تبیین بحران قطر و شورای همکاری خلیج فارس؛ تاثیر آن بر امنیت ملی ایران (2019-2011)

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشیار گروه علوم سیاسی و روابط بین الملل دانشکده حقوق، الهیات و علوم سیاسی دانشگاه آزاد اسلامی، واحد علوم و تحقیقات

2 دانشیار، گروه روابط بین الملل دانشگاه علامه طباطبائی، تهران، ایران

3 کارشناسی ارشد علوم سیاسی، موسسه غیرانتفاعی مولوی

چکیده

اقدام عربستان سعودی، مصر، امارات متحده عربی و بحرین در قطع رابطه با قطر در پنجم ژوئن 2017، فصل جدیدی از تنش‌ها را بین کشورهای شورای همکاری خلیج فارس و قطر ایجاد کرد. عربستان با تکرار ادعاهایی از جمله حمایت قطر از حماس، حزب‌اله و اخوان المسلمین و نیز رابطه نزدیک با ایران، اقدام به انزوای قطر در شورای همکاری خلیج فارس نموده است. این اقدام عربستان موجب بلوک‌بندی در شورای همکاری شده و یک بلوک عربستان، امارات متحده عربی و بحرین قرار داشته و بلوک دیگر عمان و کویت بوده و قطر نیز دارای سیاست مستقل می‌باشد. پرسش اصلی آن است که بحران قطر چه تاثیر بر امنیت ملی ایران دارد؟ فرضیه آن است که بحران قطر و شورای همکاری خلیج فارس در کوتاه‌مدت برای ایران فرصت بوده ولی در بلندمدت به دلیل حضور و ائتلاف‌ها گسترده قدرت‌های فرامنطقه‌ای و منطقه‌ای به ضرر امنیت ملی ایران می‌باشد و تشکیل ناتوی عربی نیز قوت خواهد گرفت. ضمن اینکه تاثیرات این بحران بر شاخص‌های امنیتی ایران در سطوح ملی، منطقه‌ای و بین‌المللی قابل ملاحظه می‌باشد. در این پژوهش سعی می‌شود تا با تبیین رویکرد رئالیسم تدافعی به سوالات فوق پاسخ داده شود. روش تحقیق نیز بصورت توصیفی - تحلیلی بوده و روش گردآوری منابع نیز کتابخانه‌ای و مراجعه به سایت‌های داخلی و خارجی می‌باشد.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Explaining the crisis in Qatar and the Persian Gulf Cooperation Council; Its impact on Iran's national security (2001-2019)

نویسندگان [English]

  • Kayhan Barzegar 1
  • Ali Adami 2
  • Ghadir Emami 3
1 Associate Professor, Department of Political Science and International Relations, Faculty of Law, Theology and Political Sciences, Islamic Azad University, Science and Research Berench
2 Associate Professor, International Relations, Allameh Tabataba'i University, Teheran, Iran
3 LLM, Political Science, Molavi Institute of Higher Education
چکیده [English]

The Saudi, Egyptian, UAE and Bahraini initiative to cut off relations with Qatar on June 5, 2017 created a new season of tensions between the Persian Gulf Cooperation Council and Qatar. Saudi Arabia has sought to isolate Qatar from the Persian Gulf Cooperation Council by repeating allegations, including Qatar's support for Hamas, Hezbollah and the Muslim Brotherhood, as well as close ties with Iran. Subsequently, Saudi Arabia has set the conditions for the resumption of relations with Qatar which faced Qatar's opposition to these conditions. This Saudi action has led to development of two blocs in the Cooperation Council, a bloc of Saudi Arabia, the United Arab Emirates and Bahrain, and the other block of Oman and Kuwait, and Qatar has an independent policy. On this regard, the main question of the research is that: how did the Qatari crisis affect the positioning of the regional actors (especially Persian Gulf Cooperation Council members) toward the Persian Gulf Cooperation Council and what impact does the crisis have on Iran's national security? The hypothesis is: the crisis of Qatari and the Persian Gulf Cooperation Council have been an opportunity for Iran in the short term, but in the long term due to the presence of trans-regional powers, it is at the expense of Iran's national security. This research aims to answer the above questions by applying Defensive Realism. The research methodology is descriptive-analytical and collecting resources is based on library method and referring to internal and external sites.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Qatar Crisis
  • Persian Gulf Cooperation Council
  • Defense Realism
  • National Security of Islamic Republic of Iran

مراجع

اسنایدر، کریگ، (1384)، امنیت و استراتژی معاصر، ترجمه؛ سیّد حسین محمدی نجم، تهران: دانشکده فرماندهی و ستاد.
اقتصاد آنلاین، (1399)، «سیاست‌های بایدن در قبال ایران اعلام شد»، تاریخ دریافت: 10/8/1399، کد خبر: 476068، www.eghtesadonline.com، تاریخ مراجعه: 30/9/1399.
ایرنا، (1398)، «ائتلاف منطقه‌ای موجب افزایش امنیت کشتیرانی می‌شود»، کد خبر: 83502542، تاریخ بازدید: 3/8/1399، www.irna.ir.
ایرنا، (1399)، «شکل‌گیری جبهه‌بندی جدید در شورای همکاری خلیج فارس»، کد خبر: 84175635، تاریخ بازدید: 18/1/1400، https://www.irna.ir/news/84175635.
اندیشکده راهبردی تبیین، (1396)، «موضع امریکا در قبال قطر، پلیس خوب، پلیس بد» (مجموعه مقالات)،
 http://tabyincenter.ir/wp-content/uploads/2017/08/A5-20481.pdf، مراجعه به سایت: زمستان 1397.
برزگر، کیهان، (1388)، «سیاست خارجی ایران از منظر رئالیسم تدافعی و تهاجمی»، فصلنامه بین‌المللی روابط خارجی، سال اول، شماره 1.
بوزان، باری و همکاران، (1386)، چارچوبی تازه برای تحلیل امنیت، ترجمه علیرضا طیب، تهران: پژوهشکده مطالعات راهبردی.
تجارت نیوز، (1398)، کد خبر 377246، تاریخ آخرین بازدید 30/8/1399، tejaratnews.com.
خبرگزاری تسنیم، (۲۷ تیر ۱۳۹۶)، «چندصدایی مسئولان آمریکا در قبال بحران عربستان سعودی و قطر»، قابل دسترسی در آدرس زیر: https://www.tasnimnews.com/fa/news/1396/04/27/1467375.
دیپلماسی ایرانی، (1397)، «فاتحه‌ای بر مزار شورای همکاری خلیج فارس»، 14 مهر، کد خبر ۱۹۷۹۳۶۶، http://irdiplomacy.ir/fa/search?query=، تاریخ آخرین بازدید: 30/8/1399.
رحیم‌پور، علی، (1389)، «امنیت خلیج فارس و جایگاه استراتژیک آن»، فصلنامه جغرافیای انسانی، سال سوم، زمستان، شماره 1.
روزنامه اطلاعات، 20/8/1364.
شمسی، بهمن، (1398)، «ائتلاف ترکیه و قطر؛ ابعاد و پیامدها»، اندیشکده راهبردی تبیین، شناسه خبر: 34008، تاریخ بازدید: 30/8/1399، http://tabyincenter.ir.
عصاریان‌نژاد، حسین، (1381)، جویشی بر امنیت ملی، تهران: دانشکده علوم و فنون فارابی.
شفقنا، (1399)، «اقدام غیر منتظره قطر و عمان و کویت علیه ایران»، کد 988522، تاریخ بازدید: 30/8/1399، https://fa.shafaqna.com/news/988522/.
غرایاق زندی، داود، (1385)، راهبردهای امنیتی ایالات متحده در خاورمیانه، چاپ اول، تهران: پژوهشکده مطالعات راهبردی.
مرادیان، محسن، جمشیدیان هادی، کرمی، رضا، (1390)، «شاخص‌های امنیت خارجی جمهوری اسلامی ایران»، فصلنامه راهبرد دفاعی، تابستان، سال نهم، شماره 33.
منگلی‌زاده، سجاد، (1397)، «بحران روابط قطر و عربستان سعودی و تأثیر آن بر امنیت ملی جمهوری اسلامی ایران»، پایان‌نامه کارشناسی ارشد، دانشگاه علامه طباطبائی، دانشکده حقوق و علوم سیاسی.
نجات، سیدعلی، (1396)، «بحران قطر و آینده شورای همکاری خلیج فارس»، شبکه مطالعات سیاستگذاری عمومی، شماره مسلسل: 3300343.
نورنیوز، (1399)، «رمزگشایی از آشکارسازی روابط اعراب و اسرائیل/ ایران‌هراسی هدف اصلی»، کد: 53305.
واعظی، محمود، اسدی، علی اکبر، (1389)، شورای همکاری خلیج فارس: سیاست خارجی و روندهای داخلی، تهران: ساغر مهر.
Almomani, H., & Alfawwaz, A, (2020), “The Global Political Economy of Emerging Powers: Envisaging a Chinese Model in the Middle East?” Dr. Walid Khalid Abudalbouh Dr. Mohammad Alqatatsheh, Jordan Journal of Law and Political Sciences, Vol, 12, No. 2.
Engerer, H, (2009), “Security Economics: Definition and Capacity”, Information Strategy: The Executive’s Journal, Vol. 4.
Hartland, Penelope and Thunberg, (1982), “National Economic Security: Interdependence and Vulnerability”, John F. Kennedy Institute, https://www.jfki.fu-berlin.de/en/index.html, Last Seen: November, 20, 2020. Institute.
Köse, Talha & Ulutaş, Ufuk, (2017), “Regional Implications of the Qatar Crisis: Increasing Vulnerabilities”, SETA PERSPECTIVE, June, No. 31.
Mcgrady, M, (2015), “Prioritize National Security Threats to Put ISIS at the very Top”, Capitol Hill Publishing Corp, A Subsidiary of News Communications, https:// thehill. com/ blogs/congress-blog/homeland-security/260927-prioritize-national-security-threats-to-put-isis-at-the, Last Seen: November, 20, 2020Inc.
Oil & Gaz News, (2018), “Iraq to Comply with U.S. Sanctions on Iran: PM”, https:// www. oilandgas360. com/iraq-to-comply-with-u-s-sanctions-on-iran-pm, Last Seen: November, 20, 2020.
Rose, Gideon, (1998), “Neoclassical Realism and Theores of Foreign Policy”, World Politics, Volume 57. Issu1.
Walt, Stephen M, (1987), Origins of Alliances Ithaca: Cornell University Press.

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار