نقش محوری‌‌‌‌‌ایالات متحده آمریکا در منطقه خلیج فارس و تاثیر آن بر امنیت ملی ج.ا .ایران (2020-2003).

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری جغرافیای سیاسی، گروه جغرافیا، دانشکده ادبیات، علوم انسانی و اجتماعی، واحد علوم و تحقیقات، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران.

2 دانشیارگروه جغرافیا، دانشکده ادبیات، علوم انسانی و اجتماعی، واحد علوم و تحقیقات، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران.

3 استادیار گروه جغرافیا، دانشکده ادبیات، علوم انسانی و اجتماعی، واحد علوم و تحقیقات، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران

چکیده

از زمان خروج بریتانیا از خلیج فارس در دهه 1970، ایالات متحده در فضای جنگ سرد به عنوان . یکی از دو ابرقدرت جهانی نقش ویزه ای در شکل گیری ترتیبات امنیتی در خاورمیانه و بخصوص خلیج فارس داشته است. آنها برای تسلط بر منطقه و جلوگیری از انجام اقدامات علیه منافع خود مجبور بودند نظم امنیتی ویژه ای را بر منطقه حاکم کرده تا استراتژی نظامی خود را اجرا کنند .براین اساس، اهمیت خاص تنگه هرمز و خلیج فارس به واسطه ذخایری مهمی از جمله نفت و گاز اهمیت راهبردی است و ‌‌‌‌‌ایران با طولانی‌ترین خط ساحلی یکی از بازیگران اصلی در‌‌‌‌‌ این حوزه محسوب می‌شود .نظر به اهمیت بالای خلیج فارس، عواملی به عنوان تهدید از جمله حضور قدرت‌های فرامنطقه‌ای چون آمریکا امنیت ملی جمهوری اسلامی‌‌‌‌‌ایران را تهدید می کند. قدرت‌های فرامنطقه ای به ‌دنبال رفع نیازهای خود می‌باشند که ماهیت آن اقتصادی است اما بیشتر تفسیر امنیتی از آن را نشان می‌دهند. ‌‌‌‌‌این مقاله درصدد پاسخ به ‌‌‌‌‌این پرسش است که نقش محوری ‌‌‌‌‌ایالات متحده آمریکا در منطقه خلیج فارس و تاثیر آن بر امنیت ملی ایران از سال 2003 تاکنون به چه صورت بوده است.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

The central role of America in the Persian Gulf region and its impact on the national security of the Islamic Republic of Iran (2003-2020).

نویسندگان [English]

  • ali haghighatshenas 1
  • abdoreza farajirad 2
  • ribaz ghorbaninejad 3
1 PhD student in Political Geography, Department of Geography, Faculty of Literature, Humanities and Social Sciences, Research and Sciences Unit, Islamic Azad University, Tehran, Iran.
2 Associate Professor, Department of Geography, Faculty of Literature, Humanities and Social Sciences, Research Sciences and Unit, Islamic Azad University, Tehran, Iran.
3 Assistant Professor, Department of Geography, Faculty of Literature, Humanities and Social Sciences, Research and Sciences Unit, Islamic Azad University, Tehran, Iran
چکیده [English]

Since the withdrawal of Britain from the Persian Gulf in the 1970s, the United States in the Cold War atmosphere as One of the world's two superpowers has played a significant role in the formation of security arrangements in the Middle East and especially in the Persian Gulf. In order to dominate the region and prevent actions against their interests, they had to impose a special security order on the region in order to implement their military strategy. Therefore, the special importance of the Strait of Hormuz and the Persian Gulf due to important reserves such as oil and Gas is of strategic importance and Iran, with the longest coastline, is considered one of the main players in this field. Considering the high importance of the Persian Gulf, factors such as the presence of extra-regional powers such as the United States threaten the national security of the Islamic Republic of Iran. Trans-regional powers seek to meet their needs, which are economic in nature, but mostly show a security interpretation of it. This article tries to answer the question of what has been the central role of the United States of America in the Persian Gulf region and its impact on Iran's national security since 2003.

کلیدواژه‌ها [English]

  • National Security
  • Islamic Republic of Iran
  • United States of America
  • Persian Gulf

مراجع

اسدی، بیژن (1381)، خلیج فارس و مسائل آن، تهران: انتشارات سمت.
افتخاری، اصغر (1381)، مراحل بنیادین اندیشه در مطالعات امنیت ملّی، تهران: پژوهشکده تهران: مؤسسه فرهنگی مطالعاتی و تحقیقات بین الملل ابرار معاصر.
الهی، همایون (1384)، خلیج فارس و مسائل آن، تهران: نشر قومس.
امینی، حسن (1383)، تأثیر حوادث یازده سپتامبر بر امنیت ملی جمهوری اسلامی‌ایران، قم: انتشارات اعتدال.
ایکنبری، جی جان (1383)، تنها ابر قدرت، هژمونی آمریکا در قرن 21، ترجمه عظیم فضلی پور، تهران: موسسه فرهنگی مطالعات و تحقیقات بین‌المللی ابرار معاصر تهران.
باقری، علی اکبر (1386)، «خلیج فارس، امنیت منطقه‌ای و اهداف سیاست خارجی جمهوری اسلامی‌ایران»، مجله معرفت، شماره 115، تیرماه.
بطحائی، میرابراهیم صدیق و محسن صبری (1394)، «بررسی تأثیر حضور امنیتی آمریکا و چین در حوزه ژئوپلیتیک خلیج فارس بر امنیت ملی جمهوری اسلامی‌ایران»، فصلنامه مطالعات فرهنگی و سیاسی خلیج فارس.
پیری سارمانلو، اژدر (1395)، «ژئوپلیتیک خلیج فارس؛ تهدیدها فرصت‌های فراروی جمهوری اسلامی‌ایران»، ماهنامه پژوهش ملل، سال اول: شماره 5.
ترازنامه انرژی، (1383)، معاونت امور انرژی دفتر برنامه ریزی، تهران: وزارت نیرو، چاپ غزال.
جعفری سیریزی، حسین و زهبری، مهناز (1393)، «بررسی تأثیر حضورایالات متحده در خلیج فارس بر امنیت ملی‌ایران»، اولین همایش علمی پژوهشی خلیج فارس، دانشگاه تربیت حیدریه، 50.
حافظ نیا، محمد رضا و رومینا، ابراهیم (1384)، «تحول روابط‌ایران و عربستان و تأثیر آن بر ژئوپلیتیک خلیج فارس»، فصلنامه تحقیقات جغرافیایی، شماره 77.
ربیعی، علی (1383)، مطالعات امنیت ملّی، تهران: مرکز چاپ و انتشارات وزارت امورخارجه.
عبداللّه خانی، علی (1383)، نظریه‌های امنیت، مقدمه‌ای بر طرح ریزی دکترین امنیت ملّی، تهران: موسسه فرهنگی مطالعات و تحقیقات بین‌المللی ابرار معاصر تهران.
عزتی، عزت الله (1366)، جغرافیای نظامی‌ایران، تهران: انتشارات دانشگاه افسری.
قامت، جعفر (1379)، «اهداف آمریکا در خلیج فارس»، فصلنامه مطالعات خاورمیانه، سال هفتم، شماره چهارم.
قنبرلو، عبدالله (1385)، «بررسی ملاحضات اقتصادی استراتژی امینتی آمریکا در خلیج فارس»، فصلنامه مطالعات راهبردی، سال نهم، شماره سوم.
کمپ، ج و هارکاوی (1383)، جغرافیای استراتژیک خاورمیانه، ترجمه سید مهدی حسینی متین، تهران: پژوهشکده مطالعات راهبردی.
متقی، ابراهیم (1385)، «تحول نظریات استراتژیک در جمهوری اسلامی ایران»، فصلنامه علوم سیاسی، دوره 9، شماره سی و ششم، 343-348.
مجتهدزاده، پیروز (1389)، ایده‌های ژئوپولوتیک و واقعیت‌های‌ایرانی مطالعه روابط جغرافیا و سیاست در جهان، تهران: نشر نی.
مرادی، غلامعلی (1391)، بررسی روابط امنیتی- استراتژیکی‌ایالات متحده آمریکا و کشورهای عربی حوزه خلیج فارس (2010-2001). پایان نامه جهت اخذ مدرک کارشناسی ارشد- دانشگاه علامه طباطبایی.
واعظی، طاهره (1394)، «اهداف حضور آمریکا در خلیج فارس»، سیاست، شماره 24، تهران: دانشگاه تهران.
Akhbari, Mohammad. )2004. (The Geopolitical Structure of the World and Its Impact on the Middle East, Proceedings of the First Scientific Congress of the Iranian Geopolitical Society.
Amirahmadian, B. (2007). Baku- Ceyhan Oil Pipline; Eurasian Energy, Research Institute of Strategic Studies, Research Paper No.8, Tehran.
British Petroleum, (2007), Statistical Review of World Energy.
Ezzati, Ezzatollah, (2007). The Middle East's Position in 21st Century Geopolitical Developments Based on the Persian Gulf and the Islamic Republic of Iran (International Security Book 1), Publication of the Institute of Contemporary Studies and Research, Abrar, Tehran.
Mojtahedzadeh, P. (2002). Political Geography and Geopolitics, Samt Publications, Tehran.
Naji, Saeid and Jayum A. Juwan. (2011). Role of the Persian Gulf’s Oil in the US Geopolitical Codes during the Cold War Geopolitical Order, International Journal of Humanities and Social Science, Vol.1, No.5, pp.206-220.
Nami, Mohammad Hassan, Alireza Abbasi (2009). Analysis of Iran's Geoeconomic Position in the Middle East, Geopolitical Quarterly, fall 2009.

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار