال 1990 در گزارش برنامة عمران ملل متحد شاخص مرکب توسعه انسانی موسوم به HDI توسط کارشناسان آن سازمان مطرح شد، این شاخص از ترکیب شاخص‌های امید به زندگی، نرخ باسوادی و درآمد سرانه به‌دست می‌آید. بررسی شاخص‌های توسعه انسانی جزء ملزومات برنامه‌ریزی و تصمیم‌گیری برای هر کشوری به حساب می‌آید. در پژوهش حاضر سعی می‌شود تا با بررسی شاخص‌های اقتصادی توسعه انسانی کشورهای اسلامی خاورمیانه میزان محرومیت و توسعه آن‌ها را مورد ارزیابی قرار گیرد و پس از طبقه‌بندی به نمایش تفاوت‌ها و تشابهات کشورها پرداخته شود. داده‌های خام با جهان، کشورهای کمتر توسعه یافته و درحال توسعه مقایسه و بررسی شده‌اند. از نتایج تحقیق پیداست کشورهایی مانند سوریه، فلسطین، یمن و لبنان از نظر شاخص‌های یاد شده و درجه توسعه یافتگی دارای وضعیت ضعیف‌تری هستند. از دلایل این عقب ماندگی و جابه‌جایی رتبه‌ها می‌توان به جنگ‌های داخلی و خارجی، تهدیدات امنیت انسانی، سیاست‌های خارجی و منطقه‌ای، اختلافات ایدئولوژیکی و مرزی و همچنین شرایط جغرافیایی اشاره کرد.
 

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

A Comparative Study of Iran's Position in the Islamic Countries of the Middle East in Terms of Economic Indicators of Human Development (2005-2018)

نویسندگان [English]

  • Majid Yasouri 1
  • Narjes Momen 2
1 Faculty Member, Department of Geography, University of Guilan.
2 Master student of Geography and Rural Planning, University of Guilan.
چکیده [English]

In 1990, in a report by the United Nations Development Program (UNDP), a composite Human Development Index (HDI) was introduced by experts from that organization, a combination of life expectancy, literacy rate and per capita income. Examining human development indicators is one of the planning and decision requirements for any country. In the present study, we try to evaluate the degree of deprivation and their development by examining the economic indicators of human development in the Islamic countries of the Middle East, and after classifying, the differences and similarities of the countries are shown. Raw data have been compared with the world, less developed and developing countries. The results of the research show that countries such as Syria, Palestine, Yemen and Lebanon are in a weaker position in terms of these indicators and the degree of development. Reasons for this backwardness and shift in rank include civil and foreign wars, threats to human security, foreign and regional policies, ideological and border differences, as well as geographical conditions.
 

کلیدواژه‌ها [English]

  • Human Development
  • Economic Index
  • Middle East
  • Islamic

مراجع

آصف زاده، سعید و زکیه پیری (1383)، «مفاهیم توسعه انسانی و روند شاخص توسعه انسانی در ایران، دو فصلنامه طب جنوب»، دانشگاه علوم پزشکی و خدمات بهداشتی درمانی بوشهر، سال هفتم، شماره2.
اسفرم، فرشاد (1398)، «بررسی دو ضلعی قطر و عربستان و مولفه‌های تاثیر گذار این دو ضلعی بر تحولات سوریه و یمن از سال 2011 تا 2019»، پژوهشنامه تاریخ، سیاست و رسانه، سال دوم، شماره سوم.
حسینی، حسن (1384)، «توسعه و شاخص توسعه منابع انسانی و بررسی وضعیت آن در ایران»، پیک نور، سال ششم، شماره اول.
حیدری چیانه، رحیم و سونیا کرمی (1394)، «بررسی تطبیقی شاخص های توسعه انسانی ایران، مالزی و ترکیه با تاکید بر شاخص اقتصادی در دهه اخیر(2013-2004)»، مجله اقتصادی، شماره های 1و2.
حاجی علیزاد، جواد؛ مهدوی، مسعود؛ کردوانی، پرویز (1389)، «استفاده از مدل توسعه یافتگی موریس برای ارزیابی عملکرد طرح هادی(مطالعه موردی روستاهای شهرستان بناب)»، مجله چشم انداز جغرافیایی، سال پنچم، شماره13.
دهمرده، نظر؛ اسفندیاری، مرضیه؛ رادنیا، مرجان (1389)، «ارزیابی شاخص توسعه انسانی در استان سیستان و بلوچستان»، فصلنامه علمی پژوهشی رفاه اجتماعی، سال دهم، شماره36.
فیض زاده، علی (1383)، «بررسی مقایسه‎ای شاخصهای توسعه انسانی ایران و کشورهای همسایه»، فصلنامه رفاه اجتماعی، سال سوم، شماره9.
قربی، سید محمد جواد (1392)، «تهدیدات امنیت انسانی در فلسطین؛ افزایش ناامنی شهروندان فلسطینی در سطوح مختلف انسانی»، انقلاب اسلامی و مسئله فلسطین، دوره سوم، سال دهم، شماره35.
مطیعی لنگرودی، سید حسن و ابراهیم شمسایی (1394)، توسعه و کشاورزی پایدار(از دیدگاه اقتصاد روستایی)، چاپ دوم، تهران: انتشارات دانشگاه تهران.
محمد علیخانی، سلیمه؛ آصف زاده، سعید؛ محبی فر، رفعت؛ منتظری، علی (1389)، «بررسی شاخص توسعه انسانی در ایران و کشورهای منتخب»، فصلنامه پایش، سال یازدهم، شماره چهارم.
ویسی ناب، فتح الله؛ بابایی اقدام، فریدون؛ ابراهیم‌زاده آسمین، حسین (1391)، «بررسی تطبیقی وضعیت شاخص توسعه‎ی انسانی در کشورهای شبه قاره»، فصلنامه مطالعات شبه قاره دانشگاه سیستان و بلوچستان، سال پنجم، شماره هفدهم.
ویسی ناب، فتح الله و میرستار صدر موسوی (1395)، «بررسی تطبیقی وضعیت شاخص توسعه انسانی در کشورهای منتخب درحال توسعه(ایران، برزیل، پاکستان، ترکیه، مصر و مکزیک)»، فصلنامه جغرافیایی سرزمین، سال چهاردهم، شماره 53.
Anand, S & Ravallion, M (1993), Human Development in poor countries: On the role of privet incomes and public servies, Journal of economic perspectives, Vol7, N1.
International monetary funds (2019), Regional economic outlook, Middle east and central Asia.
UNDP(2018). Human development report
UNDP(2019). Human development report
UNDP(2020). Human development report
World Bank(2020). Human Capital Project. Islamic Republic of Iran
World Bank(2020). Islamic Republic of Iran Overview
World Bank(2021). Middle east & North Africa overvie

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار