تطبیق زمینه‌های شکل‌گیری ناتو و شورای همکاری خلیج فارس در برابر اتحاد جماهیر شوروی و جمهوری اسلامی ایران

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 گروه معارف دانشگاه بوعلی سینا همدان، ایران.

2 گروه معارف، دانشکده ادبیات و علوم انسانی، دانشگاه بوعلی سینا همدان، ایران.

چکیده

این نوشتار در نظر دارد که زمینه‌های شکل‌گیری پیمان آتلانتیک شمالی(ناتو) را در برابر اتحاد جماهیر شوروی سابق و زمینه‌های شکل‌گیری شورای همکاری خلیج فارس را در برابر جمهوری اسلامی ایران بصورت تطبیقی مورد بررسی و تبیین قرار داده و اینکه علل و عوامل موثر در شکل‌گیری ناتو در برابر اتحاد جماهیر شوروی و شورای همکاری خلیج فارس را در برابر جمهوری اسلامی ایران دارای چه شباهت‌ها و تفاوت‌هایی می‌باشد؟روش تحقیق مقاله حاضر توصیفی-تحلیلی و مطالعه موضوع به صورت تطبیقی در چارچوب نظریه «موازنه تهدید» است. اطلاعات لازم با استفاده از شیوه کتابخانه‌ای و با مراجعه به کتابها، مقالات، و نشریات داخلی و خارجی و منابع اینترنتی گردآوری شده است. یافته‌های پژوهش نشان می‌دهد بر اساس نظریه موازنه تهدید والت شاخص‌های ذکر شده در شکل‌گیری اتحادها (مجاورت، قدرت تهاجمی، نیات تهاجمی، افزایش قدرت تهاجمی) هم در شکل‌گیری ناتو علیه اتحاد جماهیرشوروی سابق و هم در شکل‌گیری شورای همکاری خلیج فارس علیه جمهوری اسلامی ایران موثر و قابل تطبیق می­باشد.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

A comparative study of the formation of NATO and the Persian Gulf Cooperation Council against the Soviet Union and the Islamic Republic of Iran

نویسندگان [English]

  • Hassan Jalalpoor 1
  • Mohammad Javad Harati 2
1 Department of Education, Bu Ali Sina University, Hamadan
2 Department of Education, Faculty of Literature and Humanities, Bu Ali Sina University, Hamadan
چکیده [English]

This article intends to comparatively study and explain the grounds for the formation of the North Atlantic Treaty Organization (NATO) against the former Soviet Union and the grounds for the formation of the Persian Gulf Cooperation Council against the Islamic Republic of Iran. What are the similarities and differences between the factors influencing the formation of NATO vis- -vis the Soviet Union and the GCC vis- -vis the Islamic Republic of Iran? " Is. Necessary information has been collected using the library method and by referring to books, articles, and domestic and foreign publications and Internet resources., Offensive power, offensive intentions, increasing offensive power) is effective and applicable both in the formation of NATO against the former Soviet Union and in the formation of the Gulf Cooperation Council against the Islamic Republic of Iran.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Balance Theory Theory
  • Soviet Union
  • NATO
  • Iran
  • Gulf Cooperation Council
آدام، ویلیام (1368)، «دکترین نظامی شوروی»، ترجمه علیرضا طیب، مجله اطلاعات سیاسی اقتصادی، ش 29، صص 15-23.
ابراهیمی­فر، طاهره (1378)، «بررسی علل واگرایی در منطقه خاورمیانه»، مجله سیاست خارجی، سال 13، ش 2، صص 379-396.
اسپوتنیک، (28/11/2019 )، «قدرت اتحاد جماهیر شوروی در عصر مدرن»،
آدرس: https://ir.sputniknews.com/russia/201911285521173
ایسنا (7/6/1396)، «شوروی 68 سال پیش اولین سلاح هسته‌ای خود را آزمایش کرد»،
المشروع الایرانی فی منطقه العربیه والاسلامیه (2013)، مرکز امیه للبحوث و الدراسات الاتراتیجیه، الطبعه الاولی.
امیر محمدی، بهرام (1368)، «جمعیت شوروی»، رشد آموزش جغرافیا، ش 17، صص 54-55.
تابناک، (19/6/1378)، «فروش سپر دفاع موشکی 7 میلیارد دلاری آمریکا به امارات»، آدرس: https://www.tabnak.ir/fa/news/17698.
ثقفی­عامری، ناصر(1366)، «بررسی اجمالی موقعیت استراتژیکی و سیاست خارجی شوروی»، مجله سیاست خارجی، ش 3، صص 509-538.
حافظ نیا، محمدرضا (1386)، قدرت و منافع ملی، تهران: نشر انتخاب.
حافظ نیا، محمدرضا (1381)، جغرافیایی سیاسی ایران، تهران: سمت.
دانشنامه ویکی پدیا.
دوست محمدی، احمد؛ غبیشی، عبدالعظیم و مرادی عباس آبادی (1389)، «تاثیرفعالیت‌های هسته­ای ایران بر همگرایی امنیتی در بین شورای همکاری خلیج فارس»، فصلنامه مطالعات سیاسی، سال دوم، ش 8، صص 29-51.
دهقانی فیروزآبادی، سید جلال (1389)، سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران، چاپ سوم، تهران: سمت.
دهقانی فیروزآبادی، سید جلال (1386)، «رویکرد اعراب به برنامه هسته‌ای ایران»، فصلنامه مطالعات خاورمیانه، سال 14، ش 2و3، صص 55-86.
دیپلماسی ایرانی (17/1/1391)، «مسابقه تسلیحاتی در خلیج فارس»، آدرس: http://irdiplomacy.ir/fa/news/1900876
ذوالنوری، سیدفرزاد و پروانه، فرهاد (1396)، «نگاهی به جنگ سرد، عوامل، ماهیت‌ها و پیامدها»، ماهنامه پژوهش‌های تاریخی، اجتماعی و سیاسی، شماره اول، اردیبهشت 1396، صص 101-116.
روشندل، جلیل (1374)، امنیت ملی و نظام بین الملل، تهران، سمت.
ریزابروکس (1379)، «روابط سیاسی  نظامی و ثبات رژیم‌های عربی در منطقه»، ترجمه محمد کمال سروریان، فصلنامه مطالعات راهبردی، سال سوم،ش3، صص195-211.
زاده علی، مهدی و میرحسنی فرشته (1396)، «ریشه‌های ایران هراسی از نگاه افکار عمومی جهان عرب»، فصلنامه سیاست خارجی، سال 31، ش2، تابستان 1396، صص 151-182.
شولزینگر، رابرت (1379)، دیپلماسی آمریکا در قرن بیستم:1898-1997، ترجمه محمد رفیع مهرآبادی، تهران: دفتر مطالعات سیاسی وزارت امورخارجه.
 شمانیوز (18/10/1398)، «معرفی تمام سلاح های ساخت ایران»، آدرس:https://www.shomanews.com.
صادقی اول، هادی؛ قاسمی، فرهاد و پورجم، بهاره (1395)، «مسابقه تسلیحاتی و مدیریت دفاع منطقه­ای در میان کشورهای حوزه خلیج فارس(1990-2010)»، فصلنامه مطالعات روابط بین‌الملل، سال 9،ش 35، پاییز1395، صص 117-140.
صرافی تبریزی، غلامرضا (1381)، «ناتو، گذشته، حال آینده»، مجله اطلاعات سیاسی اقتصادی، شماره 177-178، خرداد و تیر، صص 100-113.
 صالحی، علیرضا و محسنی، سجاد (1392)، «دستاوردهای نظامی ایران و معمای امنیت در خاورمیانه (با تاکید بر اعضای شورای همکاری خلیج فارس» فصلنامه سیاست خارجی، سال 27، ش1، بهار 1392، صص 49-70.
طبری، نقی (1381)، «نقش انقلاب اسلامی ایران در شکل‌گیری و استمرار شورای همکاری خلیج فارس»، مجله علوم سیاسی باقرالعلوم، ش 20، صص 91-104.
عالم، عبدالرحمن (1384)، بنیادهای علم سیاست، چاپ سیزدهم، تهران: نشر نی.
غفاریان، سیروس (1373)، «بحران برلین، بحرانهای پس از جنگ جهانی دوم»، رشد معلم، ش104، آبان1373، صص 6-11.
فردانیوز (13/7/1386)، «ایجاد سپر دفاع موشکی در بحرین»، آدرس: https://www.fardanews.com
فونتن، آندره (1364)، تاریخ جنگ سرد، ترجمه عبدالرضا، هوشنگ مهدوی. 6 ج، چاپ اول، تهران: نشر نو.
قریشی، مهدی (10/10/1397)، «اروپا زیر چکمه‌های آمریکا»، خبرگزاری دانشگاه ازاد اسلامی (آنا)، آدرس: https://ana.press/fa/news/32/346110.
قنبری جهرمی، محمدحسین (1386)، «کلیاتی پیرامون دکترین دفاعی»، مرکز تحقیقات راهبردی دفاعی، ماهنامه اطلاعات راهبردی، سال 5، ش 53، صص 19-35.
کاظمی، علی اصغر (1369)، نقش قدرت در جامعه و روابط بین‌الملل، تهران: نشرقومس.
لیتل، ریچارد (1389)، تحول در نظریههای موازنه قوا، ترجمه دکتر غلامعلی چگنی‎زاده، تهران: موسسه فرهنگی مطالعات و تحقیقات بین‎المللی ابرار معاصر.
ملکوتیان، مصطفی (1383)، «مقدمه‌ای بر جغرافیایی سیاسی و اهمیت استراتژیک ایران»، مجله دانشکده حقوق و علوم سیاسی دانشگاه تهران، ش 63، صص 203-221.
موسوی، سیدرسول (1383)، «تجربه خلع سلاح هسته‌ای قزاقستان»، مطالعات آسیای مرکزی و قفقاز، ش 48، زمستان 1383، صص 13-30.
میرحیدر،دره (1375)، مبانی جغرافیای سیاسی، تهران: سمت.
مینایی، مهدی (1381)، مقدمه‌ای بر جغرافیای سیاسی ایران، تهران: دفتر مطالعات سیاسی و بین‌المللی وزارت امور خارجه.
نصری، محسن (1386)، شکوه ملی در فناوری هسته‌ای، تهران: نشر حدیث راه عشق.
نصوحیان، محمدمهدی (1386)، «موانع همگرایی و ثبات در منطقه خلیج فارس»، مجله ره آورد سیاسی، ش 17، پاییز 1386، صص 143-162.
واعظی، محمود و اسدی، علی اکبر (1389)، شورای همکاری خلیج فارس: سیاست‌های خارجی و روندهای داخلی، تهران: پژوهشکده تحقیقات راهبردی.
Anstony ,John D ucke Jean Francois  Seznec  ,Tayyar Ari ,Wayn  E White (2008), War with Iran: Regional Reactions.  and Requirements ,Middle East Policy ,Vol.15,NO.3.
Bailey  Thomas (1956), The American Pageant :A History of the Republic Boston: Heath Company.
Clawson, Patrick (2010), The Perfect Handshake with Iran: Prudent Military Near East Policy, www.washingtoninstitute.org.   
Cordesman, Antony H (2009), Iranian Weapons of Mass Destruction: The Broader Strategic Context  (Center for Strategic and International Studies, Washington, D.C) .
Defensenews.com: U.S.Plans to Sell (2009), Patriot Missiles to Kuwait: http://www.defensenews.com
Ehteshami , Anousshiravan, (2002), the foreign policy of Iran , in the foreign policies of Middle Easte ,Boulder ,co:Lynne Rienner.p.283-390.
Delmas  claude (1961), Armement  Nuelaires et Guerr Froide. Paris: Flommoron.
Elman,Colin & Mirim Fendius Elman (2003), Lesson From Lakatos in Elman , Colin & Mirim Fendius Elman,(eds) Progrees in Internation Relations Theory. Harvard University Press.
Entessar, Nader (2004), Iras Security Challenges the Muslim World ol, 94.
Gangale, Thomas (2003), Alliance Theory: Balancing, Bandwagoning and Détente, San  Fracisco  State University. International Relations.  
  Goldstein, Joshua s, (1999), International Relations. New York: Longman.
Haghshenass ,Fariborz (2009), Iran's Asymmetric Naval Warfare. The Washington Institute for Near East Policy. www.washingtoninstitute.org,   
Henderson, simon (2008), Energy in Danger: Iran ,Oil and Washington ,DC: Washington institute for Near East Policy.
Khaitous, Tariq (2009), Arab Reactions to a Nuclear-Armed Iran, Washington ,DC: institute for Near East Policy.
Lorilyn, Bogle (2001), The cold  war,vol 5,New york Rutledge.
Crochtt, Richard (1994), The Fifty YearsWar :The US and Soviet, Union in World Politic ,London:Rutledge.
</http://www.sipri.org/databases/milex SIPRI Military Expenditure Database,<  
The Military Balance (2010), London : International  Institue For  Strategic  Studies.
Walt, Stephen M. (1985), “Alliance Formation and the Balance of World Power”, International Security, Vol.9, No.4.
Walt, Stephen M. (1987), The Origins of Alliances,  Ithaca, NY: Cornell. University  Press.
Walt, Stephen M. (1990),  The Origins of  Alliances , Ithaca, NY: Cornell. University Press
Wander, Philip and others (1997), Cold War Rhetoric: Strategy, Metaphor, and Ideology.  By Marti J . Medhurst  Robert L. Scott and Philip Wander. MSU Press.